Tổng hợp 14 tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine COVID-19 có thể gặp

Cho dù bạn đã đặt lịch tiêm vaccine hay đang chờ cơ hội để đăng kí thì bạn có thể xem xét trước các tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 mà bạn có thể gặp phải để có những biện pháp đối phó sớm.

Các bác sĩ cho biết, người được tiêm chủng có thể YÊN TÂM vì các hầu hết các tác dụng phụ này hoàn toàn bình thường và có thể kiểm soát được. Hay nói cách khác, chúng thường nhẹ và tồn tại trong một thời gian ngắn, kéo dài thông thường từ 12 - 48 giờ (90% tác dụng phụ phổ biến) - CDC ghi trong báo cáo hồi tháng 2.

Tác dụng phụ là một tín hiệu tốt chứng tỏ hệ miễn dịch của cơ thể đã được kích hoạt để xây dựng hàng rào bảo vệ chống lại sự xâm nhập của covid-19. "Đôi khi, phản ứng của cơ thể lớn tới nỗi bạn gần như có cảm giác là mình đang bị bệnh cúm" - Kathleen Mullane, DO, PharmD, giáo sư y khoa và giám đốc thử nghiệm lâm sàng bệnh truyền nhiễm tại Đại học Chicago giải thích.

Dưới đây là các tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 mà bạn có thể gặp:

Lưu ý, các tác dụng phụ này đã được báo cáo trong các thử nghiệm lâm sàng, và/hoặc đã được CDC liệt kê là các tác dụng phụ sau tiêm đã biết khi các kế hoạch tiêm chủng được triển khai với các loại vaccine.

Các danh sách này có thể chưa đầy đủ, vẫn còn hạn chế về mặt số liệu do dữ liệu tiêm chủng lớn. Tuy nhiên bạn vẫn cần nắm rõ các tác dụng phụ trước mắt này để có thể bình tĩnh xử lý khi gặp phải.

1. Đau vùng tiêm

BS. Mullane cho biết, sau khi tiêm có thể sẽ xuất hiện cơn đau dạng "cục bộ" ở cánh tay và vị trí tiêm. Đôi khi vết tiêm có thể mẩn đỏ hoặc sưng tấy nhưng nó sẽ biến mất sớm.

Theo thống kê, có khoảng 70% - 80% số người bị đau cánh tay vào ngày tiêm (1). Bạn có thể tìm hiểu thêm Lý do khiến bạn bị đau nhức cánh tay sau tiêm trong bài nghiên cứu này.

Để giảm nhẹ tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 này, bạn có thể sử dụng một chiếc khăn mát.

2. Cánh tay covid (COVID arm)

Tác dụng phụ này không phổ biếm hiện tại chỉ xảy ra trên một nhóm nhỏ. Đây là tình trạng mẫn cảm da chậm, về cơ bản có nghĩa là phản ứng chậm trên da. Các nhà khoa học đang cố gắng tìm hiểu chính xác nguyên nhân gây nên tình trạng mẩn đỏ và ngứa này là gì.

Nhưng tin tốt là phản ứng này lành tính và vô hại. Thuốc kháng histamine hay thuốc bôi cortisone có thể giúp giảm ngứa tốt. Liều vaccine thứ 2 sẽ sẵn sàng sau khi các phản ứng này biến mất.

3. Sưng hạch bạch huyết

Sưng hạch bạch huyết là gì? Thông thường bạn có thể thấy hạch bạch huyết của mình bị sưng lên khi bị bệnh. Tiến sĩ William A Petri, MD, PhD, trưởng khoa các bệnh truyền nhiễm và y tế quốc tế tại UVA Health ở Charlottesville, Virginia cho biết, điều tương tự cũng có thể xảy ra khi tiêm vaccine và thường gặp ở người tiêm vaccine Moderna với tỉ lệ 1/10.

Các hạch bạch huyết dưới cánh tay, gần vị trí vết tiêm thường sưng lên do sự hoạt động quá mức của hệ miễn dịch tạo ra kháng thể chống lại nhiễm trùng. Nghe có vẻ nguy hiểm, nhưng bạn không cần phải quá lo lắng.

4. Đau, nhức đầu

CDC cho biết, sau khi tiêm liều vaccine covid đầu tiên hoặc thứ hai của Pfizer hoặc Moderna thì có khoảng 30% người nhận bị đau đầu - con số này cho thấy mức độ phổ biến của tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19.

Trong thử nghiệm lâm sàng thì con số này dao động từ 35 - 63% tùy vào loại vaccine và liều lượng nhận được cụ thể.

