Đề phòng với biến chứng hạ đường huyết ở người tiểu đường

Ngày nay khi nhắc đến bệnh đái tháo đường, hẳn rất nhiều người chỉ quan tâm tới tình trạng đường huyết trong máu tăng cao, mà quên rằng khi đường máu hạ xuống thấp quá mức bình thường lại là một tình trạng cấp tính rất nguy hiểm. Nó thậm chí còn nguy hiểm hơn tăng đường huyết rất nhiều, vì có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không được xử lý kịp thời. Đây là một trong những biến chứng cấp tính nguy hiểm ở người tiểu đường.

1. Biến chứng hạ đường huyết ở người tiểu đường là gì?

Bình thường bộ não của chúng ta sử dụng đường để làm nguồn năng lượng chính trong hoạt động hằng ngày. Trong đó chỉ một lượng nhỏ đường được lấy từ glycogen chứa trong các tế bào hình sao (đủ dùng trong vài phút), còn lại phần lớn đường được lấy từ máu, vì vậy khi nồng độ đường trong máu giảm sẽ gây ra các triệu chứng về thần kinh.

Mức đường huyết an toàn khi đói là 90 – 120mg/dl (3.9 – 6.4mmol/l), sau các bữa ăn 1 – 2h là nhỏ hơn 180 mg/dl (10 mmol/l). Khi đường huyết xuống dưới 3.6 mmol/l (65 mg/dl), các triệu chứng thần kinh sẽ xuất hiện; nếu xuống dưới 0,55 mmol/l (10 mg/dl) thì các nơron thần kinh sẽ bị mất hoạt động điện học, khiến người bệnh nhanh chóng đi vào hôn mê.

Khi đường máu xuống thấp dưới ngưỡng bình thường, cơ thể sẽ gia tăng sản xuất các hoóc-môn để làm tăng đường huyết như adrenaline, glucargon theo cơ chế tự bảo vệ. Chính sự gia tăng của các hoóc-môn này gây nên triệu chứng kinh điển của hạ đường huyết như: cảm giác cồn cào, mạch nhanh, da tái lạnh, bủn rủn chân tay…

2. Các nguyên nhân gây hạ đường huyết ở người tiểu đường

-    Dùng liều thuốc hạ đường huyết quá cao, quá lâu.
-    Người bệnh kiêng khem quá mức; người bệnh không ăn uống nhưng vẫn dùng thuốc hạ đường huyết.
-    Do uống quá nhiều rượu, nhất là uống rượu mà không ăn gì.
-    Dùng liều insulin chưa thích hợp.
-    Người bệnh đang dùng thuốc điều trị các bệnh khác như: cúm, nhiễm khuẩn… hoặc dùng phối hợp nhiều loại thuốc hạ đường huyết với nhau mà theo dõi không kỹ…

3. Dấu hiệu hạ đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường

-    Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, ăn uống kém, cảm giác cồn cào trong ruột.
-    Bủn rủn chân tay. Nếu làm xét nghiệm máu kịp thời sẽ thấy tình trạng đường huyết xuống thấp.
-    Choáng váng, vã mồ hôi lạnh, mạch nhanh, huyết áp tăng nhẹ, tim đập nhanh.

-    Ngất xỉu, nếu nặng hơn, bắt đầu xuất hiện những cơn co giật và đi vào hôn mê ở các mức độ khác nhau, các phản xạ nuốt và ho sặc rất kém hoặc mất dẫn tới tình trạng sặc dịch hầu họng, dịch vị, thức ăn… vào phổi gây viêm phổi suy hô hấp nặng, có trường hợp tử vong. 

Ngay cả khi đã được điều trị tích cực, các di chứng thần kinh sau hôn mê hoặc do thiếu oxy não quá lâu cũng thường gặp như chóng mặt, đau đầu, suy giảm trí nhớ, mất tập trung, các cơn co giật kiểu động kinh có thể làm tổn thương não nặng nề cho nên người bệnh tuy được cứu sống nhưng có thể phải sống đời sống thực vật.

