Chế độ ăn uống sau phẫu thuật cắt thực quản cho bệnh nhân ung thư thực quản

1. Tình trạng sau phẫu thuật cắt thực quản

Thực quản là ống tiêu hóa dẫn thức ăn từ miệng tới dạ dày. Phẫu thuật cắt thực quản trong điều trị ung thư thực quản là một phẫu thuật để loại bỏ hoàn toàn hoặc một phần của thực quản. Khi thực quản được cắt bỏ, dạ dày được kéo lên ngực và gắn lại để đường dẫn truyền thực ăn được nguyên vẹn. Việc kéo dài dạ dày này sẽ khiến thu nhỏ dạ dày, giảm khu vực lưu giữ thức ăn do đó người bệnh không thể ăn quá nhiều thức ăn cùng lúc.

Dinh dưỡng là một phần quan trọng trong việc chữa lành và ngăn ngừa giảm cân sau phẫu thuật cắt thực quản. Sau quá trình điều trị ung thư thực quản, bệnh nhân có thể cảm thấy buồn nôn, nôn, trào ngược axit và hội chứng Dumping. Bài viết này sẽ đưa ra một số cách để giảm các triệu chứng này. Tuy nhiên, bạn nên hỏi bác sĩ để hiểu rõ hơn về tình trạng hiện tại của bản thân trước khi thực hiện các phương pháp dưới đây.

Sau phẫu thuật cắt thực quản, phần thực quản còn lại không thể giúp thức ăn di chuyển dễ dàng từ miệng đến dạ dày. Một số loại thực phẩm có thể bị chặn lại ở thực quản hoặc rất khó nuốt. Một số người còn phàn nàn về tình trạng thức ăn "dính", hoặc bị đau ở giữa (phía sau xương ức). Để hạn chế tình trạng này, bạn nên uống một chút nước khi ăn thức ăn đặc, nhai kĩ thức ăn, bạn nên ăn các loại thức ăn mềm hoặc xắt nhỏ để dễ nhai nuốt.

Đôi khi, bạn cũng có thể bị các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản, chẳng hạn như ợ nóng và trào ngược các chất trong dạ dày, không dung nạp với một số loại thực phẩm, đặc biệt là các thực phẩm có tính axit, chất béo và rất nóng hoặc rất lạnh. Tình trạng ợ khí và đầy hơi đôi khi cũng xảy ra sau phẫu thuật cắt thực quản. Do đó, bạn nên tránh các thực phẩm gây ra khí.

Tùy tình trạng cơ thể mỗi người mà các loại thực phẩm dung nạp được cũng sẽ khác nhau. Dưới đây là một số ý tưởng có thể giúp bạn giảm bớt các triệu chứng trên.

2. Nguyên tắc cho chế độ ăn uống sau phẫu thuật cắt thực quản

- Các thực phẩm cần tránh do chức năng dạ dày suy giảm:

+ Các loại bánh mì hoặc bánh cuộn cứng

+ Các món thịt cứng, khó nhai, nuốt

+ Thực phẩm gây khó chịu

- Những loại thực phẩm mềm, hoặc ở dạng lỏng có thể dễ dung nạp hơn

- Bạn nên nhai kĩ và ăn chậm

- Nếu một thực phẩm khiến bạn khó chịu, hãy đợi một hoặc hai tuần sau đó thử lại thực phẩm đó

- Hãy thử ăn 6 bữa ăn nhỏ, nhiều calo, giàu protein và đồ ăn nhẹ trong suốt cả ngày, thay vì 3 bữa lớn hơn.

- Uống 6-8 ly nước hoa quả mỗi ngày (khoảng 1.5-2 lít)

- Ngừng ăn khi bạn bắt đầu cảm thấy no

- Uống vitamin tổng hợp hàng ngày. Vitamin tổng hợp được hấp thu khá tốt. Bạn có thể sử dụng một viên dành cho người lớn hoặc 2 viên loại cho trẻ em. Đôi khi bạn cũng có thể được chỉ định dùng thêm viên Canxi.

3. Mẹo để tránh ợ nóng hoặc trào ngược

- Tránh mặc quần áo bó sát thường xuyên

- Nâng cao giường 6 inch khi ngủ (khoảng 15 cm)

- Hạn chế lượng caffeine vào cơ thể (caffeine từ các loại đồ uống như: cà phê, trà và đồ uống cola)

- Hạn chế các loại thức ăn giàu chất béo

- Tránh ăn sô cô la

- Tránh các thực phẩm có tính axit (cà chua, giấm, ớt và trái cây như chanh, cam,..)

