Tìm hiểu chung về bệnh co thắt thanh quản

1. Co thắt thanh quản là tình trạng gì?

Co thắt thanh quản là một sự co thắt đột ngột của dây thanh âm. Co thắt thanh quản thường là triệu chứng của một tình trạng tiềm ẩn.

Có nhiều nguyên nhân gây co thắt thanh quản. Co thắt thanh quản là một tình trạng hiếm gặp và thường kéo dài dưới một phút. Trong giai đoạn đó, người bệnh thường khó thở và không thể nói được. Tuy nhiên, co thắt thanh quản thường không phải là vấn đề nghiêm trọng và nói chung, không gây ra tử vong.

Người bệnh có thể chỉ bị co thắt thanh quản một lần duy nhất và không bao giờ mắc lại. Nếu bệnh nhân bị co thắt thanh quản tái phát, nên đến thăm khám bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân.

2. Nguyên nhân gây co thắt thanh quản

Các bác sĩ cho rằng co thắt thanh quản có thể là một phản xạ được thiết kế để ngăn ngừa tình trạng chết đuối hoặc nghẹt thở vô tình.

Ví dụ, những người vô tình hít phải thức ăn trong khi nói chuyện, có thể được hưởng lợi từ co thắt thanh quản vì nó ngăn không cho thức ăn vào đường hô hấp. Đây là lí do vì sao thường gặp phải co thắt thanh quản trong khi ăn hay uống. Một số người có triệu chứng sau khi cảm thấy như thể thức ăn đã đi xuống "sai đường ống".

Không giống như nghẹt thở, một người bị co thắt thanh quản sẽ không cảm thấy có thứ gì nằm ở cổ họng. Biện pháp sơ cứu Heimlich cũng không ngăn được co thắt thanh quản.

Ăn uống chỉ là một nguyên nhân gây co thắt thanh quản tiềm ẩn. Một số nguyên nhân gây hiện tượng co thắt thanh quản đó là:

Do vấn đề đường tiêu hóa

Trào ngược dạ dày thực quản có thể là một trong những tác nhân kích hoạt cơn co thắt thực quản. Đây là hiện tượng acid ở dạ dày hay thức ăn chưa được tiêu hóa bị trào ngược trở lại ống thực quản. Nếu như lượng acid dư thừa có trong dạ dày chạm vào dây thanh quản, chúng có thể kích hoạt cơn co thắt thanh quản.

Trào ngược dạ dày thực quản là nguyên nhân phổ biến gây co thắt thanh quản (Ảnh: Internet)

Do rối loạn chức năng dây thanh âm hoặc hen suyễn

Rối loạn chức năng dây thanh âm là tình trạng dây thanh âm hoạt động bất thường, ảnh hưởng đến việc hít vào hay thở ra. Rối loạn chức năng dây thanh âm tương tự như hen suyễn, đều có thể kích hoạt các cơn co thắt thanh quản

Hen suyễn là một phản ứng của hệ thống miễn dịch khi chất lạ xâm nhập vào đường thở. Mặc dù rối loạn chức năng dây thanh âm và hen suyễn đòi hỏi biện pháp điều trị không giống nhau nhưng triệu chứng biểu hiện tương tự nhau và đều có khả năng kích hoạt cơn co thắt thanh quản.

Do căng thẳng hay trạng thái lo âu

Một nguyên nhân phổ biến khác gây co thắt thanh quản đó là căng thẳng, hay trạng thái lo âu. Một số người có thể gặp phải tình trạng co thắt thanh quản để đáp ứng lại sự lo lắng và căng thẳng dữ dội. Khi một người trong trạng thái hoảng loạn, giảm thông khí, sợ hãi dữ dội có thể bị co thắt thanh quản. Tình trạng nghẹt thở, khó thở càng làm cho sự hoảng loạn tồi tệ hơn.

Nếu căng thẳng hoặc trạng thái lo âu gây ra co thắt thanh quản, bạn nên liên hệ với bác sĩ tâm lý để được tư vấn.

