Tìm hiểu về 8 loại ung thư phổi theo phân loại của WHO

1. Ung thư phổi biểu mô tế bào vảy (squamous cell carcinoma)

Ung thư biểu mô tế bào vảy được xếp là loại biệt hóa cao nếu chúng có sừng hóa lan rộng, các cầu nối gian và hình thành cầu sừng. Các u biệt hóa vừa nếu các đặc điểm này dễ dàng quan sát thấy nhưng không lan rộng. Các ung thư biểu mô tế bào vảy biệt hóa kém chỉ có các đặc điểm biệt hóa vảy từng ổ, phần còn lại thường có hình thái của ung thư biểu mô tế bào lớn. Chúng gồm các dạng sau:

– Dạng nhú: Một số u phế quản gần có hình thái lồi, nhú và hình thái phát triển nội phế quản. Hình thái ung thư biểu mô dạng mụn cơm rất hiếm gặp ở phổi và được xếp vào ung thư biểu mô tế bào vảy nhú. Trong trường hợp phát triển xâm nhập không được xác định, ung thư biểu mô tế bào vảy nhú vẫn có thể được chẩn đoán nếu đủ các tiêu chuẩn bất thường tế bào học. Ung thư biểu mô tế bào vảy nhú khác với u nhú.

– Dạng tế bào nhỏ: là một ung thư biểu mô tế bào vảy kếm biệt hóa và có biệt hóa vảy ổ. Biến thể này của ung thư biểu mô tế bào vảy cần được phân biệt với ung thư biểu mô tế bào nhỏ kết hợp trong đó có một hỗn hợp ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tế bào nhỏ thực sự. Biến thể tế bào nhỏ của ung thư biểu mô tế bào vảy không có các hình ảnh nhân đặc trưng của ung thư biểu mô tế bào nhỏ, có chất nhiễm sắc thô hoặc dạng túi, hạt nhân nổi rõ hơn, bào tương nhiều hơn và giới hạn tế bào rõ hơn.

– Dạng tế bào đáy: Ung thư biểu mô tế bào vảy với sự sắp xếp hình dậu của các nhân ở rìa của các ổ tế bào u được gọi là biến thể dạng đáy của ung thư biểu mô tế bào vảy. Ung thư biểu mô kém biệt hóa với hình thái dạng đáy lan rộng nhưng không có biệt hóa tế bào vảy cũng được gọi là ung thư biểu mô tế bào đáy và được coi là một biến thể của ung thư biểu mô tế bào lớn. Rất hiếm các ung thư biểu mô tế bào vảy không sừng hóa giống ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp.

2. Ung thư biểu mô tuyến (adenocarcinoma)

Đây là dạng ung thư chiếm tỷ lệ lớn của ung thư phổ. Loại ung thư này thường có liên quan với hút thuốc lá nhưng ít nghiêm trọng hơn so với các dạng mô học khác. Hiếm các ung thư biểu mô tuyến có hình thái phát triển giả u trung biểu mô gây nên dày màng phổi giống như một u trung biểu mô ác tính, chúng gồm các dạng sau:

– Dạng tuyến nang: Một ung thư biểu mô tuyến với các túi tuyến và ống nhỏ thường bao gồm các tế bào chế nhầy giống tuyến phế quản hoặc biểu mô phủ phế quản

Ung thư biểu mô tuyến của phổi

– Dạng tuyến nhú: Ung thư biểu mô tuyến nhú là một ung thư biểu mô tuyến có thành phần nhú chiếm ưu thế thay thế cấu trúc phế nang nằm dưới. Có hai dạng cấu trúc nhú: Một loại bao gồm các tế bào hình khối vuông hay hình trụ thấp, không chế nhầy thay thế các tế bào phủ phế nang; một loại khác gồm các tế bào trụ cao hay tế bào khối vuông có hay không sắp xếp chất nhầy phát triển với các mô đệm xơ huyết quản riêng và xâm nhập nhu mô phổi.

– Ung thư tiểu phế quản-phế nang: Ung thư biểu mô tiểu phế quản phế nang là một ung thư biểu mô tuyến có hình thái phát triển tiểu phế quản phế nang đơn thuần và không có bằng chứng xâm nhập mô đệm, huyết quản hoặc màng phổi. Có thể có tăng bề dày phế nang và một vùng xẹp phế nang trung tâm hay dưới màng phổi kèm theo tăng các sợi chun. Hình thái tiểu phế quản phế nang có thể được nhận biết trên các mảnh sinh thiết nhỏ, nhưng chẩn đoán cuối cùng đòi hỏi phải xét nghiệm cẩn thận bệnh phẩm phẫu thuật.

