Đáng lo ngại với các ca tử vong do ngộ độc paracetamol khi tự chữa sốt xuất huyết!

Ngộ độc paracetamol là trạng thái sử dụng paracetamol quá liều chỉ định dẫn tới các triệu chứng ngộ độc bao gồm nôn, buồn nôn, lâu dần gây suy giảm chức năng thận và hoại tử tế bào gan nếu như không được phát hiện kịp thời.

1. Ngộ độc paracetamol là gì và biểu hiện của ngộ độc qua từng giai đoạn

Những loại thuốc sử dụng để chữa trị cảm cúm hay có tác dụng giảm đau, chống viêm, giảm sổ mũi hoặc hạ sốt đều có chứa thành phần gọi là paracetamol. Những loại thuốc này đa phần là thuốc không kê đơn nên dễ dẫn tới các ca ngộ độc paracetamol do dùng quá liều không theo hướng dẫn đơn thuốc hoặc của bác sĩ.

Ngộ độc paracetamol rất dễ gặp nhưng lại là một dạng ngộ độc rất hay bị bỏ sót dẫn tới việc chẩn đoán không được kịp thời gây ra rất nhiều hệ quả đáng tiếc, trong đó có tử vong. Với những người sử dụng paracetamol quá liều thông thường sẽ có biểu hiện ngộ độc sau 1 - 3 ngày uống. Nói cách khác, lúc này các biểu hiện ngộ độc mới rõ ràng. Trong đó các bệnh lý thường gặp nhất là suy gan và bệnh viêm gan.

Dấu hiệu ngộ độc paracetamol theo từng giai đoạn như sau:

- Giai đoạn 1

Ở giai đoạn này, nguời bệnh thường có triệu chứng như: chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn và nôn; người ra nhiều mồ hôi và cũng có thể tăng chỉ số GOT hay GPT sau khi uống thuốc từ 30 phút cho tới 24 giờ.

Ngoài ra buồn nôn và nôn còn là dấu hiệu của nhiều bệnh khác => Đọc ngay TẠI ĐÂY.

- Giai đoạn 2

Sau khoảng 24 - 72 giờ uống thuốc, nếu bị ngộ độc người bệnh sẽ có các triệu chứng bao gồm chán ăn và buồn nôn, nếu có nôn sẽ ít hơn so với giai đoạn đầu. Lúc này bệnh nhân có thể bị đau hạ sườn phải. Các chỉ số GOT và GPT tiếp tục tăng lên. Chỉ số Bilirubin có thể tăng hoặc không.

Ngoài ra hàm lượng prothrombin có thể bị giảm kèm theo suy giảm chức năng thận.

- Giai đoạn 3

Ở giai đoạn này, các tế bào gan có thể xảy ra hoại tử, hoàng đảm là do sự tích tụ bilirubin nhiều kèm theo rối loạn đông máu, thận suy và những bệnh lý não do gan. Nếu như sinh thiết tế bào gan có thể quan sát đươc trung tâm tiểu thuỳ có dấu hiệu hoại tử.

Thời gian thường là từ 72 - 96 giờ sau khi uống. Nguy hiểm hơn, người bệnh có thể bị tử vong do suy đa tạng.

- Giai đoạn 4

Giai đoạn 4 của ngộ độc paracetamol thường xảy ra sau từ 4 - 14 ngày uống thuốc. Nếu như bệnh nhân vượt qua giai đoạn 3 thì chức năng gan đã được hồi phục trở lại và sau khoảng 30 ngày thì các tổ chức gan sẽ lành trở lại. Tuy nhiên nếu xảy ra trường hợp ngộ độc paracetamol nặng thì thời gian có thể lâu hơn.

2. Tử vong do ngộ độc paracetamol khi tự ý điều trị sốt xuất huyết tại nhà

Theo hướng dẫn của Bộ y tế thì người bị sốt xuất huyết có thể hạ sốt bằng paracetamol tuy nhiên cần dùng đúng thời điểm và đúng liều lượng để không gây ngộ độc và không gây nguy hiểm cho tính mạng.

Khi mắc sốt xuất huyết, bởi vì chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hay các vaccine có thể phòng bệnh nên các bác sĩ chủ yếu sẽ điều trị triệu chứng bệnh cũng như theo hướng phòng ngừa biến chứng tăng nặng có thể xảy ra.

Điều trị như thế nào cần phải phụ thuộc vào thể bệnh sốt xuất huyết mà bệnh nhân mắc phải. Cụ thể:

- Khi mắc sốt xuất huyết tuỳ tình trạng mà bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội trú hay ngoại trú

- Người bị sốt xuất huyết cần nghiêm túc thực hiện các xét nghiệm và việc tái khám hàng ngày

- Những dấu hiệu nguy hiểm cần nhanh chóng nhập viện bao gồm:

+ Người có biểu hiện mệt lả, bị bứt rứt, không ăn được, nôn liên tục kèm theo đau bụng, tay chân sờ nắn thấy lạnh và ẩm; bị xuất huyết mũi, miệng và xuất huyết tiêu hoá; tiểu ít, nhất là không đi tiểu kéo dài 6 tiếng.

+ Người sống một mình, người ở xa các cơ sở y tế hoặc không có người chăm sóc, theo dõi diễn biến của bệnh

+ Trẻ em

+ Phụ nữ có thai

+ Người trên 60 tuổi

+ Người bị các bệnh mãn tính như tim, thận hay hen suyễn, phổi tắc nghẽn mãn tính, tiểu đường hoặc người bị thừa cân, béo phì.

3. Vậy ngộ độc paracetamol xảy ra khi nào?

Nếu uống paracetamol với liều 150 mg/kg cân nặng sẽ xảy ra tình trạng ngộ độc paracetamol. Với người lớn có cân nặng khoảng 50kg thì một liều 7,5 gram paracetamol nếu như uống trong một lần sẽ gây ra viêm gan, gan bị nhiễm độc. Nguy hiểm hơn nếu không được can thiệp y tế kịp thời sẽ dẫn tới tử vong.

Ngoài ra, với những người đang mắc bệnh lý về gan mạn tính nếu như sử dụng paracetamol với liều thấp hơn thì vẫn có thể khiến tếbafo gan bị tổn thương. Chẳng hạn có trường hợp bệnh nhân bị viêm gan do virus thể mạn tính sau khi uống 4 gram paracetamol sau 40 tiếng đã khiến gan bị nhiễm độc.

Giải thích cơ chế gây ngộ độc của Paracetamol:

Khi sử dụng paracetamol quá nhiều sẽ khiến quá trình sulfat hoá bị bão hoà từ đó gây ngộ độc cho gan. Bên cạnh đó NAPQI được gắn với màng tế bào gan, nếu như vượt quá lượng cho phép thì NAPQI làm cho lớp màng lipid kép của tế bào gan bị tổn thương

Trong gan chứa chất có tên là Glutathione - đây là chất chống oxy hoá chủ yếu. Glutathione có tác dụng gắn và trung hoà NAPQI. Ngộ độc paracetamol xảy ra dẫn tới cạn kiệt Glutathione và gây ra tổn thương cho gan.

Vùng 3 của gan được gọi là trung tâm tiểu thuỳ. Đây là vùng có lượng tế bào gan bị tổn thương chủ yếu, do ở vùng này nồng độ chất oxi hóa là lớn nhất. Trường hợp ngộ độc paracetamol rất nặng gây hoại tử thì có thể lan đến vùng 1 và 2 của gan. NAPQI cũng theo cơ chế gây tổn thương gan mà làm hoại tử ống thận.