Thường xuyên ăn cá có thể cải thiện sức khoẻ não bộ hay không?

Thực tế cho thấy người lớn tuổi mắc các bệnh về mạch máu não hoặc chịu ảnh hưởng mạch máu não là một trong những nguyên nhân gây ra nguy cơ tử vong cao.

Từ đó, các chuyên gia sức khỏe đã chỉ ra liên kết của việc tiêu thụ cá và giảm nguy cơ mắc bệnh mạch máu não cũng như làm suy giảm chức năng nhận thức kèm theo.

Trong khi đó, kết quả chỉ ra rằng ảnh hưởng của việc tiêu thụ cá từ 2 đến 3 lần mỗi tuần đối với các dấu hiệu não có liên quan đến mạch máu não có mức độ ảnh hưởng tương tự như huyết áp cao và có liên quan đến làm gia tăng tổn thương mạch máu não.

Có thể biết, bệnh mạch máu não hoặc mạch máu có ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe mạch máu và tình trạng lưu thông máu trong não gồm cả đột quỵ và dị dạng mạch máu.

Bệnh mạch máu não gây tử vong trên 100.000 cá nhân ở Mỹ vào năm 2017.

Ngoài việc gây ra khuyết tật về thể chất, các bệnh mạch máu não có thể dẫn đến sự phát triển và tiến triển của suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ.

Hơn nữa, các chuyên gia y tế cũng liên kết tổn thương mạch máu não cận lâm sàng - tức là các bất thường não được quan sát thấy trong giai đoạn đầu của bệnh mạch máu não trước khi các triệu chứng của nó trở nên rõ ràng - với nguy cơ sa sút trí tuệ tăng lên.

Thay đổi lối sống lành mạnh, bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tăng mức độ hoạt động thể chất và bỏ hút thuốc, có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh mạch máu não.

Tình trạng thay đổi gồm có mối liên hệ giữa lượng cá ăn nhiều hơn và nguy cơ đột quỵ thấp hơn. Cá là một nguồn tuyệt vời của axit béo không bão hòa đa omega-3, có thể làm trung gian những lợi ích này đối với sức khỏe mạch máu não.

Đọc thêm:

- Có bầu ăn mực được không? Lưu ý gì khi bà bầu ăn mực để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé?

- Cá rất tốt nhưng nên tránh ăn 6 loại cá này nếu không muốn bị nhiễm độc

Tuy nhiên, bằng chứng cho thấy tiêu thụ cá làm giảm tổn thương mạch máu não trước khi bệnh mạch máu não khởi phát là hỗn hợp.

Một nghiên cứu gần đây đã điều tra mối liên hệ giữa việc tiêu thụ cá và tổn thương mạch máu não ở người lớn tuổi khỏe mạnh trước khi bệnh mạch máu não khởi phát.

Nghiên cứu báo cáo mối liên quan giữa việc ăn cá từ hai lần trở lên mỗi tuần và mức độ bất thường của não thấp hơn liên quan đến tổn thương mạch máu não, đặc biệt là ở những người dưới 75 tuổi.

Tác giả chính của nghiên cứu, Tiến sĩ Cecilia Samieri, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Đại học Bordeaux ở Pháp, giải thích: "Kết quả của chúng tôi rất thú vị bởi vì chúng cho thấy những điều đơn giản như ăn hai hoặc nhiều khẩu phần cá mỗi tuần có liên quan đến ít tổn thương não hơn và các dấu hiệu khác của tổn thương mạch máu não, rất lâu trước khi các dấu hiệu rõ ràng của chứng sa sút trí tuệ xuất hiện. Tuy nhiên, ăn nhiều cá như vậy không có tác dụng bảo vệ ở những người từ 75 tuổi trở lên".

Đánh giá sức khỏe mạch máu não

Nghiên cứu hiện tại đã phân tích dữ liệu được thu thập từ tháng 3 năm 1999 đến tháng 3 năm 2001 như một phần của Nghiên cứu ba thành phố, nhằm mục đích tìm hiểu mối quan hệ giữa các bệnh mạch máu và chứng sa sút trí tuệ ở những người từ 65 tuổi trở lên.

Phân tích liên quan đến 1.623 người với độ tuổi trung bình là 72,3 tuổi và cư trú tại Dijon, Pháp. Các cá nhân bị loại khỏi nghiên cứu nếu họ được chẩn đoán sa sút trí tuệ, tiền sử đột quỵ hoặc nhập viện vì các bệnh tim mạch.

