Đừng chủ quan với cơn thiếu máu não thoáng qua - dấu hiệu cảnh báo đột quỵ

1. Thế nào là cơn thiếu máu não thoáng qua?

Cơn thiếu máu não thoáng qua thực chất là cơn tai biến mạch máu não hồi phục nhanh, thời gian hồi phục từ vài phút đến vài giờ, tối đa là một ngày và không để lại dấu hiệu liệt.

Thiếu máu não thoáng qua là tình trạng lưu lượng máu lên não giảm nên không cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cần thiết cho một số vùng của não. Cơn thiếu máu não thoáng qua thường xảy ra đột ngột trong khoảng thời gian ngắn do sự lưu thông của máu trong động mạch bị giảm vì động mạch bị hẹp, bị co thắt hoặc bị tắc nghẽn do một cục máu đông từ tim hay một mảng vữa xơ từ động mạch lớn lưu thông đến một mạch máu nhỏ ở não. Những trường hợp tắc nghẽn này rất dễ xảy ra vì hệ thống mạch máu não phần lớn là mạch máu tận, rất nhỏ và dễ bị tổn thương.

Cơn thiếu máu não thoáng qua được xem là dấu hiệu cảnh báo quan trọng của đột quỵ (tai biến mạch máu não). Khoảng 40% người từng thiếu máu não thoáng qua sẽ gặp phải một cơn đột quỵ.

2. Những ai có nguy cơ mắc thiếu máu não thoáng qua?

- Những người có cha mẹ bị bệnh tim mạch

- Người trên 55 tuổi

- Bệnh có tỷ lệ nam giới mắc phải nhiều hơn nữ giới

- Người bị béo phì, thừa cân

- Người mắc các bệnh như tăng huyết áp, bệnh van tim, suy tim, đái tháo đường, cholesterol máu cao, hút thuốc lá, sử dụng ma túy...

3. Biểu hiện của thiếu máu não thoáng qua

Cơn thiếu máu não thoáng qua xuất hiện khá phổ biến nhưng không phải ai cũng ý thức được mức độ nghiêm trọng của nó. Nhiều người có tâm lý chủ quan, cho rằng vì chỉ là "thoáng qua" nên không có gì nghiêm trọng, chỉ bị một hai lần thì chẳng vấn đề gì. Đến khi xảy ra đột quỵ thật thì đã muộn.

Chính vì vậy, nếu bạn có bất cứ dấu hiệu nào dưới đây xuất hiện đột ngột khi đang sinh hoạt bình thường thì đừng bỏ qua mà hãy tới bác sĩ thăm khám, kiểm tra:

- Bất tỉnh, nhức đầu, tự nhiên chóng mặt, cơ thể yếu nhẹ hoặc liệt nửa người.

- Nói ngọng hoặc không nói được.

- Một mắt hoặc cả hai mắt bỗng nhiên không nhìn thấy, tự nhiên mất thăng bằng, đi đứng không vững...

Các dấu hiệu này chỉ kéo dài khoảng 1 đến 10 phút, hiếm khi kéo dài quá 1 tiếng đồng hồ. Khi triệu chứng kéo dài quá 1 tiếng thì được xem như bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, khi đó não đã bị tổn thương vĩnh viễn.

4. Cách xử trí khi bị thiếu máu não thoáng qua

Mặc dù cơn thiếu máu não thoáng qua thường chỉ diễn ra trong vài phút, sau đó sẽ hết nhưng tình trạng này nên được đánh giá như một cấp cứu khẩn cấp về tai biến mạch máu não để có biện pháp ngăn ngừa tái phát. Cơn thiếu máu não thoáng qua có thể xảy ra một hoặc nhiều lần, dẫn đến đột quỵ thực sự.

Khi cơn thiếu máu não thoáng qua mới xảy ra, chúng ta nên xử trí như sau:

- Để người bệnh ở trong trạng thái nghỉ ngơi: Nằm trên một mặt phẳng để cho máu lên não dễ dàng nhất.

- Không có các cử động, hoạt động mạnh, không nên có các cảm xúc mạnh để phòng ngừa tai biến mạch máu não thực sự.

- Sau khi đã thực hiện hai bước trên, cần gọi cấp cứu ngay hoặc chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để khám, làm các xét nghiệm để loại trừ tai biến mạch máu não và điều trị khẩn cấp.

Việc xử lý, thăm khám và điều trị giải quyết cục máu đông chỉ mang lại hiệu quả tốt nhất trong 3 - 4 giờ đầu. Bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn trong vài phút hoặc trong khoảng 1 giờ. Nhưng cần lưu ý rằng bệnh nhân có thể bị tái phát nhiều lần và dẫn tới tai biến mạch máu não với các biểu hiện hôn mê và liệt nửa người vĩnh viễn, thậm chí có thể tử vong.

Chú ý:

Tuyệt đối không được cho người bị thiếu máu não thoáng qua dùng các loại thuốc như chống đông máu, hạ huyết áp nhanh chóng... Bệnh nhân cần được thăm khám cẩn thận và chỉ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, nếu tự ý dùng thuốc rất có thể sẽ làm cho bệnh trầm trọng hơn.

5. Biện pháp phòng bệnh thiếu máu não thoáng qua

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, để giảm thiểu nguy cơ thiếu máu não cũng như các bệnh lý mạch máu não khác, mỗi người cần tự trang bị cho mình biện pháp phòng bệnh ngay từ đầu.

- Chế độ dinh dưỡng cần giàu vitamin, nhiều chất xơ, cắt giảm mỡ, đường, muối... trong bữa ăn hàng ngày. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi.

- Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê.

- Tuyệt đối không hút thuốc lá vì thuốc lá là thủ phạm gây ra tai biến mạch máu não và dẫn đến các bệnh mạn tính nguy hiểm khác như ung thư, tim mạch...

- Tăng cường các chất chống gốc tự do trong khẩu phần ăn hoặc sử dụng các dạng bổ sung khác để ngăn chặn quá trình tổn thương thành mạch máu.

- Duy trì chế độ ăn uống và vận động khoa học, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng.

- Kiểm soát các yếu tố nguy cơ như điều trị tốt tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, loạn nhịp tim...

- Tập luyện thể dục thể thao hằng ngày.