Dễ tử vong vì biến chứng nhiễm trùng do tiểu đường, làm sao để nhận biết?

1. Biến chứng nhiễm trùng ở người bệnh tiểu đường

Các số liệu thống kê cho thấy khoảng 18,2 triệu người Mỹ (6,3% dân số) mắc bệnh tiểu đường và có tới 5,2 triệu người không biết mình mắc bệnh. Trong đó, gần một nửa (46%) các bệnh nhân tiểu đường có ít nhất 1 lần nhập viện hoặc điều trị ngoại trú vì các bệnh nhiễm trùng. 

Tỉ lệ bệnh nhân tàn phế và tử vong do nhiễm trùng ở tiểu đường tương đối cao. Nguy cơ tử vong của những người mắc bệnh nhiễm trùng do tiểu đường cao gấp khoảng 2 lần so với người không bị tiểu đường. Biến chứng nhiễm trùng do tiểu đường gây nguy hại đến tính mạng của người bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày. 

2. Các bệnh do biến chứng nhiễm trùng

Ngoài các biến chứng như biến chứng thần kinh do tiểu đường, biến chứng mắt...thì biến chứng nhiễm trùng là vấn đề cần được quan tâm đặc biệt. Người bệnh tiểu đường rất dễ bị nhiễm trùng do lượng đường trong máu cao, khiến hệ miễn dịch bị suy giảm, là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Những biến chứng khác do tiểu đường gây ra như tổn thương thần kinh và mạch máu làm giảm lưu lượng máu đến các chi, tăng cao nguy cơ tổn thương do nhiễm trùng.

- Các loại nhiễm trùng hay gặp ở người bị tiểu đường, bao gồm: nhiễm trùng chân, nhiễm trùng răng lợi, nhiễm nấm đường sinh dục, nhiễm trùng đường tiểu và nhiễm trùng vết mổ.

- Không chỉ dễ bị nhiễm trùng, mà nhiễm trùng ở người đái tháo đường còn rất khó điều trị, thời gian hồi phục lâu, dễ diễn tiến nặng hơn dẫn đến tàn phế hoặc tử vong.

- Loét chân, bàn chân: Hay gặp ở các vị trí ngón chân, mặt trước cẳng chân, cổ chân, lòng bàn chân. Thường có hoại tử ướt, có mủ thối kèm theo sưng nề tấy đỏ tại chỗ

- Viêm bàng quang: Có thể sốt nhẹ hoặc không sốt, đái buốt, đái rắt. Nước tiểu đục, có cặn, có thể đái máu. Tuy nhiên gần 90% BNTÐ viêm bàng quang không có triệu chứng. 

- Viêm thận, bể thận: Người bệnh thấy đau vùng hông lưng; sốt cao, rét run; có thể đái đục hoặc đái máu.

- Nhiễm khuẩn ở phổi: Hay gặp nhất là viêm phổi và lao phổi.

- Lao phổi: Nhiều nghiên cứu cho thấy tỉ lệ mắc lao phổi ở bệnh nhân TÐ cao gấp 2 - 4 lần BN không bị TÐ. Ðặc điểm của lao phổi ở BNTÐ thường nặng và tiến triển nhanh, nếu không được điều trị sẽ suy kiệt và dẫn tới tử vong. Khi người bệnh cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, da xanh, ra mồ hôi đêm, gầy sút cân nhanh. Sốt nhẹ về chiều, kéo dài dai dẳng. Ho khan kéo dài, có thể ho ra đờm hoặc máu. Ðau ngực, có thể khó thở.

- Viêm phổi: Viêm phổi ở BNTÐ thường nặng vì tổn thương nhu mô phổi lan rộng dễ gây các biến chứng nguy hiểm như apxe phổi, nhiễm khuẩn huyết. Do đó khi có các triệu chứng: sốt cao, có thể rét run, ho, khạc đờm đặc, có thể khạc máu, đau ngực, khó thở... bệnh nhân cần sớm đến khám bác sĩ chuyên khoa.

- Nhiễm trùng da - mô mềm: Viêm quầng đỏ, viêm mô tế bào: Xuất hiện các mảng đỏ trên da, đau, có thể có hạch, bàn chân có thể sưng to.

- Viêm da do tụ cầu: Trên da có nhiều mụn nhọt.

- Nhiễm nấm: Hay gặp là nhiễm nấm ở bộ phận sinh dục (thường ở nữ, do nấm Candida), nấm ở kẽ giữa các ngón chân có thể gây nên loét bàn chân.

- Nhiễm trùng răng miệng: Là biến chứng cũng rất hay gặp ở bệnh nhân tiểu đường gây nên (rụng răng, mất răng, viêm lợi, viêm quanh chân răng, sâu răng, cao răng). Viêm mủ chân răng, sưng tấy vùng hàm mặt có thể dẫn tới nhiễm khuẩn huyết, gây tử vong nếu không được điều trị.