Nhìn chung, nếu bạn bị đau đầu sau khi tiêm vaccine thì có thể cân nhắc tới việc sử dụng thuốc giảm đau NSAID không kê đơn như ibuprofen, hay thuốc giảm đau OTC như acetaminophen dưới chỉ dẫn của bác sĩ.

5. Mệt mỏi

Nhiều người đã phàn nàn rằng sau khi tiêm vaccine, nhất là liều thứ hai, họ có cảm giác mệt mỏi.

Cụ thể:

Khoảng 39% những người trong độ tuổi 18 đến 64 cho biết mệt mỏi sau liều Moderna đầu tiên của họ, và 68% báo cáo sau lần thứ hai (2). Trong các thử nghiệm Pfizer, cảm giác mệt mỏi được báo cáo ở 47% người sau lần tiêm đầu tiên và 59% sau lần tiêm thứ hai ở những người dưới 55 tuổi (3). Đối với mũi tiêm Johnson & Johnson, 38% người nhận cho biết họ cảm thấy mệt mỏi (4).

Nhìn chung, các chuyên gia khuyên rằng nếu bị mệt mỏi sau tiêm vaccine thì điều bạn cần nhất là lắng nghe cơ thể, nghỉ ngơi và thư giãn hợp lý để loại bỏ chúng nhanh chóng.

6. Sốt, ớn lạnh

Một lần nữa, đây là tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 cho thấy hệ miễn dịch của cơ thể đã được kích hoạt. mặc dù nó có thể khiến cơ thể của bạn cảm thấy tồi tệ hơn nhưng đây là một điều bình thường đã được ghi nhận.

Nếu như bị sốt hay ớn lạnh sau khi tiêm vaccine thì bạn nên uống nhiều nước, giữ bản thân thoải mái, mặc quần áo rộng rãi. Ngoài ra, bạn cũng có thể trao đổi với bác sĩ về việc sử dụng thuốc hạ sốt không kê đơn như aspirin, acetaminophen,...

7. Buồn nôn

Khoảng 20% số người trong các thử nghiệm lâm sàng đối với vaccine Moderna (5) cho biết bị buồn nôn sau khi tiêm liều thứ hai, gấp đôi tỷ lệ sau khi tiêm liều thứ nhất. Và 14% người nhận vaccine Johnson & Johnson cũng cho biết họ bị buồn nôn.

Mặc dù cảm giác buồn nôn rất khó chịu, nhưng nhìn chung tình hình sức khỏe này sẽ không kéo dài. Bạn nên cân nhắc tới việc nghỉ ngơi, ăn các món ăn nhạt. Nếu như tình trạng tệ hơn, hãy trao đổi với bác sĩ về các thuốc chống buồn nôn không kê đơn.

8. Đau cơ

Nếu bị nhiễm covid-19, bệnh nhân có thể gặp phải các cơn đau nhức cơ. Và việc tiêm vaccine covid-19 cũng có thể gây ra tác dụng phụ sau tiêm như vậy.

Báo cáo từ các thử nghiệm lâm sàng tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 là đau cơ cho thấy tỷ lệ như sau:

- 20% - 40% người tham gia thử nghiệm vaccine Prifer gặp phải (6)

- 20% - 60% người tham gia thử nghiệm Moderna bị đau bắp sa tiêm (7)

- 33% người tham gia thử nghiệm vaccine J&J cũng gặp phải tình trạng tương tự (8).

Các nhà khoa học giải thích rằng, đây là một khía cạnh phản ứng từ hệ miễn dịch của cơ thể. Có một số người sẽ có cảm giác đau cơ nhẹ, nhưng một số trường hợp cơn đau này lại gây ra sự khó chịu lớn.

9. Sưng mặt (phù mặt)

Đây dường như là một tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 cực kì hiếm gặp. Theo báo cáo thử nghiệm thì người tiêm vaccine Moderna có 3 người đã bị sưng mặt hoặc môi tạm thời. Đặc điểm chung của ba người này là đã từng tiêm filter làm đầy môi hoặc mặt trong khoảng thời gian từ 2 tuần - 6 tháng trước khi tiêm vaccine.

Điều này được giải thích có thể là do sự tương khác giữa hệ miễn dịch sau tiêm và các chất thẩm mỹ mà họ đã sử dụng. Tuy nhiên, tin tốt là hiện tượng sưng mặt này cũng chỉ mang tính tạm thời. Thuốc kháng histamine có thể làm giảm nhẹ chúng.

10. Chóng mặt

Theo CDC thống kê thì có 17% người tiêm vaccine báo cáo rằng họ cảm thấy bị chóng mặt sau khi tiêm. Một bài báo đăng tải trên CNBC (9) vào ngày 19/2 cho biết, chóng mặt cũng là một trong những tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 thứ ba mà người nhận có thẻ gặp phải.

