Những điều cần biết về nhóm xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan

1. Xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp protein huyết tương của gan

Phần lớn các protein huyết tương được tổng hợp từ gan. Do đó xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan không thể thiếu việc đo nồng độ các protein này. 

1.1. Albumin huyết thanh 

Albumin là lọa protein được sản xuất độc quyền tại gan. Albumin có chức năng duy trì áp suất lòng mạch và vận chuyển các chất trong máu, đặc biệt là các thành phần của thuốc.

Phạm vi bình thường của Albumin huyết thanh là 35 - 55 g/L. 

Nếu nồng độ Albumin giảm bất thường thì có thể cảnh báo gan đang bị tổn thương nên không thể tổng hợp đủ Albumin. Nhưng đôi khi suy sinh dưỡng hoặc bị mất albumin bất thường (qua đường tiểu hoặc đường tiêu hóa) cũng có thể làm giảm nồng độ Albumin.

Tuy nhiên, khi đọc kết xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan của gan cần chú ý, Albumin có thể dự trữ nhiều trong gan. Mặt khác, thời gian bán hủy của Albumin là khoảng 3 tuần. Do đó, nếu nhận thấy nồng độ Albumin xuống thấp thì chứng tỏ bệnh nhân đã bị bệnh gan mãn tính, bệnh rất nặng. 

1.2. Globulin huyết thanh

Globulin là protein có chức năng vận chuyển các kháng thể và các chất trong máu. Khác với Albumin, Globulin được sản xuất từ khá nhiều cơ quan khác nhau, bao gồm cả gan.

Phạm vi bình thường của Globulin huyết thanh là: 20 – 35 g/L.

Nếu kết quả xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan cho thấy, nồng độ Globulin tăng cao, nó có thể cảnh báo các tình trạng gan như viêm gan tự miễn, xơ gan, xơ gan ứ mật nguyên phát. Để đi sâu vào nguyên nhân gây tăng Globulin thì bác sĩ sẽ phải xem xét chi tiết hơn nồng độ các loại Globulin. Ví dụ Immuno Globulin G tăng trong viêm gan tự miễn, Immuno globulin M tăng trong xơ gan ứ mật nguyên phát.

1.3. Điện di protein huyết thanh

Điện di protein huyết thanh là xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan bằng cách tách các protein như albumin và globulin để đánh giá tình trạng gan. Có khá nhiều loại Globulin. Trong đó, các loại thường dùng trong điện di protein huyết tương là:

- a1 globulin (a1-antitrypsin, thyroxin-binding globulin TBG, transcortin...).

- a2 globulin (haptoglobulin, ceruloplasmin, a2–macroglobulin...),

- b globulin (b1-transferrin, b-lipoprotein, các bổ thể…).

- g globulin (các kháng thể miễn dịch).

Phạm vi bình thường của các chỉ số là:

- Albumin: 35-55 g/L, chiếm 50-60%

- a1 globulin: 2-4 g/L, chiếm 4,2-7,2% 

- a2 globulin: 5-9 g/L, chiếm 6,8-12%

- g globulin: 6-11 g/L, chiếm 9,3-15% 

- g globulin: 7-17 g/L, chiếm 13-23% 

Nếu bệnh nhân bị xơ gan hoặc viêm gan thì tỷ lệ lbumin/globulin (A/G) sẽ nhỏ hơn 1.

2. Xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan dựa trên thời gian Prothrombin

Gan là bộ phận có khả năng tổng hợp các yếu tố đông máu, do đó dựa vào thời gian đông máu, bác sĩ có thể gián tiếp đánh giác chức năng tổng hợp của gan. Các yếu tố đông máu do gan tổng hợp có thể kể đến là I (fibrinogen), II (prothrombin), V, VII, IX, X. Việc đo và phân tích kỹ từng loại yếu tố đông máu trong xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan có thể giúp bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân gây tổn thương gan.

Thời gian Prothrombin (PT) là khoảng thời gian cần thiết để prothrombin chuyển thành thrombin dưới sự hỗ trợ của thromboplastin và Ca++ cùng các yếu tố đông máu khác. 

Phạm vi bình thường của PT là 8 - 11 giây.

Nếu kết quả xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan cho thấy thời gian đông máu kéo dài thì có thể là dấu hiệu cảnh báo gan bị tổn thương nặng, không thể tổng hợp các yếu tố đông máu. Các yếu tố đông máu có thời gian bán hủy ngắn, nên đôi khi, việc kéo dài PT cũng có thể là triệu chứng của các bệnh gan cấp tính. 

Nhưng đôi khi, thời gian PT cũng có thể bị ảnh hưởng bởi thuốc chống đông máu, thiếu vitamin K do tắc mật kéo dài hoặc do rối loạn hấp thu mỡ. Nguyên nhân là do gan cần có vitamin K để tổng hợp các yếu tố đông máu. Do đó, khi kết luận xét nghiệm khảo sát chức năng tổng hợp của gan cần dựa trên cả tiền sử bệnh tật và các thuốc bệnh nhân đang sử dụng.