Phân loại vitamin A: Retinoids và Carotenoids

1. Retinoids - phân loại vitamin A trong động vật

Retinoids, còn gọi là retinol là phân loại vitamin A có sẵn trong thực phẩm có nguồn gốc từ động vật như gan, thịt và trứng. Đây là phân loại vitamin A dễ sử dụng nhất, có thể được cơ thể hấp thụ trực tiếp.

Retinoids bao gồm các dạng:

- Retinol: Là dạng hoạt tính sinh học của vitamin A, dễ dàng được chuyển hóa thành retinal, acid retinoic và retinyl este.

- Retinal: Là phân loại vitamin A có tác dụng tăng cường thị giác, giúp cơ thể tăng trưởng khỏe mạnh.

- Retinoic acid: Giúp da khỏe mạnh, phục hồi răng và phát triển xương.

- Retinyl ester: Là dạng lưu trữ bất hoạt của vitamin A.

2. Carotenoids - phân loại vitamin A trong thực vật

Carotenoids, còn được gọi là tiền vitamin A, là phân loại vitamin A có trong thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Để sử dụng được Carotenoids, cơ thể cần phải chuyển đổi Carotenoids thành Retinol sinh học. 

Carotenoids bao gồm các dạng:

2.1. Caroten

Caroten bao gồm 2 dạng chính là Alpha-carotene và Beta-carotene. 

- Alpha-carotene là các chất chống oxy hóa với hoạt tính chống ung thư tiềm năng, kích thích quá trình truyền dẫn dữ liệu.

- Beta-carotene là dạng chuyển đổi hiệu quả nhất thành retinol có hoạt tính sinh học để cơ thể dễ hấp thụ. Tuy nhiên, nên tránh bổ sung vitamin A ở dạng Beta-carotene. Một số nghiên cứu đã chứng minh, Beta-carotene có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc ung thư. Dung nạp Beta-carotene từ thực phẩm là an toàn nhất, vì cơ thể bạn sẽ chỉ chuyển đổi những gì cần thiết thành retinol.

Ngoài ra, Caroten còn có các dạng ít phổ biến hơn như Gamma-carotene, Delta-carotene, Epsilon-carotene, Zeta-carotene.

2.2. Xanthophylls

- Astaxanthin: Là chất chống oxy hóa có hiệu lực cao với đặc tính chống viêm, có lợi trong điều trị viêm khớp dạng thấp; giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng do tuổi, tăng hiệu suất thể thao, tăng cường sức khỏe tim và não. Astaxanthin cũng bảo vệ các tế bào khỏi bức xạ UV.

- Beta-cryptoxanthin: Là chất chống oxy hóa đặc hiệu trong phòng chống ung thư. Có nhiều nghiên cứu cho thấy, Beta-cryptoxanthin có thể làm giảm 30% nguy cơ ung thư phổi và ruột kết, giảm 41% nguy cơ viêm khớp dạng thấp. 

- Canthaxanthin: Đôi khi được sử dụng trong các sản phẩm thuộc da nhân tạo. Canthaxanthin còn có tác dụng giảm triệu chứng sợ ánh sáng do hội chứng "ma cà rồng"- một rối loạn di truyền liên quan đến hồng cầu.

- Fucoxanthin: Là phân loại vitamin A kích thích đốt cháy chất béo và thúc đẩy quá trình chuyển hóa glucose thành năng lượng.

- Lutein: Rất quan trọng với sức khỏe thị lực. Lutein được tìm thấy trong sắc tố hoàng điểm của mắt, giúp bảo vệ thị lực trung tâm, hỗ trợ hấp thụ ánh sáng xanh.

- Zeaxanthin: Cũng là chất rất quan trọng với sức khỏe thị lực, được tìm thấy ở trong hoàng điểm,phần trung tâm của võng mạc chịu trách nhiệm cho tầm nhìn trung tâm chi tiết.

Ngoài các dạng trên, Xanthophylls còn tồn tại ở các dạng ít phổ biến hơn như Violaxanthin và Neoxanthin.

3. Mối liên quan giữa Retinoids và Carotenoids

Retinoids và Carotenoids là 2 phân loại vitamin A chính. Như đã biết, cơ thể cần chuyển đổi Carotenoids thành Retinoids để sử dụng. Trong điều kiện sức khỏe bình thường, việc chuyển đổi này không gây ra vấn đề gì lớn. 

Tuy nhiên, có một số vấn đề có thể ức chế  khả năng hấp thụ Carotenoids của cơ thể và chuyển chúng thành Retinoids. Điều này bao gồm vấn đề di truyền, các vấn đề về tiêu hóa, sử dụng rượu hoặc một số loại thuốc, phơi nhiễm chất độc hại, mắc các bệnh lý gây cản trở quá trình tiêu hóa chất béo (như bệnh Crohn, xơ nang, thiếu men tụy, và bệnh túi mật và gan). Đối tượng gặp vấn đề về chuyển đổi Carotenoids thành Retinoids thường gặp nhất là trẻ sơ sinh và bệnh nhân tiểu đường.

Khả năng chuyển đổi Carotenoids thành Retinoids cũng phụ thuộc khá nhiều vào chế độ ăn uống của bạn. Trong khi Carotenoids tan trong nước, bạn vẫn cần chất béo lành mạnh để thúc đẩy chuyển đổi hiệu quả từ Carotenoids thành Retinoids. Nếu bạn ăn kiêng, ít tiêu thụ chất béo, tỷ lệ chuyển đổi sẽ xuống thấp. Do đó, hoạt tính của vitamin A có thể được điều chỉnh bởi các thành phần thực phẩm khác. 

Nguồn dịch : https://www.organicconsumers.org/news/different-types-vitamin