Rối loạn ngôn ngữ là một trong những di chứng mà tai biến mạch máu não để lại, gây ảnh hưởng không nhỏ cho người bệnh trong cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày. Những triệu chứng của rối loạn ngôn ngữ là khả năng diễn đạt ngôn ngữ kém, nói ngọng, ú ớ,...
Rối loạn ngôn ngữ là một trong những di chứng hay gặp do tai biến mạch máu não để lại. Nó thường được phân ra làm 4 loại căn cứ vào vị trí tổn thương của não.
Đây là loại tổn thương hay gặp nhất ở những bệnh nhân tai biến. Vùng Broca có chức năng tạo tín hiệu ngôn ngữ, còn được gọi là vùng ngôn ngữ vận động. Khi bị tổn thương vùng Broca, người bệnh có biểu hiện không nói được hoặc chỉ nói được một vài từ, nói nhát gừng hoặc không tìm được từ để nói.
Ở mức độ nhẹ thì bệnh nhân nói được nhưng không lưu loát, gặp khó khăn trong việc diễn đạt ý mình muốn nói, lặp lại câu nói của người khác hoặc của mình vừa nói, mặc dù bệnh nhân hiểu được những gì mình muốn nói, hiểu được những gì mọi người xung quanh nói với mình (hiện tượng này còn gọi là tổn thương biểu đạt ngôn ngữ).
1.2. Tổn thương vùng Wernicke
Vùng Wernicke (còn gọi là vùng hiểu ngôn ngữ) giải mã các tín hiệu nhận được, giúp cho chúng ta hiểu được lời nói. Khi bị tổn thương vùng Wernicke, người bệnh nói được, nói lưu loát nhưng câu nói thường vô nghĩa, khả năng lặp lại câu nói của người khác kém. Bệnh nhân không hiểu hoặc hiểu rất ít những gì người xung quanh nói với mình (còn gọi là tổn thương tiếp nhận ngôn ngữ).
Vị trí vùng Broca và vùng Wernicke trên não bộ. Ảnh: Internet
Đây là loại tổn thương đường dẫn truyền giữa vùng Broca và vùng Wernicke. Biểu hiện của tổn thương vùng này là bệnh nhân nói lưu loát, thông hiểu tốt, nhưng lặp lại kém.
Là tổn thương toàn bộ các vùng trên với biểu hiện nói không lưu loát hoặc không nói được, hiểu biết kém, khả năng lặp lại lời nói kém.
Tuy vùng não điều khiển ngôn ngữ bị tổn thương, nhưng việc tập luyện sẽ giúp tái tổ chức lại não, phát huy tối đa khả năng bù trừ của các vùng khác cho vùng não đã bị tổn thương.
Để giúp bệnh nhân phục hồi chức năng ngôn ngữ sau tai biến, bạn có thể tham khảo những bài tập phục hồi tổn thương ngôn ngữ ngay tại nhà dưới đây.
- Khuyến khích tập nói tự nhiên: Để cho bệnh nhân cố gắng nói tự nhiên theo khả năng. Bên cạnh đó bạn có thể tập cho bệnh nhân nói một số từ đơn giản có thể nói được một cách tự nhiên như đếm số, bảng chữ cái, ngày tháng…
- Tập nói tên một số đồ vật xung quanh như bàn, ghế, sách, quạt, máy tính… và màu sắc các đồ vật đó.
- Hát: Nếu bệnh nhân có thể, bạn nên khuyến khích họ hát một số bài hát yêu thích, kể cả hát karaoke cũng được.
- Tìm các từ trái nghĩa: Người thân của bệnh nhân có thể đưa ra một số từ để bệnh nhân tìm từ trái nghĩa, ví dụ như trái nghĩa với "nóng", bệnh nhân có thể nói được "lạnh"; hoặc một số cặp từ khác như trên – dưới, lên – xuống, ngày – đêm, xa – gần…
- Miêu tả đồ vật, người: Người nhà bệnh nhân hãy miêu tả một vật nào đó để người bệnh tìm tên phù hợp. Ví dụ như 'Cái gì dùng để cắt vải, cắt giấy?', bệnh nhân có thể tìm được từ là "cái kéo"; Cái gì dùng để viết – "cái bút"; Hình gì không có góc – "hình tròn" hoặc "hình cầu"; Ai là người dạy học trò – "cô giáo" hoặc "thầy giáo"; Ai làm việc trong nhà máy – "công nhân", "kỹ sư"; Ai làm việc trong bệnh viện – "y tá", "bác sĩ'…
- Miêu tả đồ vật theo danh mục: Ví dụ kể tên một số loại quả, kể tên một số loài vật, một số loài hoa… người nhà hãy khuyến khích bệnh nhân kể được càng nhiều càng tốt. Ngược lại kể tên, mô tả một số loại như cam, xoài, mít… để bệnh nhân có thể nói được từ "trái cây".
- Đọc: Cho bệnh nhân đọc một số từ, từ ngắn đến dài dần. Ví dụ: cam, bưởi, chôm chôm, sầu riêng; ăn trái cây tốt cho sức khỏe; tập, đạp xe, đi bộ, tập dưỡng sinh, tập giúp vui - khỏe - đẹp, nên tập luyện hàng ngày; tập nói, tập nói liên tục, tập nói kiên trì hàng ngày, tập nói kiên trì hàng ngày sẽ nói được bình thường… Sau đó có thể đọc báo, sách cho bệnh nhân.
- Miêu tả hình ảnh (nên đưa ra hình ảnh bệnh nhân ưa thích và hiểu biết thông tin về nó): Đưa cho bệnh nhân một bức ảnh hoặc tranh, bảo bệnh nhân miêu tả một cách đơn giản. Chẳng hạn như đưa bức ảnh con của bệnh nhân rồi định hướng mô tả như đây là ai, mấy tuổi, con thứ mấy, học lớp mấy, học trường nào…
Các lưu ý khi tập luyện:
- Không tạo cho bệnh nhân có cảm giác mình là một đứa trẻ.
- Tập từ dễ đến khó.
- Nên thay đổi cách tập và vị trí tập để tránh sự nhàm chán.
- Không tập quá nhiều một lúc mà nên chia ra nhiều lần trong ngày để tránh mệt mỏi, quá sức cho bệnh nhân. Quá trình phục hồi không phải chỉ một sớm một chiều là thành công mà đòi hỏi thời gian lâu dài.
- Khi tập cố gắng cho bệnh nhân nói to nhất có thể.
- Luôn luôn cổ vũ, động viên, khuyến khích bệnh nhân tập. Không được để bệnh nhân chán nản, thất vọng vì chán nản, thất vọng sẽ khiến quá trình điều trị, phục hồi thất bại.
- Cố gắng tạo ra môi trường tập luyện vui vẻ.
- Có thể cho nhiều thành viên tham gia tập cho bệnh nhân.
- Tập càng sớm càng có lợi.
Bệnh nhân tai biến hoàn toàn có thể phục hồi được ngôn ngữ, khả năng giao tiếp sau khi xảy ra tai biến mạch máu não. Với điều kiện là kiên trì, bền bỉ, liên tục và nỗ lực tập luyện, không bỏ dở giữa chừng vì khó khăn, chán nản; cùng với đó là sự hỗ trợ tích cực của chuyên viên ngôn ngữ trị liệu, nguồn động viên, cổ vũ của người thân và bạn bè.
Theo Sức Khỏe & Đời Sống
Bạn thường quan tâm đến các vấn đề sức khỏe gì dưới đây ?
Chia sẻ 
