Nguyên nhân bệnh dịch hạch - nỗi ám ảnh của nhiều người

Nguyên nhân bệnh dịch hạch ở người

Dịch hạch là bệnh truyền nhiễm cấp tính vô cùng nguy hiểm. Triệu chứng lâm sàng là tình trạng nhiễm khuẩn nhiễm độc toàn thân nặng. Bệnh này gây tổn thương hạch đặc hiệu, phổi và một số cơ quan khác.

1. Tác nhân gây bệnh

Tác nhân chính gây bệnh là trực khuẩn Yersinia pestis (trực khuẩn dịch hạch) thuộc họ Enterobacteriaceae. Giống Yersinia là các coccobacillus nhuộm gram âm và lưỡng cực (hình quả tạ), có khả năng lên men đường và tiết ra chất nhờn chống thực bào. Vi khuẩn trở nên di động trong môi trường phân lập, nhưng bất động khi ở trong vật chủ (động vật có vú). 

Tác nhân gây bệnh dịch hạch - Yersinia pestis dưới kính hiển vi (Ảnh: Internet)

Trực khuẩn dịch hạch bị tiêu diệt ở nhiệt độ 55 độ C trong 30 phút, 100 độ C trong 1 phút hoặc bởi thuốc sát khuẩn thông thường.

2. Ổ chứa mầm bệnh

Ổ chứa mầm bệnh dịch hạch là các loài động vật hoang dã (khoảng 7200 loài), chủ yếu là các loài chuột (chuột đồng, chuột cống, chuột nhắt,...). 

Ở Việt Nam, mầm bệnh có thể tồn tại ở mọi nơi do chuột thường sinh sống trong và xung quanh các khu dân cư.

3. Con đường lây lan

Nguyên nhân bệnh dịch hạch: Mầm bệnh thường được lây từ động vật sang người qua bọ chét, chủ yếu là do bọ chét Xenopsylla cheopis hoặc chấy, rận, rệp. Sau khi hút máu vật chủ chứa mầm bệnh, vi khuẩn bị tắc nghẽn trong đường tiêu hóa của bọ chét sẽ chuyển sang vật chủ mới. Trực khuẩn dịch hạch theo vết đốt đi vào cơ thể làm lây truyền bệnh.

Bọ chét là nguyên nhân bệnh dịch hạch lây lan từ động vật sang người (Ảnh: Internet)

Ngoài ra, trực khuẩn dịch hạch còn có khả năng lấy trực tiếp từ vật chủ mang bệnh sang vật chủ lành không thông qua trung gian. Nguồn nước, nguồn thực phẩm bị ô nhiễm có thể chứa mầm bệnh dịch hạch do chuột gây ra. Bên cạnh đó, việc tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, đờm của bệnh nhân trong quá trình nói chuyện, ho, hắt hơi cũng có thể làm lây lan bệnh. Nguyên nhân bệnh dịch hạch có thể lây trực tiếp từ người sang người còn thông qua việc tiếp xúc trực tiếp với vùng da, niêm mạc bị tổn thương của người bệnh. 

Trực khuẩn dịch hạch có thể lây lan trong không khí (Ảnh: Internet)

4. Thời gian ủ bệnh

Sau khi bị nhiễm trực khuẩn dịch hạch từ 1-7 ngày, bệnh bắt đầu xuất hiện những đâu hiệu đầu tiên. Trực khuẩn sau khi xâm nhập vào cơ thể qua da sẽ theo đường bạch huyết đến hạch khu vực đến hạch toàn thân và đi vào máu. Khi đại thực bào gan, lách không ngăn cản được sự tấn công thì trực khuẩn dịch hạch sẽ sinh sản, phát triển và gây thể nhiễm khuẩn huyết tiên phát. 

Vi khuẩn theo đường máu đi đến các cơ quan như hạch, phổi, ruột, màng não... gây nên các thể hạch, thể phổi, thể tiêu hóa, thể màng não thứ phát. Từ các ổ nhiễm khuẩn thứ phát này, vi khuẩn lại có thể xâm nhập vào máu làm bệnh thêm trầm trọng.