Các nguyên tắc dùng thuốc giảm đau cho bệnh nhân ung thư vòm họng

1. Mục tiêu điều trị

- Giảm nhẹ các triệu chứng, giảm đau.

- Nuôi dưỡng bằng đường tĩnh mạch phù hợp với tình trạng thực tế.

- Kéo dài sự sống cho bệnh nhân.

Giai đoạn những ngày cuối cần ưu tiên bù đắp chống rối loạn điện giải, cân bằng kiềm toan, chống toan hóa máu…

2. Điều trị cụ thể

2.1. Giảm đau cho bệnh nhân ung thư vòm họng

- Nguyên tắc dùng thuốc giảm đau:

+ Theo bậc thang, bước đầu tiên là dùng thuốc không có Opioide, nếu đau không giảm thì dùng Opioide nhẹ rồi đến mạnh (morphin).

+ Theo giờ: Không chờ đến khi bệnh nhân đau một cách chính xác, nên cho thuốc giảm đau đều đặn để liều kế tiếp có tác dụng trước khi cơn đau xảy ra, ngăn chặn đau tốt hơn là điều trị đau.

+ Không có liều chuẩn cho những thuốc Opioide, liều đúng là liều có tác dụng giảm đau cho bệnh nhân.

- Bậc thang giảm đau:

+ Bậc I: Đau vừa phải dùng Paracetamol, có thể dùng tới liều 1 gam/4 giờ, Aspirin, NSAIDS…

+ Bậc II: Đau dữ dội cho Codeine,Pethidine, oxycodone

+ Bậc III: Đau tột bậc dùng Morphin

- Các thuốc giảm đau thường dùng:

+ Efferalgan codein (zandol) phối hợp với codein (30 mg codein - 500 mg Paracetamol).

+ Codein photphate viên 30 mg là 1 loại thuốc phiện nhẹ, có tác dụng hiệp đồng giảm đau cùng với Aspirin hay Paracetamol, dùng 60 mg/4-6 giờ.

+ Dextroroxyphene thường phối hợp với Paracetamol (Dextro Propoxyphene 30 mg - paractamol 400 mg) được dùng cho cơn đau vừa phải, có tác dụng giảm đau tốt.

+ Tramadol: là loại opiod tổng hợp, có tác dụng giảm đau thần kinh trung ương, dùng đường uống có hiệu quả, Tramadol mạnh gấp 2 lần codein viên 50 mg ít gây bón.

+ Ibuprofen 200 mg-400 mg ngày 3 lần.

+ Naproxen 250 mg-500 mg ngày 2 lần hoặc tọa dược 500 mg hay loại phóng thích chậm 1000 mg.

+ Diclofenac 100 mg-150 mg ngày 3 lần.

+ Indomethacin 25 mg-50 mg ngày 3 lần.

+ Morphin tiêm 4 giờ/lần, 5-10 mg Morphin dưới da

+ Fentanyl: Fentanyl thấm qua da nên có thể dùng dưới dạng dán. Loại Fentanyl dán này cung cấp 1 lượng thuốc chậm qua da kéo dài đến 3 ngày.

2.2. Giảm nhẹ các triệu chứng:

- Điều trị chống nôn và buồn nôn: Do hậu quả của hóa trị liệu chống ung thư

- Chống táo bón: Thường do suy kiệt, ăn kém hoặc không ăn được lượng bài tiết qua phân ít

2.3. Truyền dịch nuôi dưỡng bệnh nhân bằng đường tĩnh mạch

Trong giai đoạn đầu cần ưu tiên bổ xung các chất dinh dưỡng, đảm bảo năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể, vào giai đoạn những ngày cuối cần ưu tiên bù đắp chống rối loạn điện giải, cân bằng kiềm toan, chống toan hóa máu…