Hướng dẫn phân biệt bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) và khí phế thũng

1. Phân biệt khái niệm COPD và khí phế thũng

Để phân biệt COPD và khí phế thũng, trước tiên ta phải biết được bản chất và khái niệm của 2 căn bệnh này:

- Khí phế thũng: Là tình trạng các túi khí (phế nang) bị tổn thương trong thời gian dài nên bị suy yếu và vỡ ra, tạo thành các khoảng trống lớn, làm giảm diện tích bề mặt phổi, chức năng phổi bị suy giảm. Triệu chứng chính của bệnh khí phế thũng là khó thở, thiếu oxy máu.

>> Tuy nhiên, khó thở còn là biểu hiện của nhiều bệnh hô hấp khác. Tìm hiểu thêm TẠI ĐÂY.

- COPD: Là tên viết tắt của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Đây là tình trạng đường thở bị thu hẹp làm cản trở hô hấp, triệu chứng điển hình nhất là khó thở. COPD là căn bệnh tiến triển, bệnh sẽ ngày càng tồi tệ hơn, thậm chí là ảnh hưởng đến tính mạng của bệnh nhân. COPD được chia thành 2 dạng là viêm phế quản mãn tính và khí phế thũng. Nếu khí phế thũng là tình trạng các phế nang bị phá hủy, thì viêm phế quản mãn tính là tình trạng lớp lót trong ống phế quản phổi bị sưng tấy và chứa đầy chất nhầy làm hẹp đường thở.

Như vậy có thể kết luận, khí phế thũng là một dạng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nên khá khó để phân biệt COPD và khí phế thũng. Bệnh nhân COPD có thể bị khí phế thũng, viêm phế quản mãn tính, hoặc bị cả hai. Chúng có quan hệ khá mật thiết với nhau. Đa số bệnh nhân khí phế thũng cũng bị viêm phế quả mãn tính. Mà đây là 2 căn bệnh điều kiện dẫn đến COPD.

2. Phân biệt COPD và khí phế thũng qua triệu chứng bệnh

Điều khiến việc phân biệt COPD và khí phế thũng rất khó khăn là triệu chứng của 2 căn bệnh này khá tương đồng nhau:

- Triệu chứng bệnh khí phế thũng: Khó thở, thở lõm ngực, lồng ngực hình thùng, ho dai dẳng không dứt, cơ thể mệt mỏi. Triệu chứng nặng hơn là da tái xanh, đặc biệt là vùng móng tay và ngón tay cũng có màu xanh.

- Triệu chứng bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính: Triệu chứng ban đầu thường là ho có đờm vào buổi sáng. Tiếp theo, bệnh nhân thường cảm thấy khó thở, đặc biệt là khi vận động gắng sức. Càng ngày bệnh nhân càng thấy khó thở hơn, ho kéo dài hơn, đờm nhiều và đục màu. Khi bệnh tiến triển nặng sẽ xuất hiện các triệu chứng toàn thân như cơ thể mệt mỏi, sụt cân, teo các cơ xương, thiếu máu, trầm cảm,....

Dựa vào các triệu chứng trên, rất khó để người bệnh tự phân biệt COPD và khí phế thũng. Bệnh nhân cần được thăm khám và chẩn đoán chính xác bởi các bác sĩ. Các triệu chứng của bệnh khí phế thũng và COPD thường diễn tiến âm thầm. Ban đầu bệnh nhân thường không để ý do nhầm lẫn với các triệu chứng xảy ra do hút thuốc hoặc cảm cúm. Người bệnh chỉ đi thăm khám phân biệt COPD và khí phế thũng khi bệnh đã trở nặng.

3. Chẩn đoán phân biệt COPD và khí phế thũng

Như đã nói ở trên, rất khó để phân biệt COPD và khí phế thũng chỉ qua các triệu chứng lâm sàng. Để xác định chính xác, bác sĩ cần thăm khám và làm một số xét nghiệm chuyên biệt.

3.1 Chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ hỏi các triệu chứng của bệnh, tìm hiểu tiền sử bệnh lý của bệnh nhân và gia đình. Khi khám lâm sàng, bác sĩ sẽ dùng ống nghe để kiểm tra xem tiếng thở có bị khò khè hay có âm thanh bất thường trong phổi hay không. Nếu nghi ngờ bệnh nhân bị COPD, bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm phân biệt COPD và khí phế thũng như:

- Chụp CT scan, chụp X-quang ngực: Tìm các dấu hiệu của bệnh COPD qua hình ảnh cấu trúc bên trong ngực.

- Xét nghiệm chức năng phổi: Đo lượng không khí mà bệnh nhân hít vào và thở ra. So sánh với mức tiêu chuẩn để xem phổi có được cung cấp đủ oxy hay không, bệnh nhân có bị khó thở không.

- Đo chức năng hô hấp: Dùng máy đo lượng không khí thở ra và tốc độ thở để kiểm tra khả năng thở của bệnh nhân.

- Khí máu động mạch: Xét nghiệm máu, đo nồng độ oxy trong máu.

3.2 Chẩn đoán bệnh khí phế thũng

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ hỏi các triệu chứng của bệnh, tìm hiểu tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, bệnh nhân có hút thuốc hay sống trong môi trường ô nhiễm hay không. Nếu nghi ngờ bệnh nhân bị khí phế thũng, bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số xét nghiệm phân biệt COPD và khí phế thũng như:

- Chụp CT scan, chụp X-quang phổi.

- Xét nghiệm chức năng phổi.

- Xét nghiệm khí máu động mạch.

- Làm điện tâm đồ để loại trừ các vấn đề về tim mạch.

4. Phân biệt phương pháp điều trị COPD và khí phế thũng

Phân biệt COPD và khí phế thũng chính xác sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả hơn. Mặc dù là 2 căn bệnh khác nhau nhưng phương pháp điều trị phổi tắc nghẽn mãn tính và khí phế thũng có khá nhiều điểm tương đồng. Điểm chung lớn nhất là chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn phổi tắc nghẽn mãn tính và khí phế thũng. Mục tiêu điều trị đều nhằm mục đích giảm triệu chứng, ngăn ngừa bệnh tiến triển, phòng tránh biến chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Điều trị khí phế thũng thường bao gồm:

- Ngưng hút thuốc lá.

- Sử dụng các loại thuốc như thuốc giãn phế quản, steroid, thuốc kháng sinh,... để giảm viêm, khai thông đường thở.

- Với những trường hợp khí phế thũng nặng, khó phân biệt COPD và khí phế thũng thì có thể tiến hành phẫu thuật giảm thể tích phổi.

- Tiêm vacxin ngừa cúm và phế cầu để ngăn ngừa và giảm thiểu các triệu chứng bệnh khí phế thũng.

- Thực hiện các liệu pháp phục hồi phổi, trị liệu dinh dưỡng hoặc bổ sung oxy để cải thiện hô hấp.

Điều trị phổi tắc nghẽn mãn tính thường bao gồm:

- Cai thuốc lá.

- Sử dụng các loại thuốc như thuốc giãn phế quản ngắn hạn hoặc dài hạn, steroid, thuốc kháng sinh,....

- Tiêm vacxin ngừa cúm và phế cầu.

- Điều trị phục hồi chức năng hô hấp qua các khóa vật lý trị liệu tập khạc đờm, tập thở mím môi, thở hoành.