Sau vụ cắt đôi que thử của bệnh viện Xanh Pôn: Tự mua que test viêm gan B, HIV tại nhà liệu có chính xác?

Theo tin đưa từ bản tin Chuyển động 24h kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam phát phóng sự phản ánh gian lận trong xét nghiệm y tế tại khoa Vi sinh Y học, Bệnh viện Xanh Pôn: "Hàng nghìn que thử HIV, viêm gan B bị cắt đôi trước khi được tiến hành xét nghiệm" thậm chí là cả xét nghiệm miễn dịch bán tự động (ELISA) cũng được các kỹ thuật viên tại phòng Xét nghiệm miễn dịch của Khoa Vi sinh làm theo cách riêng đó là trộn nhiều mẫu máu của bệnh nhân làm một rồi mới tiến hành xét nghiệm.

Với một số lượng mẫu máu quá nhiều như vậy mà được cho vào xét nghiệm trong một giếng hóa chất theo tiêu chuẩn, thì theo PGS.TS Bác sĩ Nguyễn Thị Hà - Nguyên giảng viên cao cấp tổ bộ môn Hóa Sinh thuộc Đại học Y Hà Nội cho biết: không thể có được kết quả xét nghiệm chính xác nếu như làm theo phương pháp này.

Ảnh cắt từ clip của VTV24

Vấn đề này làm nhiều người hoang mang nghĩ tới việc tự mua que test HIV, viêm gan B tại nhà. Câu hỏi đặt ra là tự mua que test HIV hay kit test nhanh viêm gan B tại nhà liệu có chính xác?

1. Tự mua que test HIV tại nhà có chính xác không?

Câu trả lời là chưa đủ để kết luận chính xác được. Bởi việc dùng que test HIV chỉ mang tính chất sàng lọc còn để khẳng định rằng có nhiễm HIV không thì cần phải thực hiện ở các phòng labo chuẩn và các xét nghiệm được Bộ Y tế công nhận.

Phỏng vấn với báo Phụ Nữ Việt Nam, bác sĩ Nguyễn Trung Cấp - Trưởng khoa cấp cứu của Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương cho biết, xét nghiệm HIV bao gồm rất nhiều các cấp độ và các xét nghiệm khác nhau.

Tuy nhiên việc dùng que test, đặc biệt là que test nhanh thì mặc dù có độ nhạy cao nhưng độ đặc hiệu thì lại thấp. Có nghĩa là với những trường hợp đang có nguy cơ nhiễm HIV thì khi dùng que test nhanh có thể cho kết quả âm tính. Nhưng kết quả này lại không thể khẳng định được là trường hợp đó có bị nhiễm HIV hay không mà cần làm thêm xét nghiệm tiêu chuẩn khác.

Bộ Y Tế cũng quy định để chẩn đoán tình trạng nhiễm HIV với người trong độ tuổi từ 18 trở nên cần phải có kết quả dương tính của 3 xét nghiệm bao gồm: test nhanh, xét nghiệm Ag/Ab và dương tính xét nghiệm Anti HIV Elisa trên cùng một mẫu máu lấy sinh hóa. 1/3 mẫu sinh phẩm có độ nhạy cao còn 2/3 mẫu sinh phẩm còn lại đảm bảo được độ đặc hiệu cao.

Đặc biệt, chỉ cần 1/3 xét nghiệm yêu cầu kể trên cho kết quả âm tính thì không được khẳng định rằng trường hợp đó bị nhiễm HIV mà cần phải thực hiện kiểm tra lại sau 14 ngày.

Thời gian nào xét nghiệm HIV cho kết quả chính xác?

Cũng theo Bộ Y tế thì bẳn chất thực hiện xét nghiệm HIV là việc tìm kiếm sự tồn tại của kháng thể kháng virus HIV nên cơ thể người phơi nhiễm cần phải có đủ thời gian để sản sinh ra kháng thể. Thời gian của giai đoạn cửa sổ này kéo dài từ 3 - 6 tháng kể từ thời điểm nhiễm virus.

Giai đoạn cửa sổ của HIV thường kéo dài từ 3 - 6 tháng (Ảnh: Internet)

Bộ Y tế khuyến cáo rằng thời điểm tốt nhất để có thể làm xét nghiệm HIV lần đầu tiên là sau 3 tháng kể từ thời điểm chủ thể có hành vi dẫn tới nguy cơ lây nhiễm virus. Lần 2 cách lần đầu 3 tháng. Còn đối với trẻ sơ sinh nếu bị lây truyền từ mẹ bị HIV thì chỉ có thể làm xét nghiệm chính xác nhất khi bé đủ 18 tháng tuổi.

Vậy bạn có nên tự mua que test nhanh HIV tại nhà không?

Như đã nói ở trên việc mua que test nhanh HIV tại nhà đóng vai trò sàng lọc để làm các xét nghiệm chẩn đoán khác. Mọi người đều có thể thực hiện test nhanh tại nhà theo hướng dẫn giống như thử thai hay kiểm tra tiểu đường.

Một khi nhận được kết quả dương tính thì cần phải làm xét nghiệm tại cơ sở y tế được Bộ Y tế cấp phép công nhận.

Các dạng test HIV nhanh tại nhà được FDA công nhận: Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã công nhận hai bộ test nhanh HIV tại nhà sau:

- Bộ test OraQuick In-Home HIV

Tuy nhiên, FDA cũng đã nhấn mạnh rằng que test tại nhà sẽ không cho ra kết quả chính xác 100% mà chỉ đúng khoảng 92%. Điều đó có nghĩa là cứ 12 người nhiễm bệnh sử dụng loại kit này, sẽ có 1 người bị bỏ sót.

Tuy nhiên, khi que test này được các bác sĩ sử dụng (từ năm 2004) thì kết quả xác định người mắc HIV và không mắc bệnh đúng tới 99%.

- Home Access HIV-1.

2. Test nhanh viêm gan B tại nhà có chính xác không?

Câu trả lời là chưa đủ để kết luận chính xác được. Mục đích của test nhanh viêm gan B là xác định xem có tồn tại hay sự xuất hiện sắc ký miễn dịch định tính phát của kháng nguyên virus HBV ở trong huyết tương hoặc huyết thanh cơ thể. Thanh có tên gọi là kit thử chẩn đoán viêm gan B HBsAg.

Tuy vậy thì theo các chuyên gia việc sử dụng que test nhanh viêm gan B không phải là xét nghiệm kiểm tra cuối cùng bởi rất nhiều trường hợp khi làm test nhanh viêm gan B cho ra kết quả dương tính giả hoặc âm tính giả, không loại trừ được nguy cơ lây nhiễm.

Một số hạn chế của kit test nhanh viêm gan B:

- Que test nhanh viêm gan B không thể sử dụng xét nghiệm định lượng giá trị hay tốc độ tăng lên của nồng độ HBsAg. Kit test nhanh viêm gan B (HBsAg) không thể phát hiện ra HBsAg khi nồng độ HBsAg trong mẫu phẩm nhỏ hơn 1ng/mL.

- Không phải là phương pháp kiểm tra viêm gan B do virus cuối cùng mà cần phải kết hợp với các triệu chứng lâm sàng + xét nghiệm khác do kit test nhanh chỉ phát hiện xem có sự có mặt của kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B.