11. Sương mù não ('Vax fog')

Chưa có dữ liệu chính thức về tác dụng phụ này, nhưng TS. Mullane nghi ngờ rằng nó có thể liên quan tới tác dụng phụ đau nhức đầu sau khi tiêm vaccine.

12. Những giấc mơ kỳ lạ

Tác dụng phụ này chưa được báo cáo trong các thử nghiệm lâm sàng. TS.Petri cho biết, "CDC vẫn đang tổng hợp các báo cáo từ hàng triệu người được tiêm chủng về các tác dụng phụ hiếm gặp". Bạn nên theo dõi thường xuyên để cập nhật.

13. Liệt dây thần kinh mặt (Bell's Palsy)

Liệt dây thần kinh mặt (Bell's Palsy) là tình trạng suy giảm, yếu tạm thời hoặc tê liệt các cơ trên mặt. Jason D. Hinman, MD, PhD, trợ lý giáo sư thần kinh học tại Trường Y David Geffen thuộc UCLA cho biết "Điều này có thể hình thành do các chấn thương, nhưng nguyên nhân nhiễm virus ở dây thần kinh thì lại phổ biến hơn cả".

( Số liệu bị liệt dây thần kinh mặt được báo cáo ở bốn người trong các thử nghiệm của Pfizer và ba trong các thử nghiệm của Moderna (10))

Tuy nhiên, tỷ lệ báo cáo là quá thấp nên chưa thể kết luận tình trạng này có liên quan tới vaccine.

14. Sốc phản vệ

Đây là một tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 cực kì nghiêm trọng có thể đe dọa tới tính mạng người nhận vaccine và được ghi nhận là cực kì hiếm gặp.

Phản ứng này thường xảy ra trong vòng 30 phút sau khi đưa vaccine vào cơ thể. Người bị sốc phản vệ sau tiêm sẽ có các biểu hiện như khó thở, nổi mề đay, sưng tấy, co thắt cổ họng, chóng mặt và ngất xỉu.

Tình trạng này có thể được xử trí bằng epinephrine. Đây là lý do tại sao sau khi tiêm vaccine, mọi người nên được theo dõi ít nhất 15 phút và cơ sở tiêm chủng phải luôn có epinephrine.

CDC cũng khuyến cáo rằng, với người từng bị sốc phản vệ ở mũi tiêm đầu tiên thì không nên tiêm liều thứ hai nữa.

Vậy tóm lại các loại vaccine này có an toàn và hiệu quả không?

Các vaccine chống lại virus corona chủng mới đang được nghiên cứu và sản xuất nhanh chóng. Hiệu quả tổng thể được báo cáo của các loại vaccine là từ 70 - 95%:

- Thử nghiệm vaccine Pfizer/BioNTech với gần 44.000 tình nguyện viên cho thấy vaccine có hiệu quả đến 95%. Hiện nay, vaccine này được cấp phép sử dụng ở Hoa Kỳ.

- Thử nghiệm vaccine Moderna trên 30.000 tình nguyện viên đã báo cáo hiệu quả là 94%. Vaccine này cũng đã được cấp phép sử dụng ở Hoa Kỳ.

- Thử nghiệm vaccine AstraZeneca/Oxford cho thấy hiệu quả trung bình là 70% nếu được tiêm đủ liều, nhưng hiệu quả còn cao hơn (gần 90%) nếu chỉ tiêm 1 liều. Hiện tại, vaccine này chỉ được phép sử dụng ở Anh, chưa được cấp phép ở Hoa Kỳ. Việt Nam cũng đang triển khai tiêm vaccine AstraZeneca từ ngày 8/3.

- Thử nghiệm vaccine của Johnson & Johnson (Janssen) báo cáo hiệu quả tổng thể là 66% (72% ở Mỹ) trong việc ngăn ngừa COVID-19 từ trung bình đến nghiêm trọng. Vaccine này đã được cấp phép sử dụng ở Hoa Kỳ.

Những vaccine này không chỉ làm giảm nguy cơ nhiễm covid-19 mà còn làm giảm nhẹ khả năng tiến triển nặng khi nhiễm bệnh. Vì thế mà việc tìm hiểu các tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine covid-19 vẫn thực sự cần thiết để chuẩn bị sẵn sàng cho mọi tình huống.

Nguồn dịch tham khảo:

1. https://www.health.com/condition/infectious-diseases/coronavirus/covid-vaccine-side-effects

2. https://www.health.harvard.edu/blog/covid-19-vaccines-safety-side-effects-and-coincidence-2021020821906