Nam giới có bị vô sinh khi điều trị bằng iode phóng xạ hay không?

Iode là nguyên liệu thiết yếu để tổng hợp hormone tuyến giáp. Mỗi ngày một người bình thường cần được cung cấp từ 150 - 300μg Iode. Tuyến giáp có khả năng bắt giữ và di chuyển các nguyên tử Iode vào tế bào để sử dụng cho việc tổng hợp hormon. Chính vì thế khi bị cường giáp, Iode sẽ tập trung nhanh và nhiều hơn tại tuyến giáp.

1. Iode phóng xạ là gì?

Từ Iode bình thường có thể sử dụng các máy gia tốc để chế biến thành 2 loại Iode có khả năng giải phóng các tia phóng xạ (radiation) được sử dụng cho mục đích y khoa: I-123 (vô hại với tế bào tuyến giáp, thường dùng để chẩn đoán) và I-131 (có thể phá hủy tế bào tuyến giáp, được sử dụng cho cả chẩn đoán và điều trị). 

Trong điều trị ung thư tuyến giáp, iode phóng xạ cũng là một trong những phương pháp điều trị chính

I-131 được sử dụng để diệt bớt mô tuyến giáp đang hoạt động quá mạnh (cường giáp) hoặc làm giảm kích thước tuyến giáp quá to. Bệnh nhân được điều trị bằng iode phóng xạ cần tuân thủ một số quy tắc an toàn trong việc tránh phơi nhiễm phóng xạ cho người xung quanh. Hiệu quả của phương pháp này có thể phải sau vài tháng.

Trong bệnh ung thư tuyến giáp, I-131 liều cao được sử dụng để diệt hết các tế bào tuyến giáp còn sót lại sau mổ. 

Bệnh nhân khi điều trị I-131 phải cách ly trong khoảng 24h tại bệnh viện để tránh chất phóng xạ ảnh hưởng đến người khác. Một số tác dụng phụ do điều trị iode phóng xạ như:

- Thường thì sẽ bị viêm tuyến nước bọt do nằm gần tuyến giáp, với các biểu hiện như đau, sưng... để giảm thiểu thì nên uống nhiều nước hoặc phòng bằng súc miệng nước chanh

2. Phòng ngừa biến chứng khi điều trị bằng Iode phóng xạ I-131

Bệnh nhân khi điều trị phóng xạ iode cần tránh tiếp xúc tia xạ với người khác, lượng tia xạ phơi nhiễm sẽ giảm đáng kể nếu khoảng cách từ bệnh nhân đến người khác tăng lên. 

Nhiều trường hợp bệnh nhân điều trị bằng phóng xạ bị cấm lên máy bay và nhân viên an ninh có thể ngăn không cho bạn nên máy bay do quy định cấm các chất phóng xạ. Do vậy trường hợp này cần mang theo giấy đảm bảo của các bác sĩ.

Những BN phải điều trị I-131 liều cao (Basedow, ung thư tuyến giáp...) cần phải ở trong phòng cách ly 3 - 7 ngày và chỉ có thể về nhà khi đã được đánh giá là an toàn.

3. Nam giới có thể bị vô sinh khi điều trị iode phóng xạ?

Điều trị iode phóng xạ nhìn chung vẫn là phương pháp hiệu quả tuy nhiên sẽ có một vài lo ngại do ảnh hưởng của phương pháp này đến đời sống tình dục và khả năng mang thai của nam và nữ. 

Tuy nhiên các BN điều trị I-131 cần phải đi khám bệnh thường xuyên để phát hiện sớm các biến chứng, bao gồm cả ung thư. Biến chứng phổ biến nhất là suy giáp nhưng may mắn là rất dễ điều trị. Các biến chứng khác có thể gặp như khô miệng và mất vị giác do tuyến nước bọt bị phá hủy.

Các lưu ý đặc biệt

- Tuyệt đối không chẩn đoán iode phóng xạ cho phụ nữ đang mang thai. Những phụ nữ muốn có con phải đợi ít nhất 6-12 tháng sau điều trị I-131, vì buồng trứng cũng có nguy cơ tiếp xúc với phóng xạ. Cho đến nay không có bằng chứng nào về việc điều trị Iode phóng xạ có thể gây vô sinh, nhưng nó có thể gây mãn kinh sớm.

- Các bệnh nhân nam được điều trị Iode phóng xạ có thể bị giảm số lượng tinh trùng và bị vô sinh tạm thời trong khoảng 2 năm. Vì thế các bệnh nhân nam giới phải điều trị Iode phóng xạ nhiều đợt (ví dụ ung thư tuyến giáp) thì nên gửi tinh trùng vào ngân hàng tinh trùng.