Các nhà nghiên cứu đã đánh giá mức độ tổn thương mạch máu não cận lâm sàng bằng cách sử dụng chụp MRI não.

Họ đã phân tích hình ảnh quét MRI để tìm ra ba dấu hiệu liên quan đến tổn thương mạch máu não dưới lâm sàng:

- Thoái hóa chất trắng ở não.

- Nhồi máu.

- Các khoang quanh mạch mở rộng.

Chất trắng ở não bao gồm các sợi thần kinh, hoặc sợi trục, chuyển tiếp thông điệp giữa các vùng não. Bệnh mạch máu não có thể dẫn đến thoái hóa sợi thần kinh và gây tổn thương vỏ myelin bao quanh sợi thần kinh. Điều này dẫn đến tình trạng thoái hóa chất trắng ở não.

Vết thương là vùng mô chết do cung cấp máu không đủ. Điều này thường là do cục máu đông trong mạch máu.

Khoảng quanh mạch là không gian chứa đầy chất lỏng bao quanh các mạch máu. Khi to ra, chúng có liên quan đến bệnh mạch máu não nhỏ.

Mỗi dấu hiệu này dự đoán mức độ suy giảm nhận thức liên quan đến bệnh mạch máu não. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng một biện pháp duy nhất thu được bằng cách kết hợp nhiều dấu hiệu bệnh mạch máu não có thể là một yếu tố dự báo suy giảm nhận thức tốt hơn bất kỳ dấu hiệu đơn lẻ nào.

Các nhà khoa học gọi một biện pháp tổng hợp của nhiều dấu hiệu bệnh mạch máu não là gánh nặng bệnh mạch máu não toàn cầu.

Bệnh mạch máu não cận lâm sàng và ăn cá

Khi thu nhận, các nhà nghiên cứu đã đánh giá mức tiêu thụ hàng tuần của những người tham gia đối với các mặt hàng thực phẩm khác nhau, bao gồm thịt, cá, trái cây và rau, các loại đậu và ngũ cốc với một bảng câu hỏi ngắn gọn.

Từ đó, các nhà nghiên cứu đã đưa ra đánh giá mối liên quan giữa gánh nặng bệnh mạch máu não toàn cầu và tần suất ăn cá. Họ ghi nhận mối liên hệ giữa tần suất ăn cá cao hơn và mức độ chỉ điểm bệnh mạch máu não thấp hơn.

Những người tham gia tiêu thụ cá từ hai lần trở lên mỗi tuần có mức kết hợp các dấu hiệu bệnh mạch máu não thấp hơn so với những người tiêu thụ cá ít thường xuyên hơn.

Hơn nữa, sức mạnh của mối liên hệ giữa mức chỉ điểm bệnh mạch máu não thấp hơn và tần suất ăn cá bị ảnh hưởng bởi tuổi tác. Mối liên quan này mạnh nhất ở những người tham gia trẻ tuổi từ 65 đến 69 tuổi, nhưng nó không có ý nghĩa thống kê ở những người trên 75 tuổi.

Các nhà nghiên cứu đã quan sát các kết quả tương tự sau khi điều chỉnh nhiều biến số, chẳng hạn như tuổi, giới tính, mức độ hoạt động thể chất, trình độ học vấn, khối lượng não và lượng thức ăn tiêu thụ.

Các chuyên gia y tế liên kết huyết áp cao với tăng nguy cơ mắc bệnh mạch máu não. Các tác giả của nghiên cứu hiện tại đã quan sát thấy mối liên hệ tương tự giữa các mức chỉ điểm bệnh mạch máu não và huyết áp cao, bất kể độ tuổi của những người tham gia.

Để tiếp tục bối cảnh hóa kết quả, các nhà nghiên cứu đã so sánh tác động của huyết áp cao đối với các dấu hiệu bệnh mạch máu não với tần suất ăn cá.

Ở những người tham gia từ 65 đến 69 tuổi, tiêu thụ cá hai lần mỗi tuần có tác động tương tự đến mức độ đánh dấu bệnh mạch máu não như huyết áp cao, nhưng theo hướng ngược lại.

