Hội chứng ngửi đâu cũng thấy mùi thối rữa hành hạ người đã khỏi bệnh Covid-19

Nhiều người bị bệnh Covid-19 rơi vào tình trạng mất khứu giác tạm thời. Sau khi khỏi bệnh, tình trạng này có thể quay trở lại. Nhưng ở một số người, sự cảm nhận mùi vị của họ bị thay đổi và ngửi thấy mùi thối rữa.

Cụ thể là, những thứ có mùi thơm, hấp dẫn như thức ăn, xà phòng, ngay cả những người thân yêu của mình... đều trở thành mùi thối rữa khó chịu. Nhóm người mắc hiện tượng này gọi chung là hội chứng parosmia. Hội chứng hiện nay không ngừng tăng lên nhưng các nhà khoa học không chắc chắn về lý do tại sao lại xảy ra và làm thế nào để chữa khỏi.

1. Hội chứng parosmia thay đổi khứu giác của bạn như thế nào?

Clare Freer rơi nước mắt mỗi khi cô ấy cố gắng nấu ăn cho gia đình bao gồm 4 thành viên của mình. "Tôi choáng váng với mùi hôi. Một mùi hôi thối bốc lên khắp nhà ngay khi lò hoạt động và thật sự không thể chịu nổi", cô nói.

Người phụ nữ 47 tuổi đến từ Sutton Coldfield đã phải sống với tình trạng này trong 7 tháng. Tất cả mọi thứ mùi xung quanh đều trở thành cơn ác mộng kinh hoàng. Hành, cà phê, thịt, trái cây, rượu, kem đánh răng, sản phẩm tẩy rửa và nước hoa đều khiến cô muốn nôn thốc hết ra ngay khi ngửi thấy. Nước máy cũng có tác dụng tương tự (dù không phải nước lọc), gây khó khăn cho việc giặt giũ.

"Tôi thậm chí không thể hôn chồng mình nữa", cô chia sẻ sự thật.

Clare mắc Covid-19 vào tháng 3 năm ngoái và giống như nhiều người, cô mất khứu giác. Nó quay trở lại một thời gian ngắn vào tháng 5. Nhưng đến tháng 6, Clare bắt đầu từ chối những món đồ mang theo bên người vốn là những vật bất ly thân trước đây.

Kể từ mùa hè năm ngoái đến nay, cô chỉ ăn được bánh mì và pho mát vì đó là những gì có thể dung nạp được. "Cơ thể tôi dường như chẳng có chút năng lượng nào. Những cơn đau nhức khắp người hành hạ. Đau đớn, khổ sở, ngày nào tôi cũng chỉ biết khóc", Clare cho biết.

Bác sĩ của Clare cho biết chưa bao giờ gặp tình trạng này trước đây. Sợ hãi và hoang mang, cô lên mạng tìm kiếm câu trả lời và tìm thấy một nhóm Facebook với 6.000 thành viên do tổ chức từ thiện AbScent thành lập.

Sự thay đổi về mùi không phải là một sự thay đổi để tốt hơn. Những người bị hội chứng parosmia nói rằng mọi thứ đều có mùi khó chịu, thậm chí thối rữa hoặc kinh tởm. TS Seth Lieberman (Khoa tai mũi họng tại NYU Langone Health) chia sẻ với Health: "Một miếng trái cây có thể có mùi giống như hóa chất, hoặc thậm chí tệ hơn, giống như phân".

Carol Pitz, đến từ Chanhassen, Minnesota, nói với Tạp chí Smithsonian rằng lần đầu tiên cô mắc chứng parosmia vào tháng 8/2020, vài tháng sau khi xét nghiệm dương tính với virus SARS-CoV-2: "Đó là một mùi rất lạ. Tôi thậm chí không biết nó là gì. Nó giống như sự kết hợp của bánh mì nướng cháy, và một thứ gì đó vừa đủ khiến tôi đau bụng".

Một bệnh nhân mắc chứng parosmia là Lorelai, 11 tuổi đến từ Bắc Carolina, có mẹ là Danielle Meskunas đã nói chuyện với đài truyền hình địa phương WNCT vào tuần trước. Meskunas cho biết Lorelai bị nhiễm COVID-19 vào tháng 11 và mất khứu giác cũng như khứu giác. Cô ấy đã bắt đầu lấy lại khả năng ngửi vào cuối tháng 1 nhưng vài tuần sau, một điều kỳ lạ đã xảy ra.

