Chăm sóc bệnh nhân xơ gan: Chế độ dinh dưỡng và hướng chăm sóc tại nhà

Xơ gan là bệnh diễn tiến chậm qua nhiều năm, tổn thương đặc trưng của xơ gan là một quá trình tổn thương mạn tính. Đặc biệt, với xơ gan ở giai đoạn mất bù thì chức năng gan suy yếu, người bệnh có dấu hiệu cổ trướng. Nếu không được điều trị kịp thời có thể gây biến chứng nguy hiểm thậm chí tử vong. 

Trong quá trình điều trị bệnh xơ gan thì việc chăm sóc đóng vai trò rất quan trọng. Thực hiện tốt sẽ giúp tình trạng bệnh tiến triển tốt, người nhà cần lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan theo các hướng dẫn dưới đây.

1. Lưu ý về chế độ dinh dưỡng

Người nhà cần lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan là chế độ ăn giàu calo tương đương với khoảng 2.500 - 3.000calo/ngày. Hơn nữa, thành phần thức ăn phải phù hợp với người bệnh như đầy đủ thực phẩm giàu protein trong thịt, cá, trứng, sữa..., đầy đủ thực phẩm giàu gluxit như ngô, khoai, ngũ cốc... 

Ngoài ra, người nhà cũng nên lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan trong chế độ ăn uống là nên dùng dầu thực vật, tránh dùng mỡ động vật. Tránh dùng những thực phẩm lạ, dễ gây dị ứng hay rối loạn tiêu hóa. Thức ăn cần được chế biến chín, đảm bảo vệ sinh và hợp khẩu vị người bệnh.

Mặt khác, các món ăn cho bệnh nhân xơ gan cũng nên thay đổi ở các bữa để gan không phải làm việc quá sức. Nhằm giúp thức ăn được hấp thu tốt hơn và tránh được rối loạn tiêu hóa thì nên chia nhỏ khẩu phần ăn, cho người bệnh ăn 4 - 5 bữa một ngày. 

Bổ sung vitamin bằng nước hoa quả ép, trái cây hay thay nước uống hàng ngày bằng nước nhân trần, atiso, là một lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan vì chúng có tác dụng mát gan, lợi mật rất tốt cho người bệnh.

Bên cạnh đó, bệnh nhân xơ gan cần ăn hạn chế muối hoặc ăn nhạt hoàn toàn khi có phù và cổ trướng nhiều. Điều này là do lượng muối trong cơ thể nhiều sẽ gây tích nước trong tế bào và càng làm cho tình trạng phù tăng lên. 

Ngoài ra, khi sử dụng một số thuốc lợi tiểu sẽ làm mất kali máu, khiến tình trạng người bệnh tồi tệ hơn. Do vậy khuyến khích người bệnh nên ăn tăng cường thực phẩm giàu kali để bổ sung lượng kali đã mất. Nhưng đối với người bệnh xơ gan giai đoạn muộn (mất bù) thì cần chú ý phải hạn chế thực phẩm giàu đạm để đề phòng hôn mê gan.

2. Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan tại nhà

Ở bệnh nhân xơ gan giai đoạn muộn, tình trạng phù càng biểu hiện rõ rệt như hai chân sẽ to hơn bình thường, đi lại nặng nề. Việc này là do ăn uống kém, chức năng tổng hợp protein giảm dẫn đến lượng protein máu giảm làm cho nước thoát ra ngoài tế bào gây phù. Chính vì vậy, người nhà cần lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan đặc biệt hơn.

Khi nằm, cần cho người bệnh kê cao chân, cao hơn so với tim. Ở tư thế này sẽ góp phần cải thiện tình trạng phù của người bệnh. Hàng ngày, cần vệ sinh mũi miệng sạch sẽ đặc biệt là khi có chảy máu cam, chảy máu chân răng để đề phòng nhiễm khuẩn và tạo cảm giác ngon miệng. Nếu người bệnh mệt mỏi nhiều, nên chú ý tạo không gian thoáng mát, yên tĩnh và cần hạn chế người ra vào thăm hỏi nhiều.

Theo dõi cân nặng của người bệnh hàng tuần là một lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan nhằm kiểm tra xem tình trạng phù và cổ trướng có giảm hay không. Ở bệnh nhân nặng khi cổ trướng quá nhiều gây khó thở, vì vậy cần đến cơ sở y tế để bác sĩ rút nước ra ngoài, giúp người bệnh dễ chịu hơn. Lưu ý sau khi đã được chọc tháo dịch xong, cần theo dõi người bệnh trong 30 phút, nếu có điều gì khác thường phải báo cho bác sĩ ngay.

3. Theo dõi diễn biến bệnh

Một trong những lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan quan trọng nhất là theo dõi diễn biến bệnh. Khi phát hiện ra những dấu hiệu sau đây cần phải báo ngay với bác sĩ để có biện pháp xử trí kịp thời:

- Người bệnh mệt mỏi nhiều hơn, cân nặng lại tăng, báo hiệu tình trạng phù và cổ trướng tăng lên.

- Dấu hiệu tiền hôn mê gan như thay đổi bất thường về tinh thần của bệnh nhân bao gồm thờ ơ, rối loạn về trí nhớ, mất định hướng về thời gian và không gian, mất khả năng tập trung tư tưởng; nếu đặt cẳng tay thẳng góc với cánh tay và mặt giường sẽ thấy bàn tay run không đều. 

- Một biến chứng khác cần lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân xơ gan là xuất huyết tiêu hóa với dấu hiệu môi nhợt nhạt, niêm mạc mắt kém hồng.