Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt như thế nào qua khám lâm sàng và cận lâm sàng?

1. Những biểu hiện lâm sàng của ung thư tuyến tiền liệt

- Giai đoạn sớm

Vào giai đoạn sớm ung thư tuyến tiền liệt có thể không có triệu chứng, chỉ tình cờ phát hiện, hặc có những dấu hiệu của sự xâm lấn và chèn ép đối với đường dẫn nước tiểu gây ra hiện tượng tiểu khó, tiểu nhiều lần hoặc tiểu không hết nước tiểu. Tiểu tiện nhiều vào ban đêm thậm chí có thể là bí tiểu và tiểu ra máu.

- Giai đoạn lan tràn tại chỗ

Ở giai đoạn này những dấu hiệu phổ biến nhất là bí tiểu kèm theo tiểu ra máu và nhiễm trùng đường tiết niệu thứ phát. Khi khối u tuyến tiền liệt phát triển rộng gây ra hiện tượng chèn ép trực tràng và dương vật bị cương đau.

- Giai đoạn muộn

Với ung thư tuyến tiền liệt khi ở giai đoạn muộn ngoài những dấu hiệu tại chỗ kể trên phát triển nặng hơn thì còn có biểu hiện của sự di căn ung thư như di căn xương gây đau xương, xương giòn, chèn ép tuỷ sống, liệt người, yếu chi, tê người hoặc di căn não, di căn hệ tiêu hoá, di căn tuyến thượng thận,...

2. Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

2.1. Chẩn đoán lâm sàng

Trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt lâm sàng thì thăm khám trực tràng bằng tay hoặc một dụng cụ thay thế là một thao tác khám khá đơn giản mặc dù nghe có vẻ bất tiện nhưng lại đem lại giá trị chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt cao.

Việc thăm khám trực tràng giúp thăm khám thông qua sờ nắn tìm khối u và đánh giá tuyến tiền liệt về kích thước cũng như mức độ xâm lấn thông qua đặc điểm của rãnh giữa, đặc điểm của thành trực tràng và lòng trực tràng hẹp như thế nào.

2.2. Chẩn đoán cận lâm sàng

Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt cận lâm sàng được thực hiện thông qua nhiều xét nghiệm khác nhau. Cụ thể:

- Xét nghiệm PSA

Đây là xét nghiệm chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt phổ biến nhất hiện nay. Thông qua xét nghiệm kiểm tra nồng độ PSA bác sĩ sẽ xác định tuyến tiền liệt của bạn có đang gặp vấn đề hay không và chỉ định tới những xét nghiệm bổ trợ khác.

PSA là một dạng kháng nguyên đặc hiệu tổ chức chứ không phải kháng nguyên đặc hiệu cho việc chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Nồng độ PSA bất thường có thể là biểu hiện của các bệnh như viêm tuyến tiền liệt, phì đại tuyến tiền liệt,...

Độ nhạy của xét nghiệm này trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt đạt khoảng 80% và độ đặc hiệu từ 15 - 20%. Hiện tại thì xét nghiệm nồng độ PSA được ứng dụng như một dạng test sàng lọc bệnh khi kết hợp cùng với thăm trực tràng bằng tay, đồng thời còn có giá trị trong việc đánh giá kết quả điều trị và theo dõi sau điều trị ung thư tuyến tiền liệt.

- Siêu âm nội trực tràng

So với thăm khám trực tràng thì siêu âm nội trực tràng có giá trị chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt chính xác hơn. Đây cũng là phương pháp quan trọng trong đánh giá giai đoạn bệnh và sinh thiết khối u thông qua thành trực tràng.

- Chụp CT (còn gọi là chụp cắt lớp vi tính)

Chụp CT vùng tiểu khung có giá trị xác định được mức độ xâm lấn của tế bào ung thư tuyến tiền liệt xung quanh khối u và đánh giá sự di căn vào hạch chậu. Tuy vậy thì với các trường hợp bị tổn thương do có những yếu tố thuận lợi hay có nồng độ PSA nhỏ hơn 10ng/ml thì việc chụp CT không còn cần thiết do khả năng tìm thấy các hạch vùng chậu có tế bào ung thư là rất thấp.

- Chụp MRI

Đây là phương pháp chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt về mức độ xâm lấn hạch vùng và xung quanh. Kỹ thuật này cho phép đánh giá kích thước khối u chuẩn xác hơn.

- Chụp PET

Chụp PET (Positron Emission Tomography): Là phương pháp chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt qua hình ảnh sử dụng những chất có gắn đồng vị phóng xạ. 

- Sinh thiết tế bào tuyến tiền liệt

Sinh thiết tế bào tuyến tiền liệt cần phải thực hiện ở tất cả các điểm nghi cơ có khối u ung thư. Sinh thiết kim qua đường tầng sinh môn hay thành trực tràng có giá trị chẩn đoán mô bệnh học chính xác. 

Bên cạnh việc sinh thiết những điểm nghi ngờ thì cần phải đạt 6 - 12 vị trí khác nhau đối với tuyến tiền liệt để có nhận định rõ nhất.

- Xạ hình xương

Xạ hình xương: Đánh giá tình trạng di căn xương chính xác hơn chụp X quang thông thường.

Một số xét nghiệm khác đánh giá tình trạng lan tràn của bệnh như siêu âm ổ bụng, X quang phổi, đánh giá chức năng gan, thận, hệ tạo huyết.

2.3. Chẩn đoán phân biệt

Cần chẩn đoán phân biệt ung thư tuyến tiền liệt với các bệnh lý phì đại lành tính tuyến tiền liệt, sỏi, nang tuyến tiền liệt, lao tuyến tiền liệt và viêm tuyến tiền liệt.