(Sơn La) Bé gái 2 tháng tuổi tử vong do sốc phản vệ sau tiêm vaccine: Sốc phản vệ là gì? Nhận biết thế nào?

Trao đổi với chúng tôi vào ngày 13/10, bà Mai Lan Hương, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Sơn La cho biết, trong ngày 12/10, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La đã tiếp nhận 5 trẻ có độ tuổi từ 2 đến 7 tháng tuổi thuộc xã Chiềng Xôm và phường Chiềng An sau khi tiêm vắc xin 5 trong 1 (mũi 1 - 2 - 3) tại trạm y tế xã, phường.

Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La

Trong số đó, 1 trường hợp sốc phản vệ độ 4 mức độ nặng, 2 trẻ sốc phản vệ độ 3 và 2 trẻ có phản ứng sốt cao sau tiêm chủng. Đối với trường hợp sốc phản vệ độ 4 sau cấp cứu 4 tiếng cháu bé đã tử vong. 4 trường hợp còn lại hiện đang được theo dõi tích cực tại bệnh viện và điều trị theo phác đồ của Bộ Y tế.

Theo đó, bệnh nhân tử vong là cháu P.G.H, sinh tháng 7/2020 trú tại Bản Ái, xã Chiềng Xôm, (thành phố Sơn La) nhập viện vào 13h ngày 12/10.

Nơi các cháu bé đang được điều trị tích cực

Khoảng 10h sáng ngày 12/10, bệnh nhân được tiêm phòng mũi 1, vắc xin 5 trong 1 tại Trạm Y tế xã Chiềng Xôm. Sau tiêm khoảng 2,5 giờ cháu xuất hiện tím tái, thở nhanh, gia đình đưa trẻ trở lại Trạm Y tế xã Chiềng Xôm và được tiêm 1 mũi Adrenalin và đưa trẻ vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La cấp cứu.

Thời điểm nhập viện, cháu bé li bì, tím tái toàn thân, chân tay lạnh, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, không tự thở, ngừng tim, không xuất huyết dưới da. Chẩn đoán phản vệ độ 4 nghi sau tiêm phòng mũi 1 vắc xin 5 trong 1.

Các bác sĩ thăm khám, theo dõi sức khoẻ các cháu bé

Ngay sau đó, cháu được hồi sức tích cực, xử trí theo hướng dẫn cấp cứu phản vệ của Bộ Y tế, đặt nội khí quản, thở máy, cấp cứu ngừng tuần hoàn. Bệnh nhân tử vong hồi 16h cùng ngày. Chẩn đoán tử vong, phản vệ độ 4 không hồi phục nghi sau tiêm phòng mũi 1 và uống OPV lần 1.

Về các bệnh nhân còn lại gồm: Cháu L.Q.K, sinh tháng 7/2020 trú tại bản Phứa Cón, phường Chiềng An (thành phố Sơn La). Cháu được tiêm vắc xin ở trạm y tế lúc 9h cùng ngày, nhập viện hồi 12h58 ngày 12/10.

Mẹ của cháu Đ.K.D cùng bác sĩ chăm sóc cháu bé tại bệnh viện

Bệnh nhân L.T.T.H, sinh tháng 3/2020, trú tại Bản Tông, phường Chiềng Xôm (thành phố Sơn La). Khoảng 10h30 sáng cùng ngày, trẻ tiêm phòng vắc xin 5 trong 1 mũi 3 và nhập viện hồi 12h4 ngày 12/10.

Bệnh nhân L.M.Đ, sinh tháng 6/2020, trú tại Bản Tông xã Chiềng Xôm (thành phố Sơn La). Khoảng 10h30 ngày 12/10 trẻ tiêm phòng mũi 2, vắc xin 5 trong 1 tại Trạm Y tế xã Chiềng Xôm. Nhập viện hồi 22h8 ngày 12/10.

Bà T.T.S (40 tuổi) là bà ngoại của cháu L.Q.K chăm sóc cháu bé tại bệnh viện

Bệnh nhân T.A.D, sinh tháng 8/2020, trú tại tổ 3, phường Chiềng An (thành phố Sơn La). Khoảng 9h ngày 12/10 trẻ tiêm phòng mũi 1, vắc xin 5 trong 1 tại Trạm Y tế xã Chiềng An. Nhập viện hồi 18h29 ngày 12/10.

Trao đổi với chúng tôi tại bệnh viện, chị L.H.Q trú tại bản Tông, xã Chiềng Xôm (thành phố Sơn La), mẹ của cháu L.T.T.H, 6 tháng tuổi, đang điều trị sốc phản vệ do tiêm phòng Combe Five tại bệnh viện cho biết, ngày 12/10, đưa cháu đi tiêm thì không có biểu hiện gì khác lạ. Khi về nhà cháu sốt, người tím tái nên là gia đình đưa cháu vào viện.