Do ảnh hưởng của thuốc gây mê

Co thắt thanh quản cũng có thể xảy ra trong quá trình phẫu thuật liên quan đến gây mê toàn thân vì thành phần trong thuốc gây kích ứng lên dây thanh âm.

Viêm thanh quản sau khi gây mê thường xuất hiện ở đối tượng trẻ em nhiều hơn là người lớn. Khoảng 1% trường hợp bị co thắt thanh quản khi được gây mê. Người từng trải qua phẫu thuật thanh quản, hầu họng hay người bị mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) cũng có nguy cơ cao mắc phải vấn đề này, tỷ lệ mắc có thể lên tới gần 10%.

Một số người trải qua co thắt thanh quản do gây mê để phẫu thuật có thể không biết về điều này vì bác sĩ gây mê đã lập tức xử trí khi xảy ra tình trạng này.

Co thắt thanh quản có thể xảy ra khi gây mê trong phẫu thuật (Ảnh: Internet)

Co thắt thanh quản có liên quan đến giấc ngủ

Một nghiên cứu năm 1997 cho thấy, mọi người có thể gặp phải co thắt thanh quản trong giấc ngủ.

Co thắt thanh quản khi ngủ khiến cho bạn bật tỉnh dậy sau giấc ngủ sâu. Với nhiều người, đây là "trải nghiệm đáng sợ" vì khi thức dậy bạn sẽ cảm thấy khó thở, nghẹt thở, mất ý thức lúc nửa đêm.

Giống như co thắt thanh quản khi thức, co thắt thanh quản liên quan đến giấc ngủ cũng chỉ kéo dài vài giây.

Hiện tượng co thắt thanh quản lặp lại khi ngủ có liên quan đến trào ngược acid hoặc rối loạn chức năng dây thanh âm. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng, bạn nên trao đổi với bác sĩ nếu bạn gặp phải tình trạng này.

Vấn đề về thần kinh

Những đối tượng mắc bệnh liên quan đến thần kinh có thể kích hoạt các cơn co thắt thanh quản. Cụ thể, những người gần đây bị tổn thương tủy sống hay chấn thương não có thể bị co thắt cơ, bao gồm co thắt thanh quản.

Chấn thương thần kinh, đặc biệt ở vùng gần cổ và cột sống, có thể là một yếu tố. Một vài người bị liệt dây thanh âm cũng có thể bị co thắt thanh quản.

3. Các triệu chứng co thắt thanh quản

Khi co thắt thanh quản xảy ra, bạn có thể xuất hiện cảm giác nghẹt thở, không thể thở hoặc không thể nói. Hiện tượng này có thể xuất hiện lúc nửa đêm được gọi là co thắt thanh quản liên quan đến giấc ngủ. Co thắt thanh quản cũng có thể là do acid dạ dày trào ngược lên thực quản và gây mất ý thức ở những đối tượng này.

Riêng đối với trường hợp bị co thắt thanh quản do trào ngược dạ dày thực quản, bạn có thể gặp phải những triệu chứng sau:

+ Đau ngực

+ Ho

+ Khó nuốt

+ Chứng ợ nóng

+ Khàn tiếng

+ Buồn nôn

+ Đau họng hoặc cần phải làm sạch cổ họng

Các chuyên gia nói rằng ở trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản, co thắt thanh quản có thể liên quan đến hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS).

Nếu có thể thở trong cơn co thắt thanh quản, bạn có thể nghe thấy một tiếng thở lớn, gắt, cường độ cao được gọi là thở rít. Tiếng thở này xuất hiện khi không khí di chuyển qua lỗ hẹp của dây thanh âm. Khi đường thở được thông, người bệnh sẽ thở rống.

Thông thường, hiện tượng co thắt thanh quản trên chỉ kéo dài trong 1 – 2 phút rồi cơ thể trở về trạng thái bình thường. Tuy nhiên, trải nghiệm này có thể thật kinh hoàng.

4. Điều trị co thắt thanh quản

Co thắt thanh quản có xu hướng làm cho người mắc bất ngờ và hoảng sợ. Việc hoảng sợ có thể làm cho tình trạng trở nên tồi tệ hơn.