Trên thực tế tình trạng hạ đường huyết thường xảy ra khi người bệnh đang ở nhà, hoặc đang đi xa hay khi đang ngủ… nên ít khi được người thân phát hiện để đưa đi cấp cứu kịp thời, do đó dễ dẫn tới các biến chứng nặng nề như hôn mê, tử vong do hôn mê, suy hô hấp quá nặng.

Nếu bỏ qua các triệu chứng của hạ đường huyết quá dài có thể mất ý thức. Bởi vì não cần đường để hoạt động. Nhận ra những dấu hiệu và triệu chứng của hạ đường huyết để được điều trị sớm vì hạ đường huyết có thể dẫn đến:

- Động kinh

- Mất ý thức

- Tử vong

Mặt khác, phải cẩn thận khi điều trị lượng đường trong máu thấp. Nếu làm quá có thể làm lượng đường trong máu tăng quá cao (tăng đường huyết). Điều này cũng có thể nguy hiểm và có thể gây thiệt hại cho dây thần kinh, các mạch máu và các cơ quan khác nhau.

4. Kiểm tra và chẩn đoán

4.1. Theo dõi lượng đường trong máu

Có thể xác định nếu có lượng đường trong máu thấp bằng cách sử dụng máy đo đường huyết - thiết bị nhỏ bằng các biện pháp vi tính và hiển thị lượng đường trong máu.  Hạ đường huyết khi lượng đường trong máu giảm xuống mức dưới 70 mg / dL (mg / dL) hoặc 4 millimoles / lít (mmol / L).

Điều quan trọng là ghi thông tin ngày, thời gian, kết quả xét nghiệm, thuốc và liều lượng, chế độ ăn uống và tập thể dục mỗi khi xét nghiệm máu. Ngoài ra, lưu ý bất kỳ phản ứng đường huyết thấp. Bác sĩ chẩn đoán hạ đường huyết bằng cách sử dụng các bản ghi và nhìn mô hình để xem thuốc và lối sống ảnh hưởng đến lượng đường trong máu thế nào.

4.2. Thử nghiệm Glycated hemoglobin (A1C)

Bác sĩ cũng có thể tiến hành thử nghiệm A1C. Xét nghiệm máu này cho thấy lượng đường trong máu trung bình cho 2 - 3 tháng qua. Nó hoạt động bằng cách đo tỷ lệ phần trăm của lượng đường trong máu gắn với hemoglobin, các protein chuyên chở oxy trong các tế bào hồng cấu. Các thử nghiệm xác nhận A1C cho kết quả theo dõi lượng đường trong máu và xác định hiệu quả của các chương trình điều trị bệnh tiểu đường.

Thường xuyên kiểm tra A1C thế nào phụ thuộc vào loại bệnh tiểu đường và quản lý lượng đường trong máu tốt như thế nào. Tuy nhiên, hầu hết mọi người được thử nghiệm từ hai đến bốn lần một năm.

5. Phương pháp điều trị và thuốc

Nếu nghĩ rằng lượng đường trong máu có thể quá thấp, kiểm tra lượng đường trong máu. Sau đó ăn hoặc uống cái gì đó sẽ tăng lượng đường trong máu một cách nhanh chóng. Ví dụ:

- Năm đến sáu miếng kẹo cứng.

- Uống 118 ml nước ép trái cây hoặc soda thường xuyên - không phải chế độ ăn uống.

- Một muỗng canh (15 ml) đường, jelly hoặc mật ong.

- Ba viên đường.

Nếu gặp các triệu chứng của đường huyết thấp, nhưng không thể kiểm tra lượng đường trong máu ngay lập tức, đối xử như hạ đường huyết. Trong thực tế, có thể dùng ít nhất một loại có đường mọi lúc. Đeo một chiếc vòng tay để nhận diện là người có bệnh tiểu đường có thể hữu ích.