Thạc sĩ Mai Lan Hương, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La chia sẻ thông tin về vụ việc

Theo khuyến cáo của Thạc sĩ Mai Lan Hương, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La: Gia đình sau khi đưa em bé đi tiêm chủng cần chú ý theo dõi bé tại nhà.

Trường hợp gia đình thấy bé có biểu hiện khác thường cần gọi điện ngay đến cán bộ y tế nơi mình trực tiếp tiêm, đồng thời đưa bé đến ngay cơ sở y tế gần nhất để có các biện pháp xử lý.

1. Sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là gì?

Về định nghĩa, sốc phản vệ được cho là tình trạng phản ứng quá mức của cơ thể đối với các tác nhân lạ xâm nhập. Vì vậy sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là tình trạng cơ thể trẻ phản ứng quá mức dữ dội với các thành phần có trong vacxin (kháng nguyên phòng bệnh, chất bảo quản, các thành phần nhiễm bẩn, kháng sinh,...).

Sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là một trạng thái cấp cứu, có thể diễn tiến nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời và gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Tình trạng sốc có thể xuất hiện rất sớm ngay trong khi tiêm cho trẻ, hoặc sau khi tiêm một thời gian ngắn khoảng vài giờ sau tiêm. Nhưng hi hữu cũng có những trường hợp sốc phản vệ xảy ra muộn.

Tuy nhiên, tình trạng sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là tình trạng hết sức hiếm gặp, tỷ lệ gặp phải trên thực tế thường chỉ nằm ở mức phần triệu. Do đó, tiêm chủng vẫn là một phương pháp an toàn để có thể dự phòng cho bé khỏi các căn bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng.

2. Biểu hiện của sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là gì?

Sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là một tình trạng nặng nề, vì vậy phát hiện sớm các triệu chứng của sốc là cơ sở để có thể có hướng xử lý và cấp cứu kịp thời nhằm đảm bảo sức khỏe cho trẻ.

Một số biểu hiện điển hình báo hiệu tình trạng sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ:

- Sốt cao kéo dài, khóc thét,

- Nổi mề đay, phát ban, phù, da tái nhợt,...

- Khó thở, khò khè, ngạt mũi, chảy nước mũi, co kéo nhiều ở vùng bụng khi thở, cánh mũi phập phồng, tiếng rít khi thở,...

- Nôn hoặc buồn nôn, đại tiện không tự chủ,...

- Trẻ vật vã, kích thích, co giật,...

- Tim đập nhanh, nếu đo huyết áp có thể thấy huyết áp hạ, huyết áp kẹt hoặc không đo được, trong các trường hợp nặng có thể ngừng tim.

Nếu phát hiện được những triệu chứng báo hiệu sốc phản vệ đang diễn ra, hãy đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và cấp cứu kịp thời khi cần thiết.

3. Những nhóm trẻ dễ bị sốc phản vệ sau tiêm chủng

Mặc dù sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ có nguy cơ xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, nhưng một số những nhóm trẻ được ghi nhận có khả năng gặp sốc phản vệ cao hơn mức bình thường như:

- Trẻ có phản ứng dữ dội ở lần tiêm chủng trước.

- Trẻ có hệ miễn dịch suy giảm.

- Trẻ bị HIV.

- Trẻ sinh thiếu tháng.

- Trẻ mắc hội chứng Down.

- Trẻ có bệnh tim, phổi,...

4. Sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ có chữa được không?

Sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là rất nguy hiểm và diễn tiến nhanh chóng, tuy nhiên nếu được phát hiện và chẩn đoán kịp thời thì vẫn có thể điều trị được.

Các điều trị chủ yếu cho một trường hợp sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ bao gồm:

- Điều trị suy hô hấp bằng thờ oxy, đặt nội khí quản, sử dụng các thuốc chủ vận beta,... để cải thiện chức năng đường dẫn khí.

- Đặt đường truyền tĩnh mạch, bù dịch cấp cứu, sử dụng thuốc co mạch (thường dùng nhất là adrenalin) để cải thiện tình trạng tuần hoàn của người bệnh.

- Sử dụng các thuốc kháng histamin, corticoid để làm giảm tình trạng dị ứng, ức chế miễn dịch của cơ thể nhằm giảm nhẹ các đáp ứng dị ứng gây sốc.

Điều trị sốc phản vệ sau khi tiêm chủng là sự chạy đua với thời gian, phát hiện và điều trị càng sớm sẽ càng hạn chế các tổn thương thứ phát do tình trạng sốc gây nên và đảm bảo an toàn tính mạng cho trẻ.

Có thể thấy rằng, sốc phản vệ sau tiêm chủng ở trẻ là tình trạng đặc biệt nguy hiểm, vì thế các bậc cha mẹ cần theo dõi sát tình trạng của trẻ để có thể phát hiện kịp thời các biểu hiện của sốc phản vệ. Đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.