Có những loại carotenoid nào? Vai trò của từng loại carotenoid đối với sức khỏe con người

1. Carotenoid là gì?

Theo nghiên cứu thì carotenoid được biết đến là một dạng sắc tố hữu cơ được tìm thấy trong thực vật cũng như những loài sinh vật có thể quang hợp khác, có thể ví dụ như tảo, một số nấm và một vài loại vi khuẩn.

Carotenoid không phải là một tên gọi riêng của mà đây là tên của một nhóm những hợp chất có công thức cấu tạo gần giống nhau và có tác dụng trong việc bảo vệ cơ thể cũng gần như nhau.

Hiện nay, các nhà khoa học đã phát hiện ra được hơn khoảng 600 loại carotenoid khác nhau, tùy vào cấu tạo của chúng mà được phân vào hai nhóm chính là carotenoid và xanthophylis.

Không giống như các loại thực vật, con người không thể tự tổng hợp ra carotenoid mà sử dụng carotenoid từ việc ăn thực vật để cung cấp các nhóm chất cần thiết trong quá trình phát triển và bảo vệ cơ thể con người.

Bên cạnh đó thì carotenoid còn có tác dụng chống lại những tác nhân oxy hóa từ bên ngoài tới cơ thể. Theo thống kê thì có tới khoảng 600 nhóm carotenoid khác nhau, và trong số này thì có tới 50 nhóm được tìm thấy ở thực phẩm.

Tuy vậy thì trong máu của chúng ta chỉ có khoảng 15 loại - chính 15 loại này góp phần quan trọng trong sự ổn định sức khỏe của con người.

2. Phân loại và vai trò của từng loại carotenoid

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh carotenoid có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Các chuyên gia dinh dưỡng và sức khỏe đều nhận thấy rằng chế độ dinh dưỡng giàu trái cây và rau xanh làm giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh .

Hàng loạt nghiên cứu cho thấy, ăn những thực phẩm chứa nhiều carotenoid có thể giảm nguy cơ nhiều loại ung thư, giảm nguy cơ bệnh tim mạch, giảm nồng độ cholesterol máu, giảm tác hại của ánh nắng mặt trời trên da…

Cơ thể chỉ có thể sống và phát triển được không chỉ với một hay hai mà là rất nhiều loại chất chống o-xy hóa khác nhau. Và các carotenoid là một nhóm dưỡng chất chống o-xy hóa tự nhiên lớn nhất có thể đáp ứng nhu cầu đó.

Dựa vào cấu tạo mà người ta chia carotenoid làm hai loại.

- Loại chỉ chứa C, H như alpha carotene, beta carotene, lycopene.

- Loại có chứa nhóm chức có mặt O như lutein, xanthophyll.

2.1. Beta-carotene

Beta-carotene là loại có vai trò quan trọng nhất đối với cơ thể con người. Beta - carotene thường có nhiều trong các thực phẩm có màu vàng, màu cam hay màu xanh đậm ví dụ như trong cà rốt, bí đỏ, xoài, và các loại rau màu xanh đậm.

Sau khi được hấp thu vào cơ thể con người, beta - carotene được chuyển hóa thành vitamin A nên nó còn có tên gọi khác là tiền vitamin A. Beta carotene được biết đến là một chất chống oxy hóa mạnh do đó có tác dụng rất tốt trong việc ngăn chặn tế bào ung thư cũng như các bệnh liên quan đến tim mạch như xơ vữa động mạch hoặc tắc mạch máu. 

Sau khi chuyển thành vitamin A có tác dụng bảo vệ niêm mạc mắt, tăng cường miễn dịch cơ thể.

2.2. Lutein

Lutein là một loại carotenoid có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mắt. Đó là carotenoid tự nhiên có trong các mô mắt, đặc biệt có nhiều ở võng mạc.

Cũng giống như các loại carotenoid khác, nó không được tự sản sinh ra trong cơ thể mà chỉ có thể hấp thụ từ bên ngoài vào thông qua các loại thực phẩm. Tác dụng của lutein giống như kính bảo vệ mắt khỏi tia nắng mặt trời, bảo vệ mắt và không làm cho các tế bào mắt già đi bằng cách liên kết những gốc tự do.

Nhờ đó, võng mạc không bị làm hỏng. Lutein cũng có tác dụng bảo vệ da khỏi tác động xấu của ánh nắng mặt trời. Lutein còn giúp ngăn cản hoặc làm giảm chứng xơ vữa động mạch là nguy cơ chính trong các bệnh lý tim mạch.

2.3. Lycopene

Lycopene là một trong số những carotenoid góp phần quan trọng trong việc ngăn ngừa những loại ung thư đã được chứng mình của một số thí nghiệm, cụ thể là chúng có tác dụng cao nhất trong việc ức chế và ngăn ngừa sự hình thành nhóm u bướu (u lành tính và ác tính), trong đó có tê bào ung thư màng nhầy lót của tử cung.