– Ung thư tuyến đặc chế nhày: Đó là một ung thư biểu mô tuyến không có các túi tuyến, ống nhỏ và nhú nhưng có các tế bào thường chứa chất nhầy (5 hoặc nhiều hơn các tế bào dương tính với chất nhầy cho hai vi trường độ phóng đại cao).

– Biểu mô tuyến với các typ hỗn hợp: Đó là một ung thư biểu mô tuyến với một hỗn hợp của các tế bào chế nhầy và không chế nhầy hoặc là một hỗn hợp không thể phân biệt hai loại tế bào. U phát triển dọc theo thành phế nang không xâm nhập mô đệm. Ung thư biểu mô tiểu phế quản nang hỗn hợp là rất hiếm gặp

– Ung thư tế bào nhỏ hỗn hợp: Phần lớn các ung thư biểu mô là một hỗn hợp các dạng trên. Các u này được gọi là "ung thư biểu mô tuyến" và các hình thái khác nhau. Ví dụ ung thư biểu mô tuyến với hình thái tiểu phế quản phế nang trội có một thành phần xâm nhập nên gọi là ung thư biểu mô tuyến hỗn hợp tiểu phế quản phế nang và túi tuyến.

– Các loại khác: Ung thư biểu mô tuyến phôi biệt hóa cao, ung thư biểu mô tuyến nhầy, ung thư biểu mô tuyến nang nhầy, ung thư biểu mô tuyến tế bào nhẫn, ung thư biểu mô tế bào sáng.

3. Ung thư tế bào lớn (large cell carcinoma)

Đây là một u biểu mô ác tính không biệt hóa, không có các đặc điểm tế bào học của ung thư biểu mô tế bào nhỏ, tuyến hoặc vảy, các tế bào có nhân lớn điển hình, hạt nhân nổi rõ. Chúng gồm các dạng:

– Dạng biểu mô thần kinh nội tiết tế bào lớn: chúng có các đặc điểm mô học như các ổ dạng cơ quan, các hình thái bè, giống hoa hồng, cần làm thêm các xét nghiệm hóa mô miễn dịch và hiển vi điện tử để khẳng định. Các tế bào u thường lớn với bào tương trung bình đến nhiều, chất nhiễm sắc nhân có thể xếp loại từ dạng túi tới dạng hạt mịn, các hạt nhân thường gặp, nổi rõ và sự có mặt của nó cho phép phân biệt với  ung thư biểu mô tế bào nhỏ. Số lượng nhân chia thường từ 11 hoặc nhiều hơn cho một vùng 2mm² , trung bình có khoảng 75 nhân/2mm².

– Dạng lympho biểu mô: là ung thư biểu mô tế bào lớn về mô học giống ung thư biểu mô lympho biểu mô của vòm họng với các ổ tế bào ác tính lớn trong một mô đệm giàu lympho. Ung thư biểu mô giống u lympho biểu mô của phổi rất hiếm ở các nước phương Tây, nhưng ở Đông nam Á bệnh thường có mối liên quan mật thiết với virus Epstein-Barr.

– Tế bào sáng:  là ung thư biểu mô tế bào lớn với hình ảnh tế bào sáng đơn thuần. Ung thư biểu mô tế bào sáng của phổi giống ung thư biểu mô tế bào sáng di căn phát sinh trong các cơ quan như thận, tuyến giáp, tuyến nước bọt. Nếu có biệt hóa tế bào vảy hoặc tuyến, u được xếp loại như ung thư biểu mô tế bào vảy hoặc ung thư biểu mô tuyến.

– Biểu mô tế bào lớn dạng cơ vân (rhabdoid): là loại ung thư biểu mô tuyến với các giọt bào tương ưa toan. Ung thư  biểu mô phổi có thể có các vùng ổ hay lan rộng có dạng rhabdoid thường xẩy ra trong các thành phần kém biệt hóa của u với hình thái của ung thư biểu mô tế bào lớn. Các ung thư biểu mô tế bào lớn đơn thuần rhabdoid rất hiếm gặp

– Biểu mô tế bào đáy: là loại ung thư biểu mô tế bào lớn với hình thái dạng đáy bao gồm các hình thái phát triển tiểu thùy, bè, dậu của các tế bào tương đối nhỏ, đơn dạng, hình khối vuông đến hình thoi với nhân bắt màu đậm vừa phải, chất nhiễm sắc dạng hạt mịn, kko có hoặc chỉ có hạt nhân từng ổ, bào tương nghèo nàn và tỷ lệ nhân chia cao. Không có cầu nối gian bào hoặc sừng hóa của từng tế bào riêng lẻ.

