Tưa lưỡi là gì? Cách đánh tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh như thế nào?

Tưa lưỡi là một bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh có tên gọi là bệnh nấm lưỡi. Các mẹ thường được mách là nên đánh tưa lưỡi cho trẻ mà không thực sự hiểu được tưa lưỡi có nguy hiểm không hay cách đánh tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh là gì và nó có thực sự hiệu quả?

1. Tưa lưỡi là bệnh gì?

Tưa lưỡi hay nấm lưỡi là tình trạng khi niêm mạc miệng, lưỡi, họng và thực quản bị nhiễm nấm candida. Tình trạng này gây nên các màng giả mạc màu trắng bám trên bề mặt lưỡi họng. Chúng thường bám rất chắc, khó bong khi lau rửa, từ đó gây đau rát và chảy máu khi bị cọ xát.

Nấm lưỡi là một căn bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường thấy nhất là ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người cao tuổi.

2. Yếu tố nguy cơ mắc bệnh

Dưới đây là một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tưa lưỡi ở trẻ sơ sinh bao gồm:

- Trẻ có hệ thống miễn dịch suy yếu.

- Trẻ đang sử dụng kháng sinh hay corticoid để điều trị.

- Trẻ có mẹ đang bị nấm vú trong thời gian cho con bú.

- Mẹ bị nấm vùng bộ phận sinh dục trong thời kỳ mang thai.

- Trẻ thường xuyên bị khô miệng.

3. Cách đánh tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh

Đánh tưa lưỡi cho trẻ chỉ nên áp dụng với trường hợp bé bị nấm nhẹ, chưa bắt buộc phải dùng đến thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu được đánh tưa lưỡi và vệ sinh khoang miệng đúng cách, bé sẽ nhanh chóng khỏi bệnh. Các bước đánh tưa lưỡi cho trẻ bao gồm:

- Phụ huynh rửa tay sạch bằng dung dịch sát khuẩn để đảm bảo vô trùng trước khi thực hiện.

- Đặt trẻ nằm cố định trên giường. Nếu trẻ quấy khóc cần bế và giữ yên trẻ.

- Sử dụng băng gạc mềm, quấn quanh đầu ngón tay trỏ của phụ huynh. Có thể đeo miếng gạc tưa lưỡi dạng ống vô trùng,

- Nhúng ngón tay có gạc vào dung dịch Nystatin 500.000 đơn vị đã được pha sẵn.

- Dùng tay chạm nhẹ vào môi dưới của bé để mở miệng.

- Đưa nhẹ ngón tay quấn gạc vào mặt trên của lưỡi, lau từ trong ra ngoài một lượt rồi thay miếng gạc khác. Lặp lại động tác này 2 lần đối với trẻ có nhiều mảng tưa lưỡi.

- Thay miếng gạc khác để lau mặt trong 2 bên má, trên vòm miệng, vùng nướu với các vị trí khác trong khoang miệng của trẻ.

Một số lưu ý khi đánh tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh bao gồm:

- Lưu ý không để các tưa rơi vào miệng trẻ.

- Phụ huynh không đưa ngón tay vào quá sâu. Việc này sẽ kích thích cổ họng gây nôn trớ hoặc thậm chí tổn thương họng của trẻ.

- Thực hiện việc đánh tưa lưỡi bằng dung dịch chứa hoạt chất chống nấm hoặc dung dịch muối NaCl 0,9% ngày 4 lần.

- Thực hiện trước mỗi bữa ăn 30 phút để tránh trẻ bị nôn trớ.

- Không dùng mật ong để đánh tưa lưỡi cho trẻ dưới 12 tháng tuổi.

- Không tự ý đánh tưa lưỡi cho trẻ bằng thuốc khi chưa có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ.

- Không cậy tưa lưỡi bằng mọi hình thức vì sẽ gây chảy máu, có thể có nguy cơ nhiễm khuẩn.

- Nếu trẻ chỉ bị nấm lưỡi ở mức độ nhẹ, mẹ có thể dùng nước muối sinh hoặc dung dịch iod povidine 1% để bé súc miệng hằng ngày.

- Với trẻ sơ sinh chưa biết súc miệng, có thể sử dụng gạc thấm dung dịch để lau sạch khoang miệng cho trẻ hàng ngày, đặc biệt là sau khi ăn.

4. Điều trị dùng thuốc với trẻ bị nấm lưỡi nặng

Nếu bé bị nấm lưỡi nặng, chỉ đánh tưa lưỡi là không đủ mà cần phải sử dụng các dòng thuốc kháng nấm để điều trị. Loại thuốc cũng như liều lượng sử dụng cần phù hợp với lứa tuổi và tình trạng bệnh hiện tại của bé. Các dòng thuốc thường được dùng để điều trị tưa lưỡi nặng bao gồm nystatin, mycostatin, miconazol... Trong đó:

- Nystatin là thuốc kháng nấm khá an toàn cho trẻ sơ sinh bị nấm lưỡi. Thời gian điều trị là 7 ngày dùng liên tục và dùng bằng cách rơ miệng cho trẻ. Nystatin thường được đóng gói ở dạng viên bao đường 500.000 đơn vị. Cách sử dụng cũng đơn giản, mẹ dùng 1/5 viên mỗi lần pha với 1ml nước muối sinh lý NaCl 0,9% hoặc nước đun sôi để nguội. Sau đó dùng miếng gạc sạch quấn quanh ngón tay trỏ đánh tưa lưỡi cho trẻ.

- Miconazol thuộc nhóm thuốc imidazol tổng hợp và có tác dụng chống nhiều loại nấm khác nhau. Cách dùng thuốc miconazol là bôi tại chỗ dưới dạng gel rơ miệng có nồng độ 2%. Lưu ý không dùng với trường hợp trẻ bị dị ứng với miconazol hay có bệnh lý về gan. Một số tác dụng phụ có thể gặp khi dùng thuốc là rối loạn tiêu hóa, viêm gan, mẩn ngứa...

Trong trường hợp trẻ bị nhiễm nấm nặng, bỏ bú và đau nhiều hay bị nấm trên diện rộng, phụ huynh cần kết hợp sử dụng thuốc kháng nấm toàn thân bằng đường uống như fluconazole hoặc itraconazole.

Một số lưu ý khi dùng thuốc để điều trị tưa lưỡi ở trẻ bao gồm:

- Cần sử dụng liều lượng vừa phải theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý cho trẻ sử dụng thuốc mà chưa có ý kiến của bác sĩ.

- Hỏi ý kiến bác sĩ khi trẻ có đang sử dụng kèm các loại thuốc khác.

- Không được cố cậy tưa lưỡi của trẻ bằng mọi hình thức vì sẽ gây tổn thương chảy máu.

- Sau khi điều trị, nếu tình trạng bệnh ổn, mẹ cần tiếp tục đánh tưa lưỡi trong ít nhất 2 ngày cho trẻ vì bệnh dễ tái phát.

- Vệ sinh miệng thường xuyên cho trẻ, đặc biệt là sau khi ăn.

- Nên điều trị cho cả mẹ và bé trong quá trình điều trị.