Đau đớn là tình trạng rất phổ biến, thường gặp ở những bệnh nhân bị ung thư máu. Đau tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân nhưng lại là một trong các nguyên nhân chủ yếu khiến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân bị suy giảm.
Vì thế giảm đau cho bệnh nhân ung thư máu là vấn đề cực kỳ cần thiết, có ý nghĩa quan trọng để nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân. Có rất nhiều phương pháp được ứng dụng trên lâm sàng với mục đích giảm đau ung thư máu như hóa trị, xạ trị và sử dụng thuốc giảm đau. Trong đó, sử dụng thuốc giảm đau ung thư máu là phương pháp được sử dụng phổ biến hàng đầu.
Những ưu điểm có thể kể đến khi giảm đau ung thư máu bằng thuốc là sự phát huy hiệu quả nhanh chóng, phù hợp với nhiều mức độ đau khác nhau (từ đau nhẹ, đau trung bình, cho đến đau rất dữ dội) và tiên lợi khi sử dụng. Các loại thuốc giảm đau được sử dụng chủ yếu cho bệnh nhân ung thư máu hiện nay là paracetamol, kháng viêm giảm đau không Steroid và các Opioid.
Mặc dù giảm đau ung thư máu bằng thuốc có nhiều ưu điểm khác nhau khi sử dụng, nhưng điều không thể phủ định chính là khi sử dụng các loại thuốc để giảm đau ung thư máu cũng đồng nghĩa với việc bệnh nhân sẽ có nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ do thuốc gây nên.
Sau đây là một số tác dụng phụ của các nhóm thuốc thường dùng để giảm đau ung thư máu cho bệnh nhân trên lâm sàng:
Paracetamol được biết đến là loại thuốc giảm đau được sử dụng rất phổ biến cho nhiều tình trạng đau khác nhau, trong đó có đau do ung thư máu. Nhìn chung Paracetamol khi sử dụng với liều giảm đau thông thường rất ít gây nên các tác dụng không mong muốn, hầu hết thuốc sẽ được chuyển hóa tại gan thành các chất không độc với cơ thể.
Tuy nhiên khi sử dụng paracetamol để giảm đau ung thư máu với liều lượng lớn trong thời gian kéo dài có thể gây một số tác dụng phụ như buồn nôn, chán ăn và tổn thương tế bào gan (thường biểu hiện bằng vàng da và vàng mắt).
Nếu bệnh nhân sử dụng liều quá lớn (liều độc) paracetamol sẽ có nguy cơ gây ngộ độ paracetamol, hoại tử tế bào gan và có thể dẫn đến tử vong.
Các thuốc kháng viêm giảm đau không Steroid cũng thường được sử dụng để giảm đau ung thư máu. Thuốc có tác dụng giảm đau tốt hơn paracetamol do vậy thường được sử dụng trong các trường hợp đau ở mức độ trung bình.
Tuy nhiên, thuốc giảm đau ung thư máu nhóm kháng đau giảm viêm không Steroid cũng gây nên nhiều tác dụng phụ hơn so với paracetamol. Những tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm không Steroid như viêm loét dạ dày tá trạng. viêm thận kẽ, suy thận, xuất huyết do giảm ngưng kết tiểu cầu,...
Vì gây nhiều tác dụng phụ khác nhau, nên chống chỉ định phối hợp từ hai thuốc chung nhóm kháng viêm giảm đau không Steroid vì làm gia tăng tác dụng phụ trong khi không thể hiện thêm hiệu quả giảm đau.
Các opioid là lựa chọn thường được sử dụng giảm đau ung thư máu cho các trường hợp bệnh nhân đau dữ dội, đáp ứng giảm đau kém với paracetamol và giảm đau kháng viêm không Steroid.
Khi sử dụng các thuốc opioid để giảm đau ung thư máu có thể xảy ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ, chóng mặt, buồn nôn, suy hô hấp, táo bón, gây hưng phấn, ảo giác,...
Nhiều người lo lắng rằng khi sử dụng các thuốc opioid sẽ gây nghiện thuốc, nhưng điều này thực sự không phải là vấn đề đáng lo ngại. Các nghiên cứu đã được tiến hành trên số lượng lớn bệnh nhân cho thấy, tỉ lệ nghiện thuốc thực sự ở những bệnh nhân sử dụng opioid là rất thấp.
Trên đây là một số tác dụng phụ bệnh nhân có thể gặp phải khi giảm đau ung thư máu bằng thuốc. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi giảm đau, bệnh nhân nên sử dụng thuốc theo đúng các chỉ định của bác sĩ điều trị đã đưa ra.