Phác đồ chẩn đoán và điều trị ung thư amidan

1. Phác đồ chẩn đoán ung thư amidan

1.1. Thăm khám chẩn đoán ung thư amidan

- Trò chuyện và thăm hỏi những triệu chứng và dấu hiệu mà bệnh nhân có thể tự cảm nhận được.

- Gây tê niêm mạc họng để việc khám amidan diễn ra thuận lợi và rõ ràng hơn.

- Quan sát để phát hiện các thương tổn vùng amidan đang ở thể loét hay thể sùi.

- Dùng gương soi và dùng tay sờ để xác định vị trí của thương tổn cũng như để đánh giá độ sâu và độ lan của vùng thâm nhiễm.

- Soi khám và sờ vào vùng đáy lưỡi để tránh bỏ sót những thương tổn ở vùng rãnh amidan lưỡi. 

- Kiểm tra và phát hiện hạch ở cổ dưới góc hàm xem hạch có di động hay không, vị trí, số lượng và kích thước của hạch như thế nào.

- Nếu ở giai đoạn muộn, có thể xác định các triệu chứng rõ ràng hơn như hơi thở hôi, phát âm giọng mũi, đau nhiều.

- Khi thương tổn amidan có thể quan sát rõ ràng thì cần đánh giá mức độ lan rộng và di căn sang các bộ phận lân cận.

1.2. Xét nghiệm, đánh giá tình trạng trước khi điều trị ung thư amidan

- Xây dựng lịch sử y tế đầy đủ kèm theo kiểm tra thể chất.

- Sinh thiết vị trí chính để chẩn đoán ung thư amidan.

- Xét nghiệm HPV

- Chụp hình ảnh khối u nguyên phát bằng CT và/hoặc MRI 

- Chụp hình ảnh của phổi để kiểm tra sự lây lan xa (nếu cần)

- Có thể chụp PET-CT cho bệnh ung thư amidan đang ở giai đoạn tiến triển.

- Đánh giá nha khoa, chụp X-quang hàm khi cần thiết.

- Đánh giá dinh dưỡng, khả năng phát âm và khả năng nuốt, thậm chí có thể đánh giá thính giác.

- Tiền xử lý y tế và đánh giá các rủi ro của gây mê.

2. Phác đồ điều trị ung thư amidan

2.1. Điều trị ung thư amidan giai đoạn T1, T2, N0-1

Với trường hợp bệnh nhân có các khối u nguyên phát nhỏ, có nhiều nhất 1 hạch bạch huyết cùng phía với khối u nguyên phát thì có các lựa chọn điều trị sau:

(1) Xạ trị

(2) Phẫu thuật cắt bỏ khối u nguyên phát, có hoặc không cắt bỏ hạch bạch huyết từ một hoặc cả hai bên cổ.

(3) Xạ trị kết hợp hóa trị liệu.

Nếu phương pháp điều trị ung thư amidan đầu tiên mà bác sĩ lựa chọn là (1) hoặc (3), nhưng có vẻ sau điều trị vẫn còn sót tế bào ung thư thì cần được thực hiện phẫu thuật để loại bỏ tất cả mầm mống ung thư.

Nếu phương pháp điều trị ung thư amidan đầu tiên mà bác sĩ lựa chọn là (2) thì khối u cần được phân tích dưới kính hiển vi để xác định mức độ ác tính, xem có cần điều trị thêm không. Bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị thêm như kết hợp của xạ trị, hóa trị liệu với xạ trị hoặc phẫu thuật bổ sung, nếu xuất hiện các trường hợp:

- Ung thư lan ra ngoài hạch

- Ung thư ở rìa phần mô bị cắt bỏ

- Ung thư lan rộng hơn dự đoán trước khi phẫu thuật.

- Ung thư xâm lấn đáy chậu

- Có khối u ở bên trong tĩnh mạch

2.2. Điều trị ung thư amidan giai đoạn T3, T4a, N0-1

Trong trường hợp bệnh ung thư amidan tiến triển cục bộ, khối u nguyên phát khá lớn thì bác sĩ sẽ xem xét một vài lựa chọn điều trị:

- Hóa trị cùng với xạ trị

- Phẫu thuật để loại bỏ khối u chính và các hạch bạch huyết từ cổ, tiếp theo là xạ trị hoặc hóa trị bằng xạ trị, tùy thuộc vào bệnh lý.