3. Người bệnh tiểu đường cần làm gì để tránh biến chứng nhiễm trùng?

Đối với bệnh nhân đái tháo đường, muốn phòng tránh được những biến chứng nguy hiểm nói chung, trước tiên cần phải kiểm soát tốt được đường huyết và các bệnh lý kèm theo (cao huyết áp, rối loạn mỡ máu…) bằng cách sử dụng thuốc theo đúng quy định của bác sĩ, ăn uống khoa học và hoạt động thể chất hàng ngày. Riêng đối với biến chứng nhiễm trùng, người bệnh tiểu đường cần lưu ý một số vấn đề sau:

- Chăm sóc bàn chân

Để tránh biến chứng nhiễm trùng, người bệnh nên chú ý đến việc chăm sóc bàn chân cẩn thân. Bàn chân là bộ phận rất dễ bị tổn thương do đái tháo đường, nếu không chăm sóc sẽ rất dễ dẫn đến những hậu quả nặng nề, thậm chí không thể cứu chữa như hoại tử, cắt cụt bàn chân, tử vong..

Đối với biến chứng bàn chân, muốn phòng tránh trước hết người bệnh phải tạo cho mình thói quen tự kiểm tra bàn chân mỗi ngày (kiểm tra khắp bàn chân, từ lòng tới những kẽ chân, nơi khó quan sát, để có thể thấy được những bất thường dù là nhỏ nhất).

- Giữ vệ sinh sạch sẽ, rửa chân hàng ngày bằng nước ấm

- Không nên ngâm chân trong nước quá lâu, tránh làm khô da, luôn thử nhiệt độ của nước để tránh quá nóng, luôn làm khô các kẽ chân sau khi rửa)

- Luôn giữ da chân mềm mại, giữ gót chân không bị chai, vảy sừng (có thể dùng kem làm mềm da hay vaselin để làm mềm, nhưng tránh không được thoa kem làm mềm vào các kẽ chân, vì đó là điều kiện để gây nên các vết nhiễm trùng nếu có trầy xước).

- Cắt móng chân mỗi tuần hay khi cần (không nên để móng chân quá dài, hay góc cạnh để tránh làm tổn thương da)

- Luôn mang giày và tất mềm (tránh giẫm phải những dị vật có thể làm tổn thương lòng bàn chân, và những vết chai da)

- Bảo vệ chân trước môi trường quá nóng hoặc lạnh

- Luôn giữ dòng máu lưu thông tốt ở chân (luôn cử động cẳng, bàn chân mỗi 5 phút hay nhón gót tại chỗ nhằm tăng co bóp các cơ vùng cẳng chân giúp máu lưu thông tốt hơn, không nên mang vớ và quần quá chật).

- Tăng cường hoạt động thể chất, tập luyện mỗi ngày 30 phút. Các môn thể dục có thể thực hiện được như đi bộ, đạp xe đạp, bơi lội,… Tránh các hoạt động gắng sức hoặc các hoạt động làm tăng áp lực tì đè lên bàn chân như chạy, nhảy…

- Luôn luôn hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện bất cứ những hoạt động nào. Vì đôi khi những hoạt động đó có thể làm nặng thêm tình trạng tổn thương bàn chân. Hãy tái khám ngay khi bàn chân có biểu hiện bất thường: đau, loét, đốm đỏ hay sưng... Kiểm tra cảm giác của bàn chân mỗi lần đi khám ít nhất 1 lần/ năm.

Quan trọng, bạn hãy tự chăm sóc bàn chân của bạn ngay từ bây giờ dù chưa có biểu hiện gì.

- Vệ sinh đường tiểu tốt

Khi đường tiểu bị nhiễm trùng, nguy cơ có thể ảnh hưởng lớn đến các bộ phận khác xung quanh cơ thể, đặc biệt là phụ nữ. Phụ nữ bị tiểu đường cần vệ sinh chăm sóc đường tiểu thật tốt, vệ sinh sạch sẽ hàng ngày, sau khi quan hệ tình dục, tuyệt đối không nên nhịn tiểu và uống nhiều nước để đào thải chất độc bên trong cơ thể.

Nhiễm nấm men đường sinh dục thường có thể tránh được bằng cách vệ sinh âm đạo tốt. Ngoài ra, ăn các thực phẩm có lợi, chẳng hạn như sữa chua chứa vi khuẩn axit, có thể hữu ích để ngăn ngừa nhiễm trùng nấm men.

- Theo dõi các triệu chứng của nhiễm trùng

Những dấu hiệu nhẹ cảnh báo sự thay đổi trên cơ thể người bệnh cũng nên chú ý như: tăng nhiệt độ cơ thể, sự thay đổi về lượng đường trong máu, tiết dịch âm đạo có mùi hôi, đau khi đi tiểu, nước tiểu đục, có máu hoặc có mùi hôi, thay đổi thói quen đi ngoài, tất cả các điểm chấn thương, xây xước nhỏ... Nếu gặp bất cứ triệu chứng nào như trên bệnh nhân cũng cần lưu ý và trao đổi ngay với bác sĩ.

4. Chẩn đoán và điều trị biến chứng nhiễm trùng ở người tiểu đường

Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời các bệnh nhiễm trùng là rất quan trọng, càng để muộn thì biến chứng nhiễm trùng do đái tháo đường càng khó điều trị. Bác sỹ có thể thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm để chẩn đoán nhiễm trùng, bao gồm xét nghiệm máu, soi dịch tiết, xét nghiệm định tính nước tiểu, chụp X-quang và kiểm tra sức khỏe toàn diện.

Để điều trị bất kì loại nhiễm trùng nào do đái tháo đường, yếu tố rất quan trọng nhất là phải kiểm soát tốt đường huyết, nhằm làm chậm diễn tiến của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm liên quan đến nhiễm trùng. Đồng thời sử dụng thêm các thuốc kháng sinh đường uống hoặc đường bôi.