Các dạng bệnh thần kinh do biến chứng tiểu đường

Bệnh thần kinh, hoặc tổn thương thần kinh, là một biến chứng nghiêm trọng và phổ biến của bệnh tiểu đường. Các nghiên cứu ước tính rằng 50% những người bị bệnh tiểu đường sẽ phát triển bệnh lý thần kinh. Thậm chí nếu bạn không có triệu chứng, bạn vẫn nên duy trì kiểm soát chặt chẽ lượng đường trong máu để giữ nguy cơ tổn thương thần kinh càng thấp càng tốt.

Ngoài việc giữ lượng đường trong phạm vi lành mạnh, nghiên cứu hiện nay cho thấy việc kiểm soát huyết áp để tránh các biến chứng bệnh tiểu đường là rất quan trọng. Năm 2010, Tạp chí Y học của Anh báo cáo: "Ở những bệnh nhân tiểu đường tuýp 2, nguy cơ biến chứng bệnh tiểu đường gắn liền với cao huyết áp". Bất kỳ hành động giảm huyết áp có thể làm giảm nguy cơ biến chứng, nguy cơ thấp nhất là ở những người có huyết áp tâm thu dưới 120 mm/Hg.

1. Tại sao bạn bị bệnh thần kinh tiểu đường?

Bệnh thần kinh tiểu đường thường được gây ra bởi đường huyết cao nhiều năm, không được kiểm soát, chủ yếu là do thiếu nhận thức. Thời gian dài bị đường huyết cao có thể làm tổn thương các mạch máu cung cấp dây thần kinh của cơ thể với đầy đủ các chất dinh dưỡng và oxy. Sau nhiều năm thiếu hụt do sự bổ sung máu kém, các dây thần kinh trở nên tê liệt. Một số người bị đau thần kinh, nhưng khi bệnh tiến triển, cơn đau thường biến mất; các dây thần kinh bị hư hỏng đến mức không có cảm giác.

2. Các loại bệnh thần kinh là gì?

Bệnh lý thần kinh là thuật ngữ chung cho một số loại tổn thương thần kinh. Bệnh thần kinh ngoại biên là tổn thương thần kinh ảnh hưởng đến bàn chân, ngón chân, cẳng chân, bàn tay và cánh tay. Bệnh thần kinh tự trị liên quan đến tổn thương của các dây thần kinh điều tiết tiêu hóa, bàng quang, các chức năng đường ruột, tim và chức năng tình dục. Bệnh rễ thần kinh gây tổn thương thần kinh ở đùi, hông và mông. Bệnh thần kinh khu trú là sự yếu đi đột ngột của một hoặc nhiều nhóm các dây thần kinh bất cứ nơi nào trong cơ thể.

2.1. Bệnh thần kinh ngoại biên

Trong bệnh tiểu đường tuýp 2, tổn thương thần kinh do bệnh thần kinh ngoại vi thường ảnh hưởng đến bàn chân và chân trước khi ảnh hưởng đến cánh tay hoặc bàn tay. Các triệu chứng rất đa dạng và có thể từ nhẹ đến nặng. Chúng bao gồm tê, cảm giác kiến bò hoặc bỏng rát, tăng lên khi chạm vào, mất cảm giác nóng và lạnh, đau hoặc bị chuột rút. Một số người có bệnh thần kinh bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng chủ yếu vào ban đêm.

Bệnh thần kinh ngoại vi có thể gây yếu cơ và mất phản xạ, thường dẫn đến những thay đổi về khả năng di chuyển, dáng đi, và sự thăng bằng của một người. Những thay đổi trong bước đi đôi khi gây ra dị tật chân và chấn thương chân. 

Nguy cơ chấn thương bàn chân đặc biệt nguy hiểm cho bệnh nhân tiểu đường vì sự kết hợp của bệnh thần kinh và tuần hoàn máu kém làm cho vết thương khó chữa lành hơn. Thời gian chữa bệnh càng lâu có thể khiến vết thương dễ bị nhiễm trùng. Trong trường hợp nặng, nhiễm trùng có thể dẫn đến cắt cụt chi.