4. Ung thư biểu mô tế bào nhỏ (small cell carcinoma)

Đây là loại u biểu mô ác tính bao gồm các tế bào nhỏ với bào tương nghèo nàn, giới hạn tế bào không rõ, chất nhiễm sắc của nhân có dạng hạt mịn và không có hạt nhân hoặc hạt nhân không rõ. 

Các tế bào có hình tròn, trái xoan hoặc hình thoi và hình nhân nổi rõ. Không có kích thước tuyệt đối cho các tế bào u của ung thư biểu mô tế bào nhỏ nhưng nói chung các tế bào u phải nhỏ hơn ba lần kích thích của lơ bào nhỏ nghỉ ngơi. Ung thư biểu mô tế bào nhỏ thường có tỷ lệ nhân chia cao. 

Ung thư biểu mô tế bào nhỏ xẩy ra ở cả phế quản chính và vùng ngoại vi của phổi. Nó có thể phá hủy hoặc nằm dưới, nhưng hiếm khi thay thế biểu mô phế quản. Ung thư biểu mô tế bào nhỏ được biết là có một pha tiên xâm nhập của ung thư biểu mô tại chỗ. Loạn sản vảy và ung thư biểu mô tại chỗ có thể được phát hiện ở biểu mô phế quản và biểu mô tiểu phế quản kế cận nhưng sự có mặt của các tổn thương này thường kết hợp với ung thư biểu mô tế bào vảy kém biệt hóa và cần thận trọng trong chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào nhỏ ở những trường hợp này.

Ung thư biểu mô tế bào nhỏ hỗn hợp: Đây là một ung thư biểu mô tế bào nhỏ kết hợp với các thành phần kèm theo bao gồm bất kỳ dạng mô học nào của ung thư biểu mô không tế bào nhỏ, thường là ung thư biểu mô tuyến, ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tế bào lớn, nhưng ít phổ biến hơn là ung thư biểu mô tế bào thoi và ung thư biểu mô tế bào khổng lồ. Dạng ung thư biểu mô không tế bào nhỏ cần được ghi rõ, ví dụ ung thư biểu mô tế bào nhỏ và ung thư biểu mô tuyến kết hợp.

5. Ung thư biểu mô tuyến-vảy

Là loại ung thư có các thành phần của ung thư biểu mô tuyến và của ung thư biểu bì .

6. Ung thư biểu mô đa hình thái

Là một nhóm ung thư biểu mô không tế bào nhỏ biệt hóa kém. Nhóm u này được mô tả dưới nhiều thuật ngữ, bao gồm ung thư biểu mô đa hình thái, ung thư biểu mô dạng sacôm, ung thư biểu mô tế bào thoi, ung thư biểu mô tế bào khổng lồ, ung thư biểu mô -sacôm, u nguyên bào, nó có thể biểu hiện sự liên tục của biệt hóa biểu mô và trung mô. Bất kỳ một ung thư biểu mô tế bào nhỏ nào với một thành phần có các hình ảnh giống sacôm được gọi là ung thư biểu mô tế bào nhỏ kết hợp.

- Ung thư biểu mô với các tế bào hình thoi hoặc tế bào khổng lồ: là ung thư biểu mô không tế bào nhỏ biệt hóa kém có chứa các tế bào hình thoi, tế bào khổng lồ hoặc hỗn hợp của các típ tế bào này.

- Ung thư biểu mô đa hình thái: Ung thư biểu mô tế bào không nhỏ, chủ yếu là ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tuyến hoặc ung thư biểu mô tế bào lớn có các tế bào hình thoi và/hoặc tế bào khổng lò hoặc một ung thư biểu mô chỉ gồm các tế bào thoi và tế bào khổng lồ. Khi một thành phần ung thư biểu mô tuyến hoặc ung thư biểu mô tế bào vẩy có mặt cần ghi chú. Các ổ ung thư biểu mô tế bào lớn phổ biến trong các u này, nhưng không cần thiết ghi chú đặc biệt. Thành phần tế bào thoi và/hoặc tế bào khổng lồ phải chiếm ít nhất 10%.