- Tránh bạc hà và các loại bạc hà lai

- Tránh đồ uống có ga

- Hạn chế hoặc tránh rượu

- Tránh ăn các thực phẩm quá nóng hoặc quá lạnh

- Ngồi thẳng sau khi ăn và giữ nguyên tư thế ngồi trong 45-60 phút sau khi ăn

- Không ăn trước khi đi ngủ khoảng 2 giờ.

4. Mẹo để tránh ợ khí và đầy hơi

- Một số loại thực phẩm có thể gây ra khí và đầy hơi: đậu, bông cải xanh, , súp lơ, bắp cải, ngô, tỏi, đậu lăng, củ cải, hành tây, hành lá, đậu Hà Lan, dưa cải bắp, đậu nành, táo, dưa hấu, dưa hấu, dưa quả hạch. Bạn nên tránh các loại thực phẩm này để hạn chế tình trạng đầy hơi sau phẫu thuật cắt thực quản

- Tránh các hoạt động "nuốt không khí": sử dụng ống hút, nhai kẹo cao su hoặc uống đồ uống có ga.

5. Hội chứng Dumping

Hội chứng Dumping là một vấn đề đáng quan tâm sau phẫu thuật cắt thực quản. Điều này xảy ra khi thức ăn chưa tiêu hóa bị "đổ" quá nhanh từ dạ dày vào ruột non. Khoảng 15 phút sau bữa ăn xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, cảm giác no và đau thắt bụng có thể dẫn đến tiêu chảy. Một số bệnh nhân cũng có thể bị hạ đường huyết từ 1 đến 2 giờ sau bữa ăn. Tình trạng hạ đường huyết có thể gây ra yếu cơ, buồn nôn, đổ mồ hôi, đói, nhịp tim nhanh, lo lắng và run rẩy.

Lời khuyên để tránh Hội chứng Dumping:

- Uống nước từ 30 đến 60 phút trước hoặc sau bữa ăn và uống khoảng ½ đến tối đa là một cốc. Ưu tiên các loại nước không đường ( ví dụ như nước trái cây nguyên chất pha loãng).

- Uống 6-8 ly đồ uống mỗi ngày (khoảng 1.5-2 lít). Nên tránh các loại đồ uống có ga vì chúng có thể gây ra khí và đầy hơi.

- Ăn nhiều bữa với những khẩu phần ăn nhỏ. Nếu bạn cảm thấy khó chịu sau khi ăn, hãy giảm kích cỡ phần hoặc số lượng thực phẩm ăn cùng một lúc. Cố gắng ăn ba bữa nhỏ và ba bữa ăn nhẹ giữa các bữa ăn. Bữa ăn nhẹ buổi tối nên được ăn 2 giờ trước khi đi ngủ.

- Ăn chậm và nhai kĩ thức ăn

- Nên ăn thức ăn ở nhiệt độ phù hợp.Tránh thực phẩm rất lạnh hoặc đông lạnh, và thực phẩm rất nóng.

- Ban đầu, sau phẫu thuật cắt thực quản bạn có thể gặp phải tình trạng không dung nạp đường sữa (không có khả năng tiêu hóa đường sữa). Hãy thử một lượng nhỏ sữa để xác định khả năng dung nạp.

- Chế độ ăn nên hạn chế chất béo (chất béo làm chậm việc làm rỗng dạ dày), giàu protein và ít carbohydrate đơn giản (đường, đồ ngọt).

- Nếu bạn chán ăn dẫn đến giảm cân, bạn có thể sử dụng một số loại thực phẩm dinh dưỡng

Ví dụ như: Sure® hoặc Boost®, có chứa đường.Nếu tránh đường hoặc đồ ngọt, Diet Carnation Instant Breakfast® (có chứa sữa), Boost Glucose Control® hoặc Glucerna®.

- Ăn nhiều loại thực phẩm để đảm bảo đủ lượng vitamin, khoáng chất, calo và protein để đáp ứng nhu cầu của bạn và ngăn ngừa giảm cân. Bạn cũng có thể sử dụng các loại vitamin tổng hợp. Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn cần bổ sung canxi, sắt, vitamin B12 hoặc axit folic sau phẫu thuật cắt thực quản

- Tránh các loại thực phẩm là thuốc nhuận tràng tự nhiên như caffeine, mận khô và các loại trái cây khô khác

Nguồn dịch: https://www.oncolink.org/support/nutrition-and-cancer/during-and-after-treatment/post-esophagectomy-diet