Con tôi có thể ngửi được một chút, nhưng mọi thứ không có mùi như nó nghĩ. Về cơ bản, nó thấy chúng có mùi như thức ăn thối rữa, kiểu dạng đồ ăn để trong tủ lạnh quá lâu", Meskunas nói.

Người sáng lập AbScent, Chrissi Kelly, người đã thành lập nhóm Facebook vào tháng 6, cho biết: "Hầu hết mọi người sẽ thấy mùi xác chết, thịt thối, phân bằng những cụm từ mô tả như giống mùi nước thải ống cống, mùi nước trái cây bị hỏng...". Thông thường, họ gặp khó khăn trong việc mô tả mùi vì nó không giống bất cứ thứ gì họ đã gặp trước đây và thay vào đó chọn những từ thể hiện sự ghê tởm của họ.

Theo BBC, khoảng 65% những người bị Covid-19 mất khứu giác và vị giác. Trong đó khoảng 10% tiếp tục phát triển "rối loạn chức năng khứu giác định tính", có nghĩa là chứng rối loạn chức năng khứu giác hoặc một tình trạng hiếm hơn, phantosmia. Nếu điều này là chính xác, thì có tới 6,5 triệu trong số 100 triệu người đã từng mắc bệnh Covid-19 trên toàn thế giới hiện có thể đang trải qua tình trạng kéo dài này sau khi khỏi bệnh Covid-19.

2. Bất cứ ai từng bị Covid-19 đều có thể mắc chứng parosmia

Gần như tất cả đều bắt đầu với chứng anosmia phát sinh từ Covid-19, và kết thúc bằng chứng parosmia. Hội chứng parosmia ngày càng tăng ở bệnh nhân mắc Covid-19. Đây không phải là một triệu chứng của giai đoạn đầu của bệnh, nó dường như là một tác dụng phụ rất khó chịu.

Charles Bailey, giám đốc y tế phòng chống nhiễm trùng tại Bệnh viện Providence Mission và Providence St. Bệnh viện Joseph ở Quận Cam, California, nói với Health: "Nó được cho là do tác động của nhiễm trùng đối với khả năng giải thích mùi và hương liệu của các dây thần kinh khứu giác, và nó cũng có thể là hậu quả khi nhiễm những loại virus khác".

Cho đến nay, không có một số lượng lớn nghiên cứu về hội chứng prosima ở bệnh nhân Covid-19. Nhưng một nghiên cứu quốc tế về những người bị mất khứu giác gần đây, được công bố trên tạp chí Chemical Senses vào tháng 6 năm 2020, cho thấy 7% trong số hơn 4.000 người được hỏi cho biết đã trải qua chứng rối loạn nhịp tim.

Trong khi hầu hết bệnh nhân Covid-19 hồi phục trong vòng 2-4 tuần, một tỷ lệ phần trăm đáng kể (ước tính khoảng 10%) phát triển rối loạn chức năng khứu giác lâu dài kéo dài trong vài tháng - và nó vĩnh viễn đối với một số người. TS Lieberman nhận định, bất kỳ bệnh nhân nào cũng có khả năng gặp phải hội chứng này, không phân biệt tuổi tác, giới tính.

3. Hội chứng parosmia ngửi thấy mùi thối rữa có thể điều trị được không?

TS Bailey nói rằng việc phục hồi khứu giác dường như phụ thuộc vào sự phát triển lại của dây thần kinh ở một mức độ nào đó.

Hội chứng parosmia tạm thời chưa gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân nhưng khiến họ sống trong áp lực. Người bệnh cũng không có phác đồ điều trị cụ thể. Họ chỉ có thể hy vọng dần lấy lại khứu giác qua các bài tập huấn luyện.

Các bài tập cho mũi tiếp xúc nhiều loại mùi, hương liệu như hoa hồng, chanh, đinh hương, bạch đàn. Theo tiến sĩ Seth Lieberman, khoa Tai mũi họng tại NYU Langone Health, bệnh nhân sẽ ngửi mỗi chất tạo mùi hai lần một ngày trong khoảng 15 giây. Liệu pháp này kéo dài từ 3 đến 6 tháng.

Thông thường, corticosteroid dùng trong mũi cũng được khuyến nghị và một loạt các loại thuốc điều trị khác, chẳng hạn như chất bổ sung omega-3 và steroid đường uống, có thể được kê đơn - nhưng Tiến sĩ Lieberman nói rằng không có bằng chứng chứng minh hiệu quả của chúng.

Như vậy, bệnh nhân khỏi Covid-19 mắc hội chứng parosmia vẫn buộc phải sống chung với nó cho đến khi nó biến mất.