Cảnh báo vi khuẩn ăn thịt người từ món hàu sống và cách chế biến hàu an toàn

Mùa hè là mùa của những chuyến du lịch biển và BBQ hải sản trên bãi cát. Hàu - trong số các món hải sản thường rất được ưa chuộng vì có giá cả phải chăng và vị ngọt lạ miệng. Tuy nhiên, nhiều người theo tập quán cũ thường ăn hàu sống mà không chế biến. Họ nghĩ rằng chỉ cần vắt chanh hoặc ăn kèm với mù tạt là đã có thể khử khuẩn hoặc "làm chín" hàu.

Sự thật không phải vậy! Ăn hàu sống dù đã qua sơ chế vẫn có thể đặt bạn vào nguy cơ nhiễm Vibrio Vulnificus, một chủng vi khuẩn nguy hiểm được mệnh danh là vi khuẩn ăn thịt người.

Mới đây, Bệnh viện Trung Ương Quân đội 108 có tiếp nhận một nam bệnh nhân 59 tuổi cấp cứu trong tình trạng rất nguy kịch vì ăn hàu sống. Bệnh nhân là người Hải Phòng bị đau bụng, nôn, sốt cao và tiêu chảy sau khi uống rượu với hải sản chưa được nấu chín.

Chỉ sau vài giờ nhập viện, nam bệnh nhân nhanh chóng rơi vào tình trạng sốc nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng (hôn mê, suy hô hấp, tuần hoàn, gan, thận, rối loạn đông máu và chuyển hóa nặng). Đặc biệt, trên da bệnh nhân xuất hiện những vết phù nổi ban phỏng nước, xuất huyết và hoại tử diện rộng.

Nghi ngờ bệnh nhân này đã nhiễm vi khuẩn Vibrio Vulnificus, các bác sĩ đã lấy mẫu xét nghiệm và cho kết quả dương tính. Mặc dù đã được điều trị bằng kháng sinh mạnh, kết hợp thở máy, lọc máu liên tục nhưng tiên lượng bệnh nhân vẫn nặng lên. Sau 4 ngày điều trị không có hi vọng, gia đình bệnh nhân đã xin về để lo hậu sự.

1. Sự nguy hiểm đến từ món hàu sống

Bản thân hàu là một món ăn lành tính, không có độc tố. Tuy nhiên, nó có thể bị nhiễm một chủng vi khuẩn nguy hiểm là Vibrio Vulnificus. Chủng vi khuẩn này sống tự nhiên ở một số vùng nước biển và nước lợ, cửa sông và thường sinh trưởng mạnh trong mùa hè khi nước biển ấm lên.

Khi một người ăn thịt hải sản chưa nấu chín hoặc lội nước với vết thương ngoài da, họ có thể bị nhiễm vi khuẩn. Bác sĩ Vũ Viết Sáng, Khoa Hồi sức truyền nhiễm, Viện Lâm sàng các bệnh Truyền nhiễm, BV Trung ương Quân đội 108 cho biết Vibrio Vulnificus sau khi vào cơ thể có khả năng trốn thoát khỏi hệ miễn dịch, vượt qua được hàng rào bảo vệ đầu tiên của đường tiêu hóa và da.

Vibrio Vulnificus thường tấn công vào một lớp đệm được gọi là fascia nằm giữa bề mặt da và mạch máu. Từ đây, vi khuẩn có thể lây lan khắp cơ thể và tạo ra các vết bỏng nước hoại tử và trồi ra ngoài. Chính vì lý do này, Vibrio Vulnificus đã có được biệt danh của nó là vi khuẩn ăn thịt người.

Bên cạnh đó, nếu vi khuẩn này xâm nhập vào máu, nó cũng có thể nhân lên nhanh chóng, sản sinh ra độc tố giết chết mọi tế bào mà nó xâm nhập. Lớp vỏ của Vibrio Vulnificus chứa lipopolysaccharis kích hoạt cơ thể giải phóng cơn bão cytokin gây sốc nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng.

Nhiễm khuẩn Vibrio Vulnificus có thể tiến triển rất nhanh. Bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng chỉ sau 3 tiếng đồng hồ. Các trường hợp ủ bệnh lâu cũng chỉ mất 6 ngày. Bệnh thường có tỷ lệ tử vong cao, lên tới 50%.

Đặc điểm của nhiễm khuẩn Vibrio Vulnificus là vi khuẩn có thể âm thầm ăn thịt trong lớp fascia khắp cơ thể. Bệnh nhân bề ngoài ban đầu trông có vẻ bình thường, nhưng thực ra, tình trạng đã có thể rất nguy kịch.

