Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh

Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh
Một số thói quen có thể khiến trẻ mắc bệnh tai mũi họng. Vậy những thói quen đó là gì? Cách phòng tránh như thế nào?

Bệnh lý tai mũi họng là nhóm bệnh thường gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Ngoài những yếu tố gây bệnh như thời tiết, khí hậu, môi trường, khói bụi…, thói quen không tốt cũng góp phần gây nên các bệnh lý tai mũi họng ở trẻ.

1. Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh

1.1. Ngoáy mũi có thể gây bệnh tai mũi họng

Ngoáy mũi là thói quen thường gặp ở trẻ nhỏ. Thói quen này tuy không nguy hiểm nhưng khiến trẻ gặp một số bệnh lý:

- Chảy máu mũi rất thường gặp ở những trẻ hay ngoáy mũi do làm tổn thương các mạch máu nhỏ vùng mũi trước (điểm mạch kisselbach).

- Ngoáy mũi thường xuyên có thể gây tổn thương da vùng tiền đình mũi gây viêm loét, nhọt tiền đình mũi.

- Ngoáy mũi là con đường đưa virus, vi khuẩn, nấm… từ tay vào mũi khiến trẻ tăng nguy cơ mắc bệnh lý viêm mũi- xoang.

Nguyên nhân khiên trẻ ngoáy mũi có thể do trẻ đang có tình trạng viêm mũi gây ngứa mũi, cản trở đường thở qua mũi, tăng tạo dử mũi làm trẻ vướng hoặc do trẻ khô mũi, có dị vật trong mũi…

Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh - Ảnh 2.

Ngoáy mũi là thói quen thường gặp ở trẻ nhỏ.

Bố mẹ cần làm gì?

- Không trách mắng khi trẻ ngoáy mũi mà thường xuyên nhắc nhở trẻ không nên ngoáy mũi.

- Cắt móng tay cho trẻ, dặn trẻ thường xuyên rửa tay sạch sẽ.

- Hướng dẫn trẻ vệ sinh mũi đúng cách như lau mũi nhẹ nhàng bằng giấy sạch hoặc khăn hơi ẩm.

- Nếu trẻ bị ngứa, khô mũi đặc biệt vào mùa hanh, khô hoặc trẻ thường xuyên nằm điều hòa có thể nhỏ mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý.

- Bố mẹ không ngoáy mũi, không nên bơm rửa mũi. Tránh tổn thương lớp nhầy trên bề mặt niêm mạc mũi.

- Đi khám bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng nếu thói quen ngoáy mũi của trẻ không thay đổi hoặc xuất hiện chảy máu mũi để tìm các nguyên nhân viêm, bệnh lý bất thường để điều trị.

Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh - Ảnh 3.

Trẻ xì mũi không đúng cách có thể gây vỡ các mạch máu nhỏ ở mũi gây chảy máu mũi.

Đọc thêm:

Nên làm gì khi trẻ chảy nước mũi màu xanh?

Trẻ bị nghẹt mũi nhưng không chảy nước mũi là do đâu? Cách xử lý nghẹt mũi cho trẻ đơn giản tại nhà

1.2. Xì mũi có thể gây bệnh tai mũi họng

Hầu hết mọi người đều cho rằng xì mũi thật mạnh để đẩy dịch, chất bẩn ở mũi ra ngoài. Do đó nhiều bố mẹ hướng dẫn con xì mũi khi thấy con bị chảy mũi, tạo nên thói quen không tốt.

- Xì mũi không đúng cách vô tình tạo áp suất lớn trong hốc mũi, khiến cho dịch mũi bao gồm virus, vi khuẩn, các vi nấm, bụi hóa chất… bị đẩy vào trong xoang mũi gây viêm xoang hoặc bị đẩy lên tai giữa qua vòi tai gây viêm tai giữa cấp, viêm tai ứ dịch, viêm tắc vòi nhĩ…

- Xì mũi mạnh có thể gây vỡ các mạch máu nhỏ ở mũi gây chảy máu mũi.

Khi trẻ bị chảy dịch mũi, ngạt mũi báo hiệu trẻ có bệnh lý mũi xoang. Bố mẹ nên cho trẻ đi khám và điều trị sớm.