- Ung thư biểu mô tế bào thoi: Là một ung thư biểu mô chỉ bao gồm các tế bào u có hình thoi. Nếu thành phần tế bào thoi kết hợp vối một thành phần của ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tuyến, ung thư biểu mô tế bào khổng lồ hoặc ung thư biểu mô tế bào lớn, u cần được xếp loại như ung thư biểu mô đa hình thái. Ung thư biểu mô tế bào thoi biểu hiện hình thái phát triển giống sacôm, thường biểu hiện đa hình thái rõ rệt và những nhân chia bất thường. Nó thường kết hợp với các thành phần liên kết không u và có thể kết hợp với ung thư biểu mô tế bào khổng lồ, trong trường hợp này u được xếp loại như ung thư biểu mô đa hình thái.

- Ung thư biểu mô tế bào khổng lồ: Đó là ung thư biểu mô tế bào lớn chỉ bao gồm các tế bào khổng lồ u có một và/hoặc nhiều nhân đa hình thái cao. Ung thư biểu mô tế bào khổng lồ bao gồm các tế bào đa diện lớn, một hay nhiều nhân, thường không dính nhau, nhân sẫm màu, chất nhiễm sắc dạng hạt thô và hạt nhân rõ. Thường có xâm nhập của bạch cầu đa nhận hoặc lympho bào. 

Ung thư biểu mô tế bào khổng lồ đơn thuần hiếm gặp. Thông thường hơn hình thái ung thư biểu mô tế bào khổng lồ kết hợp với thành phần tế bào thoi hay đa diện lớn, hoặc một thành phần biệt hóa như ung thư biểu mô tuyến, trong trường hợp này u được xếp loại như ung thư biểu mô đa hình thái.

- Ung thư biểu mô – sacôm (carcinosarcoma): là loại u ác tính có hỗn hợp của ung thư biểu mô và sacôm có chứa các thành phần dị loại như sụn, xương, cơ xương ác tính. Một u tương tự với thành phần dị loại được xếp lọia là ung thư biểu mô đa hình thái.

- U nguyên bào phổi: U có chứa thành phần biểu mô nguyên thủy có thể giống ung thư biểu mô phôi biệt hóa cao và một mô đệm trung mô nguyên thủy, đôi khi có các ổ sacôm xương, sacôm sụn hoặc sacôm cơ vân.

U nguyên bào phôi nguyên thủy kinh điển gặp chủ yếu ở người trưởng thành trong khi u nguyên bào phôi của phổi và màng phổi hầu như chỉ gặp ở trẻ em 6 tuổi hoặc it hơn vào thời điểm khác chẩn đoán.

Các loại khác:

Trong những trường hợp hiếm có thể có các u bất thường khó xếp loại nhưng phù hợp nhất với loại u này. Các hỗn hợp hiếm gặp của ung thư biểu mô – sacôm và u nguyên bào hoặc u nguyên bào và ung thư biểu mô tuyến thông thường có thể gặp.

7. U carcinoid

Đây là một u có đặc điểm là các hình thái phát triển như cách sacôm dạng cơ quan hoặc giống hoa hồng gợi ý sự biệt hóa thần kinh nội tiết. Các tế bào u có hình thái tế bào học đồng đều với bào tương ở mức trung bình, ưa toan, dạng hạt mịn và nhân có hình thía chất nhiễm sắc dạng hạt mịn. Có thể có hạt nhân nhưng thường gặp hơn trong các carcinoid không điển hình.

- Carcinoid điển hình: là các u carcinoid với dưới 2 nhân chia cho 2mm² của phần u sống và không có hoại tử. Một số các u này có không điển hình về tế bào học, mật độ tế bào tăng và xâm nhập bạch mạch.

- Carcinoid không điển hình: Là một loại u carcinoid có giữa hai và mười nhân chia cho 2mm² và hoặc với các ổ hoại tử. Các tiêu chuẩn khác khách quan hơn bao gồm bất thường về tế bào học, xâm nhập bạch mạch, hạt nhân, mật độ tế bào tăng và cấu trúc rối loạn. Số lượng các nhân chia là quan trọng nhất để phân biệt carcinoid điển hình với carcinoid không điển hình. Trên các mảnh sinh thiết nhỏ có thể  không phân biệt được.

8. Ung thư biểu mô không xếp loại

Đây là loại ung thư biểu mô không thể xếp được vào 1 trong các loại trên

Có thể phân loại ung thư phổi theo nhiều tiêu chuẩn khác nhau, nhưng đa số % ung thư phổi thuộc về 4 loại tế bào chủ yếu sau: ung thư biểu mô tế bào vảy, ung thư biểu mô tuyến, ung thư biểu mô tế bào lớn (ba loại này gọi chúng là ung thư phổi không tế bào nhỏ) và ung thư biểu mô tế bào nhỏ.