Chẩn đoán bệnh gai cột sống được thực hiện như thế nào?

Nhiều bệnh nhân được thông báo rằng họ bị bệnh gai cột sống ở lưng hoặc cổ, với ngụ ý rằng việc  xương bị kích thích là nguyên nhân gây ra các cơn đau lưng. Tuy nhiên, xương bị kích thích chỉ đơn giản là một dấu hiệu cho thấy có sự thoái hóa của cột sống. Sự hiện diện của gai xương không nhất thiết có nghĩa là chúng là nguyên nhân thực sự gây ra cơn đau lưng ở bệnh nhân.

Thuật ngữ y học gai cột sống đại diện cho một sự mở rộng của cấu trúc xương bình thường. Về cơ bản, bệnh gai cột sống là một dấu hiệu của thoái hóa cột sống (lão hóa). Điều này có nghĩa là gai xương được hiển thị trên tia X hoặc MRI thường là một sự bình thường khi chúng ta già đi. Trên 60 tuổi, gai xương trên cột sống thực sự khá phổ biến.

1. Những triệu chứng nên đi kiểm tra sớm

Đau lưng hoặc đau cổ là các triệu chứng rất phổ biến vì các khớp bị viêm và cơ cổ, lưng bị kích thích. Các triệu chứng điển hình của bệnh gai cột sống được báo cáo bởi bệnh nhân bao gồm:

- Đau âm ỉ ở cổ hoặc vùng lưng dưới khi đứng hoặc đi lại.

- Đau lan tỏa vào vai (thường bao gồm đau đầu) nếu cột sống cổ bị ảnh hưởng.

- Đau lan tỏa vào phía sau và đùi nếu cột sống thắt lưng bị ảnh hưởng.

Các triệu chứng của bệnh gai cột sống trở nên tồi tệ hơn khi hoạt động và thường cải thiện khi nghỉ ngơi. Các triệu chứng điển hình của gai xương thắt lưng thường cũng được cải thiện khi một cá nhân cúi về phía trước và uốn cong ở thắt lưng, chẳng hạn như  khi chống gậy.

Khi các dây thần kinh bị chèn ép, bệnh nhân bị bệnh gai cột sống phàn nàn về một số triệu chứng thần kinh bao gồm:

- Đau ở một hoặc cả hai cánh tay hoặc chân.

- Tê hoặc ngứa ran ở một hoặc cả hai tay hoặc chân.

- Suy nhược tiến triển ở một hoặc cả hai tay hoặc chân.

- Trong những trường hợp rất hiếm, có thể xảy ra đại tiện, tiểu tiện không thể kiểm soát.

2. Việc chẩn đoán bệnh gai cột sống được thực hiện như thế nào?

Việc đánh giá, chẩn đoán bệnh gai cột sống bắt đầu với kiểm tra lâm sàng. Các bác sĩ cũng sẽ thực hiện đánh giá chi tiết về thần kinh và cột sống để phát hiện sự chèn ép ở dây thần kinh cột sống và tủy sống.

Chìa khóa trong quá trình chẩn đoán bệnh gai cột sống là bác sĩ phải tương quan với tiền sử, triệu chứng của bệnh nhân và thực hiện bất kỳ xét nghiệm bổ sung nào để xác định nguyên nhân gây đau của bệnh nhân.

Các xét nghiệm phổ biến để hỗ trợ chẩn đoán bệnh gai cột sống bao gồm:

2.1. X - quang

Bác sĩ sẽ chụp X-quang bệnh nhân ở tư thế thẳng, nghiêng cột sống cổ, lưng, thắt lưng, xương cùng cụt. Từ đó phát hiện các dấu hiệu của thoái hoá cột sống, xẹp trượt, vỡ thân đốt… do chấn thương, các dị tật bẩm sinh (gai đôi, cùng hoá, thắt lưng hoá, trượt thân đốt và hở eo, dính thân đốt, gù vẹo bẩm sinh…), các hình bệnh lý (u, lao hoặc di căn ung thư , Bechterew…)

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng X-quang cột sống đầu tiên để xác định mức độ thay đổi của khớp và hình thành gai xương. Với những tấm phim X-quang này, bác sĩ có thể xác định xem có sự thay đổi phá hủy trong xương ở hiện tại hay sắp tới hay không?

2.2. Các xét nghiệm điện cơ

Điện cơ (Electromyography – EMG) là một kỹ thuật chẩn đoán để xác định sức mạnh của cơ và các tế bào thần kinh điều khiển chúng (các tế bào thần kinh vận động – motor neurons). Điện cơ sử dụng các thiết bị rất nhỏ gọi là các điện cực (electrodes) để dẫn truyền hay để phát hiện các tín hiệu điện này.

Khi đo điện cơ, bác sĩ sẽ dùng điện cực bằng kim châm trực tiếp vào bắp cơ để ghi lại hoạt động điện của cơ đó. Tế bào thần kinh vận động dẫn truyền các tín hiệu điện gây ra sự co cơ. Bản ghi điện cơ là sự phiên dịch các tín hiệu này thành biểu đồ, âm thanh hay các giá trị bằng số mà các chuyên gia sẽ đọc được.

Xét nghiệm điện cơ thường được thực hiện để ghi nhận mức độ nghiêm trọng của chấn thương dây thần kinh cột sống. Các xét nghiệm EMG và xét nghiệm dẫn truyền thần kinh (EMG / NCV) sẽ loại trừ chèn ép dây thần kinh ngoại biên như hội chứng ống cổ tay.

2.3 Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) và cộng hưởng từ MRI

Chụp cộng hưởng từ có rất nhiều ưu điểm so với các phương pháp khác:

- Bệnh nhân không bị ảnh hưởng gì về mặt sinh học hay tia xạ. 

- Hình ảnh thu được đa chiều: nghiêng, phẳng, ngang… đều rõ ràng, hiện thị tốt hơn tất cả các phương pháp khác. 

- Không có tác dụng phụ. 

- Độ phân giải mô mềm cao. 

- Kỹ thuật hình ảnh không xâm lấn.  

Những xét nghiệm như CT và MRI này có thể cung cấp chi tiết về sự thay đổi trong kiến trúc cột sống và mức độ chèn ép hệ thần kinh. Với kết quả từ những xét nghiệm này, bác sĩ sẽ so sánh với các triệu chứng lâm sàng và các phát hiện X quang để phát hiện bệnh gai cột sống, sau đó đề nghị quá trình khắc phục. Bên cạnh đó, có thể sẽ thường tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ phẫu thuật cột sống.

Như đã lưu ý trước đó, bệnh nhân có thể có các gai xương trong các xét nghiệm hình ảnh ở trên, nhưng các gai xương chưa chắc chắn là nguyên nhân gây ra các cơn đau của bệnh nhân. Do đó, mặc dù các kết quả xét nghiệm là một công cụ hữu ích trong quá trình chẩn đoán, nhưng bản thân chúng không cung cấp chẩn đoán.

Nguồn: https://www.spine-health.com/conditions/arthritis/diagnosis-bone-spurs