Tuyệt đối không tự ý hướng dẫn trẻ xì mũi tránh gây các biến chứng nặng hơn. Thay vào đó bố mẹ có thể hướng dẫn trẻ khịt mũi( hít vào) để dịch mũi chảy xuống họng, sau đó khạc nhẹ nhàng ra ngoài hoặc uống nước ấm để dịch trôi theo đường tiêu hóa.

Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh - Ảnh 4.

Nếu trẻ cho vật nhỏ vào miệng có thể khiến dị vật rơi vào đường thở.

1.3. Cho đồ vật vào mũi, tai, miệng có thể gây nguy hiểm

Thường gặp ở những trẻ ở độ tuổi đi nhà trẻ. Do trẻ hiếu động, tò mò với những vật tròn, nhỏ, bắt chước các bạn khác và trẻ chưa ý thức được về hành động của mình.

Nếu không được người lớn phát hiện, dị vật ở lâu trong tai, mũi sẽ gây đau, viêm ống tai, viêm loét mũi, viêm mũi xoang, chảy máu mũi… Nguy hiểm hơn nếu trẻ cho vật nhỏ vào miệng có thể khiến dị vật rơi vào đường thở, nguy hiểm tính mạng.

Bố mẹ và nhà trẻ nên làm gì để phòng tránh?

- Tránh cho trẻ chơi những đồ chơi, vật dụng có kích thước nhỏ (hạt cườm, nút cao su, nhựa, khuy áo, pin, giấy, hạt chống ẩm, hạt đỗ, đậu…), với một số đồ chơi bao giờ nhà sản xuất cũng ghi chú loại đồ chơi đó cho trẻ bao nhiêu tuổi…

- Phát hiện sớm, đưa trẻ đến bệnh viện, phòng khám tai mũi họng để lấy dị vật.

2. Cần làm gì khi trẻ bị viêm tai mũi họng?

Chia sẻ trên Sức Khỏe Đời sống, DS Hoàng Thu Thủy có những lưu ý sau khi điều trị viêm mũi họng ở trẻ em:

2.1. Dùng paracetamol để hạ sốt

Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C, nên cho trẻ uống thuốc hạ sốt. Thuốc hạ sốt thường dùng là paracetamol. Cần dùng đúng liều trong hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Không được tự ý tăng hay giảm liều (vì nếu tăng sẽ dẫn đến ngộ độc thuốc, nhất là với trẻ nhỏ, còn nếu giảm thì thuốc không đủ hiệu lực để hạ sốt).

Lưu ý, trên thị trường có nhiều sản phẩm có chứa cùng hoạt chất paracetamol, và ở các dạng dùng khác nhau. Vì vậy, khi dùng bất cứ dạng thuốc nào cần đọc kỹ xem trong thành phần có chứa paracetamol hay không, để tránh dùng trùng lặp thuốc, gây quá liều. Việc quá liều thuốc sẽ gây độc cho gan.

2.2. Thuốc chống ngạt, tắc mũi

Nhỏ nước muối sinh lý 0,9%. là biện pháp đơn giản, hiệu quả sẽ giúp làm trôi các dịch mũi ra ngoài làm cho mũi thông thoáng, dễ thở. Sau đó có thể nhỏ các thuốc như sulfarin, ephedrin... Có thể dùng dạng nhỏ hoặc xịt (trẻ nhỏ dùng loại có nồng độ thấp). Không dùng quá 7 ngày liền và không nên dùng cho trẻ dưới 3 tuổi.

Thuốc co mạch naphazolin cũng hay được sử dụng để chống ngạt mũi nhưng không dùng cho trẻ dưới 6 tuổi. Trẻ em từ 6-12 tuổi, dùng dung dịch 0,025% hoặc 0,05% (dưới sự theo dõi của thầy thuốc). Nhỏ 1-2 giọt hoặc xịt vào lỗ mũi, 4-6 giờ một lần nếu cần. Trẻ trên 12 tuổi, dùng dung dịch 0,05%. Thời gian dùng không nên quá 3-5 ngày. Không được dùng quá liều có thể gây ngộ độc thuốc như gây ức chế hệ thần kinh trung ương.