Hơn nữa, mức độ ảnh hưởng của việc tiêu thụ cá bốn lần trở lên mỗi tuần đối với mức độ của các dấu hiệu tổn thương mạch máu não cao gấp đôi so với huyết áp cao.

Tiến sĩ Jyrki Virtanen, phó giáo sư tại Đại học Đông Phần Lan, người không tham gia vào nghiên cứu nói rằng: "Đây là một nghiên cứu thú vị và có khả năng quan trọng, vì nó cho thấy rằng ăn cá có thể có lợi cho não và có thể phát hiện ra những lợi ích ngay cả trước khi các dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng xuất hiện."

Ông giải thích thêm: "Một phát hiện thú vị là mối liên hệ có lợi chủ yếu được quan sát thấy ở những người tham gia trẻ tuổi. "Điều này có thể có nghĩa là để nhận được lợi ích của việc ăn cá đối với sức khỏe não bộ, người ta nên thường xuyên tiêu thụ cá ở độ tuổi trẻ hơn".

Điểm mạnh và hạn chế

Điểm mạnh của nghiên cứu bao gồm việc sử dụng quét MRI có độ phân giải cao để đánh giá ba dấu hiệu khác nhau và đưa ra một thước đo toàn diện hơn về sức khỏe mạch máu não tổng thể.

Các nhà nghiên cứu cũng phân tích dữ liệu sau khi kiểm soát nhiều biến số, chẳng hạn như lựa chọn lối sống, trình độ học vấn, tuổi tác và những yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả phân tích.

Tuy nhiên, có một số hạn chế đối với nghiên cứu. Tiến sĩ Virtanen lưu ý, "Một hạn chế lớn của nghiên cứu là đây là một nghiên cứu quan sát cắt ngang, vì vậy nó không thể thiết lập mối quan hệ nhân quả giữa lượng cá ăn vào và sức khỏe não bộ tốt hơn.

Ông cũng nói thêm rằng, trong nghiên cứu dinh dưỡng, các nghiên cứu quan sát được tiến hành tốt có thể cung cấp bằng chứng tốt cho mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và bệnh tật.

Đồng thời, các tác giả cũng lưu ý rằng họ chỉ thực hiện bảng câu hỏi về tần suất thực phẩm một lần trong suốt quá trình nghiên cứu và cuộc khảo sát có thể không đại diện cho các kiểu ăn kiêng dài hạn.

Magda Gamba, nhà nghiên cứu dinh dưỡng và tiến sĩ tại Viện Y tế Dự phòng và Xã hội tại Đại học Bern ở Thụy Sĩ, người không tham gia vào nghiên cứu nói rằng: "Đây là một nghiên cứu quan sát kết hợp lượng cá ăn vào chỉ được đo tại một thời điểm với các chỉ số hình ảnh về gánh nặng bệnh tim mạch. Điều này có nghĩa là chúng tôi không thể đưa ra bất kỳ kết luận trực tiếp nào về việc cá là thực phẩm ngăn ngừa tổn thương não ".

Gamba kết luận: "Nhiều nghiên cứu hơn được thực hiện để xác định xem cá có phải là yếu tố quyết định thực sự của các kết quả đánh dấu MRI quan sát được trong nghiên cứu này hay không".

Tác giả cấp cao Tiến sĩ Samieri cho biết: "Cần có thêm nghiên cứu để giúp chúng tôi hiểu cơ chế của việc ăn cá có thể bảo vệ sức khỏe mạch máu não như thế nào, bởi vì chế độ ăn uống là một yếu tố mà mọi người có thể sửa đổi để có thể giảm nguy cơ suy giảm nhận thức và thậm chí sa sút trí tuệ sau này trong cuộc sống."

Gamba cũng lưu ý: "Bài báo này đóng góp vào kiến thức về mối quan hệ hiện hữu giữa lượng cá ăn vào và sức khỏe não bộ; Những người trẻ tuổi dường như được hưởng lợi nhiều hơn, nhưng nhìn chung, chế độ ăn uống lành mạnh như một phần của lối sống lành mạnh được khuyến nghị cho tất cả mọi người để giữ cho não bộ khỏe mạnh và hoạt động tốt bất kể tuổi tác."

Nguồn tham khảo:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/regularly-consuming-fish-may-protect-brain-health#Strengths-and-limitations

2. https://n.neurology.org/content/early/2021/11/03/WNL.0000000000012916