Nếu nguyên nhân gây viêm thanh quản, co thắt thanh quản tái phát do hen suyễn, căng thẳng, hoặc trào ngược dạ dày thực quản, bạn có thể thực hành một số bài tập thở để giữ bình tĩnh tại thời điểm đó. Điều này rất quan trọng vì chúng có thể làm giảm thời gian co thắt trong một số trường hợp.

Nếu bạn bị rối loạn dây thanh âm và đường thở bị chặn, tránh hoảng sợ, đừng thở hổn hển hoặc nuốt nước bọt. Thay vào đó, bạn nên uống một ngụm nước nhỏ để cố gắng rửa trôi bất cứ thứ gì có thể gây kích thích dây thanh âm của bạn.

Nếu trào ngược dạ dày thực quản là yếu tố kích hoạt cơn co thắt thanh quản, bạn có thể áp dụng các biện pháp làm giảm trào ngược acid dạ dày để ngăn tình trạng trên như:

+ Tránh các tác nhân gây ợ nóng thông thường như nước ép trái cây, cafe, thực phẩm béo và bạc hà;

+ Tránh các trái cây hay thực phẩm chua vì gây kích thích tiết acid, đồ cay nóng...

+ Chia nhỏ bữa ăn, ngừng ăn hai đến ba giờ trước khi đi ngủ

+ Bỏ thuốc lá, hạn chế uống bia rượu

+ Gối cao đầu khi ngủ, hoặc nâng cao đầu giường độ một tấc bằng cách kê một khúc gỗ

+ Dùng thuốc để điều trị trào ngược dạ dày thực quản theo chỉ định của bác sĩ

+ Phẫu thuật (được chỉ định khi bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị nội khoa). Ở trẻ em bị co thắt thanh quản do biến chứng gây mê khi phẫu thuật, thường điều trị bằng cách di chuyển đầu và cổ để mở rộng đường thở. Cũng có thể sử dụng một máy thở (thở áp suất dương liên tục CPAP) để đưa thẳng không khí vào trong đường thở. Vài trẻ cần phải được đặt ống vào họng để hỗ trợ hô hấp.

Kê cao đầu giường để giảm trào ngược dạ dày thực quản - nguyên nhân phổ biến gây co thắt thanh quản (Ảnh: Internet)

5. Nên làm gì nếu ai đó bị co thắt thanh quản?

Khi nhận thấy ai đó đang có biểu hiện co thắt thanh quản, cần tránh để họ bị nghẹn. Thúc giục người bệnh giữ bình tĩnh.

Nếu như có vật thể nào chặn đường thở và người đó không lên cơn suyễn, hãy tiếp tục nói với họ bằng giọng điệu êm dịu cho đến khi cơn co thắt thanh quản đi qua đi.

Nếu trong vòng 60 giây, tình trạng trở nên tồi tệ hơn hoặc nếu người đó biểu hiện các triệu chứng khác (chẳng hạn như da họ tái nhợt), rất có thể họ mắc phải vấn đề khác chứ không phải bị co thắt thanh quản. Trong trường hợp này, cần nhanh chóng liên hệ với chuyên gia y tế, người có chuyên môn để tìm cách xử lý nhanh chóng và kịp thời.

6. Phòng ngừa khi bị co thắt thanh quản

Co thắt thanh quản rất khó ngăn chặn hoặc dự đoán khi nào chúng sẽ xảy ra. Do đó, điều bạn cần làm là điều trị vấn đề tiêu hóa nếu như bạn bị bệnh trào ngược hoặc điều trị tâm lý nếu như thường xuyên bị căng thẳng vì điều này sẽ giúp ngăn ngừa co thắt thanh quản trong tương lai.

Kết luận

Co thắt thanh quản là một tình trạng dù không quá nguy hiểm nhưng có thể khiến cho nhiều người kinh sợ, nhất là khi xảy ra vào ban đêm. Không ai biết chính xác khi nào co thắt thanh quản xuất hiện, hiểu rõ về bệnh, cách xử lý khi bị co thắt thanh quản sẽ giúp bạn giảm bớt lo lắng khi bản thân hoặc người thân gặp phải tình trạng trên.