Nếu bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốc nhiễm khuẩn thì tỷ lệ tử vong cầm chắc 90%. Thống kê cho thấy trong số 108 bệnh nhân nhập viện vì nhiễm khuẩn Vibrio Vulnificus, tới 92,8% là do ăn hàu sống.

Một số trường hợp khác nhiễm bệnh do vi khuẩn xâm nhập qua vết thương hở khi tắm biển hoặc bị đuôi tôm, vỏ hàu gây xước da. Điều trị nhiễm khuẩn ăn thịt người là một thách thức, bởi vi khuẩn thường tấn công toàn bộ cơ thể gây hoại tử.

Trong nhiều trường hợp bệnh nhân may mắn sống sót cũng có thể phải cắt cụt chi.

2. Ai có nguy cơ nhiễm khuẩn ăn thịt người Vibrio Vulnificus?

Ăn hàu sống đặt tất cả mọi người vào nguy cơ nhiễm vi khuẩn Vibrio Vulnificus. Tuy nhiên, những người nghiện rượu, mắc bệnh gan mạn tính, tan máu bẩm sinh, suy giảm sức đề kháng như tiểu đường, quá tải sắt máu, suy thận, u lympho dễ mắc bệnh và khi mắc cũng có nguy cơ tử vong cao hơn.

3. Tôi có thể vắt chanh vào hàu để phòng vi khuẩn Vibrio Vulnificus không?

Câu trả lời là không! Nhiều người tin rằng chỉ cần thêm nước cốt chanh, mù tạt hoặc sốt nóng vào hàu sống là có thể diệt vi khuẩn. Nhưng sự thật không phải vậy. Chỉ có nhiệt độ mới có thể tiêu diệt vi khuẩn Vibrio Vulnificus, và bạn phải đun hàu đủ lửa, đủ thời gian thì mới có tác dụng.

4. Chọn một nhà hàng cao cấp có giúp tôi loại bỏ nguy cơ nhiễm Vibrio Vulnificus không?

Không! Vibrio Vulnificus là một chủng vi khuẩn tự nhiên chứ không phải sinh ra từ ô nhiễm. Dù nhà hàng của bạn có nguồn cung hàu "sạch", được nuôi hoặc thu hoạch từ vùng biển sạch, nguy cơ chúng nhiễm vi khuẩn Vibrio Vulnificus vẫn tồn tại.

Bạn cũng không thể phân biệt được bằng mắt thường một con hàu có nhiễm vi khuẩn ăn thịt người hay không. Vì thế, chọn ăn hàu trong một nhà hàng cao cấp cũng không có tác dụng bảo vệ bạn khỏi Vibrio Vulnificus.

5. Làm thế nào để biết nếu tôi ăn phải hàu nhiễm vi khuẩn ăn thịt người?

Các triệu chứng nhiễm Vibrio Vulnificus thường xảy ra trong vòng 24-48 giờ sau khi tiêu thụ hải sản sống. Bạn cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu bao gồm ớn lạnh đột ngột, sốt, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, sốc và tổn thương trên da.

Bất cứ ai có các triệu chứng này sau khi ăn hàu cần đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức để được điều trị kịp thời.

6. Vậy tôi có thể làm gì để phòng ngừa nhiễm khuẩn Vibrio Vulnificus?

Cách tốt nhất để ăn hàu an toàn là chế biến chín. Nhiệt độ sẽ giết chết vi khuẩn Vibrio Vulnificus và cả các mầm bệnh khác trong món ăn của bạn. Khi đi ăn ở nhà hàng, hãy dặn nhà hàng nấu chín kỹ món hàu của bạn.

Nếu mua hàu về nhà, kinh nghiệm chọn hàu là chỉ mua những con còn khép miệng. Hãy bỏ những con hàu mở miệng ra ngoài. Khi luộc hàu, bạn cần để nước sôi trong vòng 3-5 phút. Không đun quá nhiều hàu trong một nồi, vì có thể khiến hàu không chín toàn bộ.

Nếu khi luộc xong mà hàu vẫn không mở miệng, hãy vứt bỏ, vì đó có thể là những con hàu chưa chín. Điều tương tự áp dụng với món hàu hấp. Nhưng khi hấp, bạn phải kéo dài thời gian hơn, khoảng 4-9 phút tính từ lúc nước sôi có hơi.

Nếu tách hàu trước khi luộc hoặc nướng, hãy để nhỏ lửa trong ít nhất 3 phút. Bạn sẽ thấy hàu chín khi cạnh của chúng quăn lại.