Chăm sóc bệnh nhân ung thư thanh quản sau phẫu thuật mở khí quản

Thanh quản là một cơ quan nằm ở phía trước cổ, còn được gọi là hộp thanh âm. Thanh quản dài khoảng 5cm và rộng khoảng 5cm, nằm phía trên đường dẫn khí (hay còn gọi là khí quản). Phía dưới và sau thanh quản là thực quản.

Ung thư thanh quản là một dạng ung thư biểu mô trong thanh quản. Sự thay đổi trong ADN tế bào làm cho tái tạo các tế bào không kiểm soát được, điều này tạo ra một sự tăng trưởng của mô, dẫn đến khối u. Đây là bệnh phổ biến chiếm khoảng 20% trong các bệnh ung thư nói chung ở Việt Nam và xếp hàng thứ hai ở các bệnh ung thư vùng đầu cổ chỉ đứng sau ung thư vòm họng

Nếu khối u ở thanh quản xâm lấn đến phổi, các tế bào ung thư ở phổi cũng chính là các tế bào ung thư thanh quản. Bệnh này được gọi là ung thư di căn của thanh quản, chứ không phải là ung thư phổi và cũng được điều trị như ung thư thanh quản chứ không phải như ung thư phổi. Các thầy thuốc đôi lúc gọi khối u mới này là bệnh lan tràn.

Trong một cuộc phẫu thuật ung thư thanh quản, phẫu thuật viên có thể cần phải mở khí quản. Ống mở khí quản là một đường dẫn khí mới đi qua một lỗ mở ở phía trước cổ. Không khí sẽ vào và đi ra khỏi khí quản hay phổi thông qua lỗ mở này. Ống mở khí quản giúp dẫn khí mới sẽ luôn mở. Đối với một số bệnh nhân, lỗ mở khí quản chỉ là tạm thời, nó chỉ cần thiết cho tới khi bệnh nhân phục hồi sau phẫu thuật.

1. Phẫu thuật mở khí quản là gì?

Mở khí quản là vết rạch ở khí quản tạo ra lỗ mở từ khí quản ra da qua canule Krisaberg tạm thời hay vĩnh viễn. Điều này cho phép không khí đi qua khi có tắc nghẽn đường hô hấp trên, giúp lấy chất tiết ở khí quản, giúp việc cai máy thở (do giảm khí khoảng chết và hạ kháng lực đường thở), cho phép giúp thở nhân tạo dài ngày. 

Nơi mở khí quản thường ở đốt 2, 3, 4 vòng sụn khí quản.

2. Làm thế nào để chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật mở khí quản

Khắc phục các thay đổi do ung thư thanh quản mang lại là rất khó khăn và là thách thức lớn. Các nhân viên y tế sẽ cố gắng giúp bệnh nhân trở lại cuộc sống bình thường một cách nhanh nhất.

Bệnh nhân ung thư thanh quản sẽ được học cách tự chăm sóc sau mở khí quản như:

- Khi nằm viện, cần học cách làm sạch ống mở khí quản, hút đờm dãi và chăm sóc vùng da xung quanh.

- Nếu không khí quá khô và lạnh về mùa đông, phổi và đường dẫn khí tiết nhiều dịch hơn, vùng da xung quanh khu vực mở khí quản có thể bị đau. Chăm sóc vùng da xung quanh lỗ mở khí quản và sử dụng máy điều hoà độ ẩm ở nhà và nơi làm việc là phương pháp hữu hiệu làm giảm được các triệu chứng này.

- Sau phẫu thuật mở khí quản, tuyệt đối không để nước vào phổi qua lỗ mở khí quản. Sử dụng một tấm chắn nhựa hoặc vải sẽ giúp ngăn nước vào trong khi tắm hoặc rửa mặt. Một số dụng cụ che phủ ống mở khí quản chuyên dụng giúp giữ đọ ẩm trong và xung quanh ống mở khí quản, giúp lọc bỏ khói, bụi trong không khí trước khi vào đường dẫn khí. Ngoài ra chúng sẽ giữ các chất tiết của đường dẫn khí không bị bắn ra khi bệnh nhân ho hoặc khạc.

- Đối với bệnh nhân nam, khi cạo râu cần lưu ý cổ có thể bị cứng trong vòng vài tháng sau phẫu thuật. Tốt nhất nên sử dụng dao cạo râu nhựa để tránh làm tổn thương da.

- Bệnh nhân có sử dụng ống mở khí quản có thể làm hầu hết tất cả mọi công việc đã từng làm trước đó, tuy nhiên khi làm công việc nặng sẽ khó khăn do họ không giữ được hơi. Ngoài ra bệnh nhân cũng không thể tham gia bơi lội và các môn thể thao dưới nước khi không có các phương tiện bảo hộ đặc biệt.

- Sau phẫu thuật mở khí quản, nếu bệnh nhân cảm thấy lo sợ về những ảnh hưởng trong quan hệ tình cảm, hãy nhờ sự trợ giúp của bác sĩ hoặc các chuyên gia tư vấn.