Những điều cần biết về amip ăn não người

Các chuyên gia y tế tại hạt Charlotte, bang Florida, Mỹ, đã xác nhận một trường hợp tử vong vì amip ăn não. Nguyên nhân sơ bộ là do nhiễm trùng Naegleria fowleri, được cho là xâm nhập khi nạn nhân tự súc rửa xoang mũi bằng nước máy.

1. Amip ăn não là gì?

Amip ăn não người (Naegleria fowleri) là một loại amip sống chủ yếu trong các vùng nước ngọt nông và ấm, chẳng hạn như hồ, sông và suối nước nóng. Loại amip này cũng có thể tồn tại trong đất. Amip được coi là một sinh vật sống tự do vì nó không cần vật chủ để sống.

Những người bị nhiễm loại amip này sẽ phát triển một tình trạng gọi là viêm màng não do amip nguyên phát hay còn được gọi là PAM. PAM là một bệnh nhiễm trùng rất nghiêm trọng của hệ thống thần kinh trung ương và có tỷ lệ tử vong cao.

Đọc thêm: 

- Lây nhiễm giun sán từ thú cưng, cần làm gì để phòng tránh?

- WHO cảnh báo 14 bệnh lây truyền từ động vật sang người: có những con đường lây lan nào?

2. Triệu chứng khi nhiễm amip ăn não người

Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng Naegleria fowleri tương tự như viêm màng não do vi khuẩn, do đó gây khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị ban đầu.

Các triệu chứng bắt đầu từ 1 đến 12 ngày (trung bình 5 ngày) sau khi bơi hoặc tiếp xúc mũi với nước nhiễm Naegleria. Các triệu chứng điển hình bao gồm:

- Giai đoạn 1: Người bệnh có biểu hiện như: Nhức đầu dữ dội phía trước, sốt, buồn nôn, nôn mửa.

- Giai đoạn 2: Xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hơn như: Cổ cứng, co giật, thay đổi trạng thái tinh thần, ảo giác, hôn mê.

3. Amip ăn não người gây bệnh như thế nào?

Con đường lây nhiễm chủ yếu của loại amip này là khi nước bị nhiễm trùng đi vào mũi của bạn. Sau đó, amip di chuyển qua các dây thần kinh khứu giác và xâm nhập vào não.

Phơi nhiễm thường xảy ra khi mọi người tiếp xúc với nước ngọt ấm, thường thông qua bơi lội, lặn, trượt nước hoặc các hoạt động giải trí khác. Một số trường hợp có thể nhiễm bệnh khi bơm nước vào mũi như một phần của nghi lễ tẩy rửa liên quan đến thực hành tôn giáo hoặc súc rửa xoang mũi.

Amip não có lây bệnh từ người qua người không?

Chưa có trường hợp nào được phát hiện lây nhiễm từ người sang người. Có những nghiên cứu đang được tiến hành để xem liệu nhiễm trùng có thể lây lan qua việc hiến tặng mô hoặc các cơ quan hay không.

4. Amip ăn não người nguy hiểm như thế nào?

Amip ăn não người có tỷ lệ tử vong cao, người bệnh có thể tử vong từ 1 đến 18 ngày (trung bình 5 ngày) sau khi các triệu chứng bắt đầu.

Triển vọng cho những người mắc bệnh này là kém. Bệnh cần được chẩn đoán sớm và có phương pháp điều trị kịp thời mới có thể làm tăng cơ hội sống sót.

5. Chẩn đoán amip ăn não như thế nào?

Bệnh dễ gây nhầm lẫn với viêm màng não nên bác sĩ có thể kết hợp triệu chứng lâm sàng và điều tra về môi trường sống hay thói quen gần đây của người bệnh.

Sau đó, bác sĩ sẽ đề nghị chọc dò tủy sống để xem sinh vật có trong dịch não tủy (CSF) của bạn hay không. Bác sĩ cũng có thể đề nghị sinh thiết não. Trong quy trình này, họ sẽ lấy một mẫu mô và kiểm tra nó dưới kính hiển vi để kiểm tra sự hiện diện của amip.

6. Nhiễm trùng amip não được điều trị như thế nào?

Lựa chọn điều trị cho bệnh viêm màng não do amip nguyên phát (PAM) hoặc nhiễm trùng amip ăn não (Naegleria fowleri) là thuốc kháng nấm amphotericin B. Một số người sống sót ở Bắc Mỹ đã được điều trị bằng sự kết hợp của các loại thuốc bao gồm amphotericin B, rifampin, fluconazole và một loại thuốc gọi là miltefosine. Miltefosine là một loại thuốc được phê duyệt để điều trị bệnh leishmania, một bệnh ký sinh trùng lây lan qua ruồi cát.

Kết quả tốt nhất (ở hai trẻ hồi phục hoàn toàn) đến từ việc chẩn đoán và điều trị sớm bằng các loại thuốc được khuyến nghị, cùng với việc làm mát cơ thể xuống nhiệt độ dưới mức bình thường để điều trị sưng não.

7. Làm thế nào để phòng ngừa amip ăn não người

Tỷ lệ tử vong do amip não có thể lên tới 97% nên việc phòng ngừa là điều quan trọng. Một số biện pháp phòng ngừa hữu ích mà mọi người nên tuân thủ để bảo vệ sức khỏe như:

- Không bơi lội, lội nước hoặc chơi các môn thể thao dưới nước ở những vùng nước ngọt ấm, đặc biệt là vùng nước tĩnh lặng mà không bịt mũi. Tuyệt đối không xuống nước nếu nghi ngờ hoặc biết rằng vùng nước đó bị nhiễm Naegleria fowleri.

- Không sử dụng nước máy để làm sạch đường mũi của bạn. Chỉ sử dụng nước cất hoặc nước đã khử trùng. Nếu bạn phải sử dụng nước máy, hãy đảm bảo rằng đun sôi nước trong một phút rồi để nguội.

- Sử dụng các bộ lọc để loại bỏ vi trùng khỏi nước

- Nếu xuất hiện các triệu chứng sốt hoặc đau đầu sau khi đi vào vùng nước ngọt ấm hoặc sau khi bạn sử dụng nước máy để rửa mũi, bạn nên đến bệnh viện để được kiểm tra sớm.

Có thể nói, mặc dù amip ăn não người là tình trạng hiếm gặp nhưng tỷ lệ tử vong cao. Vì vậy, chẩn đoán và điều trị sớm nhiễm amip ăn não (Naegleria fowleri) là rất quan trọng. Nếu bạn sống trong môi trường có nguy cơ nhiễm bệnh cao và xuất hiện các triệu chứng bất thường, nên đến bệnh viện thăm khám để được chẩn đoán sớm nhất.

Nguồn tham khảo: 

1. Brain-Eating Amoeba

2. Naegleria fowleri — Primary Amebic Meningoencephalitis (PAM) — Amebic Encephalitis