Các loại ung thư khác nhau có các giai đoạn khác nhau tuỳ thuộc vào độ ác tính của khối u, khả năng lan của khối u trong cơ thể. Thông thường, giai đoạn trong ung thư được chẩn đoán thông qua việc khám bệnh, xét nghiệm hình ảnh học và đôi khi là sinh thiết.
Một khi bệnh nhân được chẩn đoán bị ung thư thì việc kiểm tra độ lớn của khối u và độ di căn (lan rộng) của khối u là cần thiết. Kết quả của việc chẩn đoán đó được phân thành các giai đoạn.
Các yếu tố quyết định giai đoạn trong ung thư bao gồm độ lớn của khối u nguyên phát, khả năng khối u đã lan vào hạch bạch huyết và khối u đã lan vào các cơ quan khác của cơ thể. Các loại ung thư khác nhau có các giai đoạn khác nhau tuỳ thuộc vào độ ác tính của khối u, khả năng lan của khối u trong cơ thể. Thông thường, giai đoạn trong ung thư được chẩn đoán thông qua việc khám bệnh, xét nghiệm hình ảnh học và đôi khi là sinh thiết. Các giai đoạn trong ung thư thông thường được đánh giá thông qua thanh TNM và có giai đoạn từ 1 đến 4.
Chỉ số TNM là chỉ số phổ biến nhất được dùng để phân loại giai đoạn ung thư cho rất nhiều loại ung thư.
+ T chỉ thị độ lớn của khối u nguyên phát.
+ N chỉ thị hạch bạch huyết, tức là khối u đã lan đến các hạch bạch huyết chưa và lan đến mức nào.
+ M chỉ thị khối u đã di căn đến bộ phận khác trong cơ thể trong đó M0 là chưa di căn, M1 là đã di căn.
Có nhiều lý do để xác định giai đoạn trong ung thư:
Thứ nhất, tiên lượng giúp đoán biết các kết cục lâm sàng nhiều khả năng sảy ra, có liên quan chặt chẽ tới giai đoạn trong ung thư và giúp dự đoán thời gian sống thêm và khả năng chữa lành. Thứ hai, dùng để đưa ra phác đồ điều trị. Các phác đồ hiện tại (phẫu, hoá, xạ, nhắm đích, miễn dịch) được áp dụng phụ thuộc vào các giai đoạn khác nhau. Ví dụ như phẫu thuật sẽ đc áp dụng cho giai đoạn sớm khi khối u chưa lan rộng và chỉ lan tới các hạch bạch huyết xung quanh. Ngược lại, ung thư ở giai đoạn tiến triển khi đã có di căn (lan ra các phần khác của cơ thể) thì sẽ sử dụng phác đồ như hoá trị để chữa trị toàn bộ cơ thể.
Cuối cùng các thử nghiệm lâm sàng cho các loại thuốc mới và chiến lược kiểm soát khối u sẽ dành cho một số bệnh nhân ung thư cụ thể ở các giai đoạn cụ thể. Các thử nghiệm lâm sàng đó sẽ giúp cho việc ra các phác đồ điều trị mới cho nhóm bệnh nhân có chẩn đoán loại ung thư đó ở giai đoạn cụ thể.
Ví dụ cụ thể về Giai đoạn trong ung thư phổi không tế bào nhỏ.
Giai đoạn 1: Khối u xuất hiện tại một bên phổi và chưa lan sang hạch bạch huyết.
Giai đoạn 2: Lan sang các hạch bạch huyết lân cận khối u.
Giai đoạn 3: Lan sang các hạch bạch huyết xung quanh và xa khối u nguyên phát.
Giai đoạn 4: Lan sang phổi còn lại, dịch xung quanh phổi và các bộ phận khác trong cơ thể.
BS. Lê Thượng Vũ