4 nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể

Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng hàng đầu đối với sức khỏe của mỗi người. Chế độ ăn uống hợp lý sẽ cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Thực phẩm thường được phân thành các nhóm tùy vào thành phần chất dinh dưỡng có nhiều nhất trong thực phẩm đó. Có 4 nhóm chất dinh dưỡng chính là:

- Nhóm chất bột đường.

- Nhóm chất đạm.

- Nhóm chất béo.

- Nhóm vitamin, chất xơ và khoáng chất.

Trong các chất dinh dưỡng trên, có 3 nhóm cung cấp năng lượng (được tính bằng Kilocalo, viết tắt Kcal) cho mọi hoạt động sống của con người gồm chất bột đường, chất đạm, chất béo. Và nhóm chất dinh dưỡng thứ 4 không cung cấp năng lượng nhưng vô cùng quan trọng là các vitamin, chất xơ và các khoáng chất.

1. Chất bột đường (Gluxit)

Gluxit là một trong 4 nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Gluxit là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho cơ thể và là thành phần giúp tạo ra các tế bào. Đây là một trong những nguyên tố trực tiếp tham gia vào quá trình cấu tạo nên tế bào, các mô và giúp điều hòa hoạt động của cơ thể. 

Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, chỉ 1 gram gluxit cung cấp 4 Kcal năng lượng cho cơ thể. Việc cung cấp đầy đủ gluxit sẽ giúp giảm phân hủy protein đến mức tối thiểu. Ngược lại, nếu không cung cấp đầy đủ gluxit cho cơ thể, nó sẽ làm tăng phân hủy protein dẫn đến việc giảm cân nặng. 

Chất bột đường có thể được bổ sung qua những loại thực phẩm như ngũ cốc (gạo, ngô, mì sợi, khoai, bột mì, sắn, miến…), các loại hoa quả tươi có vị ngọt (chuối, củ cải đường, táo, xoài, cam, …), đường, mật, bánh, kẹo... 

2. Chất đạm (Protein) 

Chất đạm là một chất dinh dưỡng đóng vai trò thực sự quan trọng trong các quá trình sống của cơ thể như tiêu hóa thức ăn, hoạt động của tim, vận chuyển oxy, hoạt động của não bộ... Chất đạm là nguyên liệu xây dựng tế bào cơ thể, các cơ, xương, răng. Chúng cũng là nguyên liệu tạo dịch tiêu hóa, các men, các hormon giúp điều hòa hoạt động của cơ thể.

Bên cạnh đó, chất đạm còn góp phần tạo các kháng thể giúp cơ thể chống đỡ bệnh tật hay tham gia vào quá trình vận chuyển các dưỡng chất. Chất đạm cũng có vai trò điều hòa cân bằng nước và cung cấp năng lượng (1gr chất đạm cung cấp 4 Kcal năng lượng).

Protetin thường được tìm thấy nhiều trong các sản phẩm từ nguồn động vật như thịt, cá, trứng, sữa,… hoặc từ các nguồn thực vật như đậu tương, lạc, vừng...

3. Chất béo (Lipit) cũng là một trong những nhóm chất dinh dưỡng quan trọng

Chất béo là một trong 4 nhóm chất dinh dưỡng cung cấp lượng năng lượng rất dồi dào cho cơ thể, 1 gram chất béo cung cấp 9 Kcal năng lượng. Đây là một trong những thành phần quan trọng cấu tạo nên màng tế bào, mô não ở người. Điều này đồng nghĩa với việc cung cấp chất béo đầy đủ sẽ giúp cho cơ thể phát triển trí não rất tốt, nhất là với trẻ nhỏ. 

Hơn nữa, chất béo còn là dung môi giúp cơ thể hấp thụ các nhóm chất vitamin A, D, E, K,… Các nhóm chất này đóng vai trò quan trọng trong quá trình làm đông máu. Bạn có thể tăng cường ăn nhiều dầu, mỡ, bơ, phô mai, các loại đậu… để cung cấp chất béo cho cơ thể. 