Những thói quen không tốt khiến trẻ bị bệnh tai mũi họng và cách phòng tránh - Ảnh 5.

Nhỏ nước muối sinh lý 0,9%. là biện pháp đơn giản, hiệu quả sẽ giúp làm trôi các dịch mũi ra ngoài làm cho mũi thông thoáng, dễ thở (Ảnh: Internet)

2.3. Thuốc trị ho

Ở điều kiện sinh lý bình thường, ho là một phản xạ có tính bảo vệ cơ thể. Chính nhờ các phản xạ ho này, giúp làm sạch đường thở, tống xuất đàm, dịch tiết hoặc vật lạ lọt vào đường hô hấp, giúp nhung mao hô hấp hoạt động tốt. Có nhiều kiểu ho khác nhau như ho khan và ho đờm. Vì vậy, cần căn cứ vào tính chất ho để chọn thuốc ho cho phù hợp.

Nếu ho gây tăng tiết đờm thì cần dùng thuốc ho long đàm, để tống đờm dãi ra ngoài như acetylcystein, bromhexin, hoặc thuốc long đờm làm dịu cơn ho như guaifenesinn (giúp giảm độ nhày của đàm nhớt, làm dễ khạc đàm), siro thảo dược...; Nếu ho khan có thể dùng dextromethorphan (không được sử dụng cho trẻ bị hen và sử dụng thận trọng với trẻ bị dị ứng có thể làm trầm trọng thêm bệnh)...

Cần lưu ý, không phải các thuốc trên được dùng cho tất cả các trẻ. Tùy theo độ tuổi của trẻ, hoặc là những bệnh đi kèm, mà trẻ chỉ được dùng thuốc này mà không được dùng thuốc kia. Cần đọc kỹ phần chống chỉ định của thuốc và những chú ý, thận trọng khi dùng thuốc để biết được điều này. Thuốc dùng thường theo lứa tuổi, hay trọng lượng cơ thể, nên nhất thiết phải dùng đúng liều lượng.

Ngoài ra, có thể dùng các bài thuốc dân gian như quất hồng bì ngâm đường phèn, lá hẹ hấp đường phèn, nước tỏi ngâm mật ong... cũng có tác dụng chữa ho rất tốt ở trẻ em.

2.4. Thuốc kháng sinh

Vì phần lớn viêm mũi họng ở trẻ là do virus vì vậy không dùng kháng sinh trong trường hợp này. Chỉ nên dùng thuốc kháng sinh khi có biến chứng, hoặc có bội nhiễm gây chẩy mũi mủ đặc xanh theo chỉ định của bác sĩ. 

Hiện trên thị trường có rất nhiều loại kháng sinh được dùng để trị viêm mũi họng ở trẻ do vi khuẩn hoặc do bội nhiễm. Khi trẻ được kê đơn dùng thuốc kháng sinh, người chăm sóc trẻ cần cho trẻ uống thuốc theo hướng dẫn, đúng liều, đủ thời gian quy định... Tránh tự ý ngừng thuốc khi thấy bệnh thuyên giảm, làm cho bệnh không khỏi dứt điểm mà còn gây tình trạng kháng thuốc nguy hiểm cho chính bản thân trẻ và cộng đồng...

Cần lưu ý, đối với trẻ nhỏ, nên chọn các dạng thuốc dùng riêng cho trẻ với hàm lượng, nồng độ phù hợp, nhất là với trẻ nhỏ. Tránh dùng thuốc của người lớn rồi chia, cắt thuốc cho trẻ uống. Điều này dẫn tới không đúng liều lượng. Nếu không đủ liều sẽ không đạt hiệu quả trị bệnh. Nếu quá liều, sẽ gây ra những bất lợi nặng, nhẹ khác nhau... Ngoài việc dùng thuốc, cần cho trẻ ăn uống đủ chất, ăn nhiều hoa quả để bổ sung các vitamin, giúp trẻ mau lành bệnh.

PGS TS Phạm Thị Bích Đào

Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Giảng viên cao cấp Bộ môn Tai Mũi Họng - Trường Đại học Y Hà Nội


Tác giả: SK