Kiểm tra lượng đường trong máu một lần nữa 15 - 20 phút sau đó. Nếu nó vẫn còn quá thấp, ăn hoặc uống cái gì có đường. Khi cảm thấy tốt hơn, hãy chắc chắn để ăn bữa ăn và món ăn nhẹ như bình thường.

Khi gặp bác sĩ, mô tả bất kỳ trải nghiệm của hạ đường huyết ở người tiểu đường. Bác sỹ sẽ xem xét những gì gây ra hạ đường huyết. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể thay đổi kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường để ngăn ngừa các vấn đề trong tương lai với lượng đường trong máu thấp.

6. Điều trị khẩn cấp hạ đường huyết ở người tiểu đường

Hạ đường huyết có thể khiến bối rối hoặc thậm chí bất tỉnh. Trong trường hợp không thể tự điều trị hạ đường huyết cho mình, hãy chắc chắn để gia đình, người thân và đồng nghiệp biết phải làm gì.

- Nếu bị mất ý thức hoặc không thể nuốt:

- Không nên cho dùng dịch hoặc thực phẩm, như vậy có thể gây nghẹt thở.

- Cần tiêm glucagon - một hormone kích thích sự phát hành đường vào máu.

- Cần điều trị cấp cứu ở bệnh viện nếu tiêm glucagon.

Glucagon có sẵn theo toa và đi kèm trong một bộ ống tiêm khẩn cấp. Nó chứa một liều đã được trộn lẫn trước khi được tiêm. Bảo quản glucagon ở nhiệt độ phòng và được ghi nhớ ngày hết hạn. Do nôn mửa có thể xảy ra sau khi tiêm, phải tránh nghẹt thở nếu đang bất tỉnh.

Trong 15 phút trả lời được và có thể nuốt. Sau đó cần ăn. Nếu không trả lời trong vòng 15 phút, trợ giúp y tế nên được gọi ngay lập tức.

7. Phòng chống hạ đường huyết

Sau đây là gợi ý có thể giúp ngăn ngừa hạ đường huyết bệnh tiểu đường:

- Đừng bỏ qua hoặc chậm trễ các bữa ăn hoặc ăn vặt

- Nếu dùng insulin hoặc thuốc tiểu đường uống, điều quan trọng là phải nhất quán về số lượng và thời gian của bữa ăn và ăn vặt

- Các thực phẩm ăn phải được cân bằng với hiệu quả của insulin trong cơ thể.

- Theo dõi đường huyết. Tùy theo kế hoạch điều trị, có thể kiểm tra và ghi lại lượng đường trong máu nhiều lần một tuần hoặc vài lần một ngày. Theo dõi cẩn thận là cách duy nhất để đảm bảo rằng lượng đường trong máu vẫn nằm trong phạm vi mục tiêu.

- Đo lường thuốc một cách cẩn thận và mang nó. Uống thuốc theo khuyến cáo của nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe.

- Điều chỉnh thuốc hoặc ăn đồ ăn nhẹ bổ sung nếu tăng hoạt động thể chất. Điều chỉnh phụ thuộc vào kết quả thử đường máu và vào loại và độ dài của hoạt động.

- Ăn bữa ăn hoặc ăn nhẹ với rượu, nếu uống. Uống rượu khi dạ dày trống rỗng có thể gây hạ đường huyết.

- Lưu giữ hồ sơ bất kỳ phản ứng đường thấp. Điều này có thể giúp và nhóm chăm sóc sức khỏe xem các mô hình góp phần làm hạ đường huyết và tìm cách ngăn chặn chúng.

- Thực hiện một số hình thức nhận dạng bệnh tiểu đường, trong trường hợp khẩn cấp người khác biết bị bệnh tiểu đường. Sử dụng sợi dây chuyền xác định y khoa hoặc vòng đeo tay và thẻ y tế.