- Hóa trị cảm ứng nếu bệnh nhân đủ điều kiện, tiếp theo là hóa trị chủ đạo kết hợp với xạ trị.

- Hóa trị cảm ứng nếu bệnh nhân đủ điều kiện, tiếp theo là xạ trị chủ đạo kết hợp với hóa trị.

Nếu phương pháp điều trị ung thư amidan đầu tiên mà bác sĩ lựa chọn không phẫu thuật, nhưng có vẻ sau điều trị vẫn còn sót tế bào ung thư thì cần được thực hiện phẫu thuật để loại bỏ tất cả mầm mống ung thư.

Nếu phương pháp điều trị ung thư amidan đầu tiên mà bác sĩ lựa chọn là phẫu thuật thì khối u cần được phân tích dưới kính hiển vi để xác định mức độ ác tính, xem có cần điều trị thêm không. Bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị thêm như kết hợp của xạ trị, hóa trị liệu với xạ trị hoặc phẫu thuật bổ sung, nếu xuất hiện các trường hợp:

- Ung thư lan ra ngoài hạch

- Ung thư ở rìa phần mô bị cắt bỏ

- Ung thư lan rộng hơn dự đoán trước khi phẫu thuật.

- Ung thư xâm lấn đáy chậu

- Có khối u ở bên trong tĩnh mạch

2.3. Điều trị ung thư amidan đã lan ra nhiều hạch bạch huyết (bất kỳ giai đoạn nào, N2-3)

Nếu ung thư amidan đã liên quan đến nhiều hạch bạch huyết như hạch bạch huyết ở cổ thì có một vài lựa chọn cho điều trị ung thư amidan ban đầu là:

-  Hóa trị cùng với xạ trị 

-  Đối với bệnh nhân được chọn, hóa trị cảm ứng, tiếp theo là xạ trị.

-  Đối với bệnh nhân được chọn, hóa trị cảm ứng, tiếp theo là hóa trị nhiều hơn cùng với xạ trị.

-  Phẫu thuật để loại bỏ khối u chính và các hạch bạch huyết từ cổ, tiếp theo là xạ trị hoặc hóa trị kết hợp xạ trị, tùy thuộc vào bệnh lý.

Nếu phương pháp không phẫu thuật được bác sĩ lựa chọn thực hiện, thì sau khi điều trị ung thư amidan cần xem xét ung thư đã biến mất hay chưa:

-  Nếu có bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại thì bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để loại bỏ nó.

-  Nếu ung thư đã biến mất khỏi vị trí điều trị ung thư amidan chính, thì bạn cần nhìn vào cổ. Nếu ở bất kỳ thời điểm nào có bằng chứng về ung thư ở cổ, bác sĩ có thể sẽ đề nghị bóc tách cổ. 

Nếu phương pháp phẫu thuật được bác sĩ lựa chọn thực hiện đầu tiên thì mô ung thư phải được phân tích dưới kính hiển vi để xác định xem có cần điều trị thêm không. Bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị thêm xạ trị, hóa trị hoặc phẫu thuật bổ sung, nếu xuất hiện các trường hợp:

- Ung thư lan ra ngoài hạch

- Ung thư ở rìa phần mô bị cắt bỏ

- Ung thư lan rộng hơn dự đoán trước khi phẫu thuật.

- Ung thư xâm lấn đáy chậu

- Có khối u ở bên trong tĩnh mạch

2.4. Điều trị ung thư amidan ở giai đoạn muộn (T4b, mọi N)

Trong trường hợp, ung thư amidan không thể khắc phục, không phù hợp để phẫu thuật thì thường bác sĩ sẽ không đặt nặng hiệu quả chữa trị, mà sẽ tập trung vào giảm thiểu đau đớn và các triệu chứng khó chịu cho bệnh nhân. Do vậy, ở giai đoạn này, bệnh nhân nên thảo luận với bác sĩ về những khó khăn gặp phải để bác sĩ có hướng giải quyết phù hợp.

Nguồn dịch: https://headandneckcancerguide.org/adults/introduction-to-head-and-neck-cancer/throat-cancer/oropharyngeal-cancer/tonsil-cancer/treatment-plan/