2.2. Bệnh thần kinh tự trị

Trong loại tổn thương thần kinh này, các dây thần kinh tự chủ của các nội tạng của cơ thể bị ảnh hưởng. Bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 có bệnh thần kinh tự trị có thể có vấn đề về tiêu hóa thức ăn, hô hấp, tiểu khó hoặc tiểu không tự chủ, và/hoặc các vấn đề tình dục, chẳng hạn như bất lực. Ngay cả các tuyến mồ hôi và mắt có thể bị suy yếu. Các triệu chứng rất đa dạng và thay đổi từ nhẹ đến nặng.

Vấn đề với bệnh thần kinh tự trị có thể khó khăn trong việc xác định khi nồng độ đường trong máu quá thấp. Thông thường, các triệu chứng liên quan đến hạ đường huyết như vã mồ hôi và tim đập nhanh là hiển nhiên, nhưng chúng có thể bị che đậy bởi tổn thương thần kinh. 

Bởi vì bệnh thần kinh tự trị thường xuyên che lấp các triệu chứng đau đớn của một cơn đau tim, những người có tình trạng này được yêu cầu biết nhận biết những dấu hiệu cảnh báo khác, chẳng hạn như ra nhiều mồ hôi, đau ở cánh tay, lưng, cổ, hàm hoặc bụng, khó thở, buồn nôn và chóng mặt.

Tổn thương thần kinh của hệ tiêu hóa có thể gây táo bón, nuốt khó, hoặc liệt dạ dày, một rối loạn gây ra khó tiêu. Liệt dạ dày có thể xấu đi theo thời gian cho đến khi bệnh nhân bị suy nhược do buồn nôn và ói mửa thường xuyên. 

Tiêu hóa bị trì hoãn làm cho việc theo dõi đường huyết khó khăn hơn. Trong những trường hợp nghiêm trọng của liệt dạ dày, bệnh nhân có thể phải nuôi ăn bằng thức ăn lỏng qua ống.

Tổn thương thần kinh của hệ tim mạch có thể gây ra những thay đổi về nhịp tim và huyết áp của một người. Ví dụ, bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 có bệnh thần kinh tự trị có thể bị tụt huyết áp sau khi ngồi hoặc đứng, khiến họ cảm thấy chóng mặt và choáng váng.

Tổn thương thần kinh của hệ tiết niệu và cơ quan sinh dục có thể gây ra khó kiểm soát đi tiểu và rối loạn chức năng tình dục. Ví dụ, bệnh thần kinh ở bàng quang có thể gây ra tiểu không kiểm soát hoặc đi tiểu khó khăn. Bệnh thần kinh tự trị cũng có thể làm giảm chức năng tình dục, khiến bệnh nhân nam bị mất khả năng cương cứng hoặc xuất tinh bình thường, nữ bị khô âm đạo và khó đạt cực khoái.

2.3. Bệnh rễ thần kinh

Đây là loại bệnh thần kinh thường ảnh hưởng đến bệnh tiểu đường tuýp 2, đặc biệt là người lớn tuổi. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến hông, đùi, mông hoặc chân và thường bắt đầu ở một bên cơ thể. Bệnh có thể làm yếu chân, và trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị mất trương lực cơ, đủ để không còn khả năng ngồi xuống và đứng dậy mà không cần trợ giúp. Tổn thương thần kinh loại này thường gây đau đớn.

2.4. Bệnh thần kinh khu trú

Phần đầu, thân trên, hoặc chân có thể bị ảnh hưởng bởi bệnh thần kinh khu trú, thường xuất hiện đột ngột và đau đớn. Không giống như các dạng khác của bệnh thần kinh, loại này thường biến mất trong một vài tuần hay vài tháng và không có tổn thương lâu dài.

Các triệu chứng của bệnh thần kinh khu trú bao gồm không có khả năng tập trung, hoa mắt, đau sau mắt, liệt một bên mặt (liệt Bell), hội chứng ống cổ tay, và đau theo vùng, ví dụ như mặt trước của đùi, lưng, vùng xương chậu, ngực, bụng, bên trong bàn chân và cẳng chân.

Giảm đau (bệnh thần kinh khu trú) có thể là một trong những khía cạnh khó khăn nhất trong điều trị bệnh. Thông thường, bác sĩ điều trị bằng nhiều phương pháp hoặc kết hợp các phương pháp điều trị đã được thử trước khi phương pháp giảm đau trọn vẹn được tìm thấy. Đối với một số người, cơn đau không bao giờ biến mất hoàn toàn.