Các tiêu chí chẩn đoán gout: Có phải cứ tăng acid uric máu là bị bệnh gout?

1. Chỉ số bình thường của acid uric

- Dưới 7,0 mg/dl (420 micromol/l) và được giữ ở mức độ hằng định do sự cân bằng giữa quá trình tổng hợp và đào thải chất này

Bất kỳ nguyên nhân nào làm mất cân bằng hai qua trình tổng hợp và đào thải này, chẳng hạn tăng tổng hợp acid uric hoặc giảm thải trừ acid uric đều làm tăng acid uric trong máu. Được coi là tăng acid uric máu khi lượng acid uric trong máu tăng cao hơn giới hạn bình thường (tùy theo chỉ số của mỗi phòng xét nghiệm, tuổi, giới), thường ở nam là trên 7,0 mg/dl (hay trên 420 micromol/l), ở nữ trên 6,0 mg/l (360 micromol/l).

Một trong những sai lầm trong việc chẩn đoán bệnh gout là dựa vào hoàn toàn 100% vào chỉ số acid uric, tăng acid uric là bệnh gout và cho điều trị ngay. Tuy nhiên đây là quan niệm sai lầm vì để chẩn đoán gout, không thể dựa hoàn toàn vào kết quả xét nghiệm tăng acid uric mà còn phải kết hợp với nhiều xét nghiệm lâm sàng khác.

2.  Các tiêu chí quan trọng để chẩn đoán bệnh gout

Chẩn đoán bệnh Gout (hiện nay theo tiêu chuẩn Bennett và Wood 1968)

- Hoặc tìm thấy tinh thể urat trong dịch khớp hay trong các hạt tô-phi.

Hoặc tối thiểu có trên 2 trong các tiêu chuẩn sau đây:

- Tiền sử hoặc hiện tại có tối thiểu 2 đợt sưng đau của một khớp với tính chất khởi phát đột ngột, đau dữ dội, và khỏi hoàn toàn trong vòng hai tuần.

- Gặp các triệu chứng: Sưng đau các khớp ngón tay ngón chân

- Có hạt tô phi.

- Đáp ứng tốt với colchicin (giảm viêm và đau trong 48h) trong tiền sử hoặc hiện tại.

Chẩn đoán xác định khi có những tiêu chí trên.

Như vậy có thể khẳng định, tăng acid uric không thể khẳng định bệnh nhân đã mắc bệnh gout. Thậm chí một số bệnh nhân gout khi làm xét nghiệm, nồng độ acid uric còn thấp hơn so với bình thường.

Tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy tăng acid uric máu là một trong những yếu tố nguy cơ rõ ràng cho sự hình thành bệnh gout, mặc dù nhiều quan sát thấy rằng nhiều người tăng acid uric máu nhiều năm mà không hề có cơn gout cấp. Những người này gọi là tình trạng tăng acid uric máu không triệu chứng.

3. Nguyên nhân tăng acid uric máu

Vậy ngoài bệnh gout, có những nguyên nhân nào làm tăng acid uric trong máu?

Theo các chuyên gia, tăng acid uric có một số nguyên nhân chính sau đây:

- Suy giảm khả năng bài xuất acid uric ở ống thận tiên phát đa nguyên nhân, đặc biệt trong trường hợp ăn nhiều thức ăn chứa nhân purin, nghiện rượu. Trường hợp này thường có mối quan hệ mật thiết với tính chất gia đình, có tiền sử uống nhiều rượu - chiếm đến 90%.

- Nhóm tăng tạo acid uric nguyên phát (bẩm sinh). Đây là nhóm nguyên nhân hiếm gặp (dưới 1%) do có các bất thường về enzym: Thiếu hụt hoàn toàn hoặc một phần enzym hypoxanthine guanine phosphoribosyl transferase (HGPRT), hoặc do tăng hoạt tính của enzym phosphoribosyl pyrophosphate (PRPP).

- Nhóm nguyên nhân còn lại (chiếm khoảng 10%) là tình trạng tăng acid uric thứ phát: Trường hợp này thường xảy ra khi bạn tiêu thụ quá nhiều thức ăn có purin, ăn thịt đỏ, nội tạng động vật, thiếu máu, tan máu bẩm sinh, bệnh bạch cầu, dùng hóa chất trong điều trị ung thư, bệnh vẩy nến...

Ngoài ra tăng acid uric còn có thể gặp ở những bệnh nhân mắc sỏi thận tái phát, suy thận mạn tính, tăng huyết áp, bị đái tháo đường (biến chứng nhiễm toan ceton)...

- Một trong những nguyên nhân gây giảm bài tiết acid uric là do sử dụng thuốc. Các thuốc thường gặp là aspirin liều thấp; phenylbutazone liều thấp; đa số các thuốc lợi tiểu dùng kéo dài (trừ nhóm spironolactone) như thiazide, furosemide; thuốc điều trị lao như ethambutol, pyrazinamind; các thuốc acid ethacrynic, acid nicotinic...

Đối với những bệnh nhân mắc bệnh gout, việc điều trị tăng acid uric máu có kết quả trông thấy như cắt các cơn đau cấp tính, giảm các triệu chứng đau nhức xương khớp. Điều trị tăng acid uric cũng giúp hạn chế, ngừng các cơn gout cấp tái phát cũng như biến chuyển bệnh thành gout mạn tính có hạt tô-phi, sỏi thận - suy thận do gout.