4. Vitamin, chất xơ và các khoáng chất 

Rau củ quả và các loại trái cây là những thực phẩm cung cấp các loại vitamin, khoáng chất và chất xơ rất tốt cho sự trao đổi chất. Cung cấp đủ vitamin cho cơ thể sẽ bảo đảm cho các quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Đặc biệt, vitamin và khoáng chất giúp phòng ngừa rất nhiều bệnh tật hiệu quả. Một số vitamin còn có tác dụng chống lại hiện tượng oxy hóa (điển hình là vitamin A, C, E). 

Chất xơ không những giúp cơ thể chống táo bón hiệu quả, mà còn tạo điều kiện cho các vi khuẩn có lợi trong đường ruột phát triển. Điều này có tác dụng hạn chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại trong đường ruột. Ngoài ra, chất xơ còn ngăn cản sự hấp thu nhanh của glucose từ ruột non vào máu, hạn chế bệnh tiểu đường. 

Khoáng chất là những thành phần mặc dù chỉ chiếm một lượng nhỏ trong cơ thể nhưng là yếu tố không thể thiếu. Nó giúp cho các chuyển hóa trong cơ thể diễn ra được bình thường và ổn định Những khoáng chất thiết yếu mà cơ thể rất cần đó là canxi, magie, photpho, natri, kali, đồng, kẽm, iot,…

- Canxi: 

+ Là chất giúp cơ thể người tăng trưởng và phát triển

+ Giúp xây dựng răng và bộ xương

+ Tham gia vào các phản ứng sinh hóa như hấp thụ vitamin B12, dẫn truyền thần kinh, co cơ, đông máu, hoạt động của men tụy trong tiêu hóa mỡ,....

+ Cơ thể sẽ hấp thụ canxi tốt hơn nếu chế độ ăn của bạn được cung cấp đầy đủ vitamin D. Bên cạnh đó, nếu chế độ ăn của bạn có nhiều cafein, acixit oxalic và bạn là người ít vận động thể lực thì khả năng hấp thụ canxi của cơ thể sẽ thấp hơn. Khẩu phần ăn thiếu canxi cũng là nguyên dẫn đến tình trạng thấp còi, chậm lớn, lùn,... ở trẻ. 

+ Nguồn thực phẩm cung cấp canxin gồm: sữa và các chế phẩm từ sữa, thủy hải sản, các sản phẩm từ đậu, các loại rau có lá màu xanh đậm,...

- Kẽm: 

+ Kẽm tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng và hình thành các tổ chức trong cơ thể, giúp trẻ ăn ngon miệng hơn và phát triển tốt

+ Là thành phần quan trọng đối với chức năng tăng trưởng, sinh sản và miễn dịch

+ Nếu khẩu phần ăn của trẻ bị thiếu kẽm, trẻ sẽ bị chậm lỡn, giảm sức đề kháng và có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cao hơn bình thường

+ Nguồn thực phẩm cung cấp kẽm gồm: các loại thủy hải sản như cá, tôm, cua, hàu, ốc, trứng, sữa, thịt và mầm của các loại hạt

- Sắt: 

+ Sắt kết hợp protein tạo thành hemoglobin, hay còn gọi là huyết sắc tố trong hồng cầu. Hemoglobin vận chuyển oxy đi khắp các nơi trong cơ thể và tham gia vào các thành phần men oxy hóa khử. Nếu cơ thể bị thiếu sắt sẽ gây ra bệnh thiếu máu. 

+ Nguồn thực phẩm cung cấp sắt: gan động vật, thịt bò, thịt gà, thịt heo, các thực phẩm có nguồn gốc thực phẩm như rau xanh, đậu,....

- Iốt: 

+ Là một chất vi lượng rất cần thiết cho cơ thể, chỉ từ 15 - 20 mg

+ Iốt là yếu tố quan trọng giúp tuyến giáp hoạt động bình thường, giúp phòng ngừa bệnh thiểu năng trí tuệ và bệnh bướu cổ

+ Thiếu iốt sẽ ảnh hưởng tới sự tăng trường và phát triển của cơ thể, đặc biệt là não bộ

+ Nguồn cung cấp iốt: Muối ăn

Để đảm bảo sức khỏe và một chế độ ăn lành mạnh, mọi người cần cung cấp đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng và nên ăn phối hợp nhiều loại thực phẩm từ 4 nhóm trên. Ăn đủ theo nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể và chú ý đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.