Các bước chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

1. Những biểu hiện lâm sàng của ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt ở mỗi giai đoạn khác nhau sẽ có những biểu hiện khác nhau. Dưới đây là những biểu hiện khác nhau ở mỗi giai đoạn của bệnh:

1.1. Giai đoạn sớm

Ở giai đoạn sớm của ung thư tuyến tiền liệt, một vài biểu hiện ban đầu là việc tiểu khó do tế bào ung thư xuất hiện chèn ép lên đường dẫn nước tiểu.

Ngoài ra thì người bệnh còn có những biểu hiện như tiểu đêm, tiểu nhiều lần hoặc đi tiểu mãi nhưng không hết. Một vài trường hợp nặng hơn sẽ đái ra máu.

1.2. Giai đoạn tế bào lan tràn tại chỗ

Dấu hiệu thường gặp nhất khi chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt là bí đái bên cạnh những biểu hiện khác như người bệnh bị nhiễm trùng đường tiết niệu thứ phát, dương vật bị cương đau, trực tràng bị chèn ép do khối u lan rộng hay đại ra máu.

1.3. Giai đoạn muộn

Ở giai đoạn muộn của bệnh khi khám chẩn đoán lâm sàng ung thư tuyến tiền liệt cho thấy bên cạnh những biểu hiện tại chỗ và những dấu hiệu di căn thể hiện rõ ràng hoặc có thể kiểm tra ua các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh bằng chất chỉ điểm khối u PSA. 

Cụ thể ở giai đoạn muộn có những dấu hiệu sau:

- Di căn ở xương: biểu hiện đau nhức hay gãy xương bệnh lý

- Di căn đốt sống: khiến tủy sống bị chèn ép gây ra tình trạng liệt nửa người hay liệt chi dưới

-  Hội chứng đông máu nội mạch hoặc chứng thiếu máu

- Các di căn khác: phổi, gan, ống tiêu hóa, dạ dày hay tuyến thượng thận.

2. Các bước chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

2.1 Khám lâm sàng

Thăm trực tràng bằng tay là động tác đơn giản nhưng có giá trị chẩn đoán cao. Qua thăm trực tràng có thể phát hiện thấy khối u, đánh giá tuyến tiền liệt về mật độ, kích thước, mức độ xâm lấn xung quanh, đặc điểm của rãnh giữa, tình trạng của thành trực tràng, sự hẹp lòng trực tràng.

2.2. Khám cận lâm sàng

- Định lượng PSA

PSA là dạng kháng nguyên đặc hiệu tổ chức nhưng nó không phải là dạng nguyên đặc hiệu trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Nguyên nhân là PSA cũng có thể tăng lên trong những trường hợp bệnh nhân bị viêm tuyến tiền liệt hay bị phì đại tuyến tiền liệt dạng lành tính hoặc ở người đã từng làm những thủ thuật có can thiệp đến tuyến tiền liệt chẳng hạn như làm sinh thiết chẩn đoán hay phẫu thuật cắt u thông qua đường niệu đạo. Giá trị kháng nguyên PSA ở thể bình thường sẽ < 4ng/mL. 

Nếu xét về độ nhạy của dạng xét nghiệm này trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt là khoảng 80% và có độ đặc hiệu từ 15 - 20%. Hiện nay thì xét nghiệm định lượng PSA được ứng dụng như một bài est sàng lọc được kết hợp với việc thăm khám trực tràng bằng tay và đồng thời cũng có giá trị trong việc đánh giá kết quả của việc điều trị cũng như theo dõi sau điều trị.

- Siêu âm nội trực tràng

Phương pháp này được ứng dụng trong việc quan sát ở tuyến tiền liệt từ những năm 1980 của thế kỷ XX. 

Tính chuẩn xác của phương pháp này được đánh giá là có giá trị chẩn đoán cao hơn hẳn so với thăm trực tràng. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc có đánh giá các giai đoạn phát triển của bệnh và hướng dẫn khi sinh thiết khối u thông qua thành trực tràng được chính xác. 

Gần đây thì việc siêu âm Doppler nội trực tràng đã được áp dụng trong phép đánh giá làm rõ hơn sự xâm lấn của khối u và những mạch máu lân cận.

- Chụp cắt lớp vi tính (CT)

Chụp cắt lớp của vùng tiểu khung sẽ có giá trị trong việc xác định mức độ lây lan ra xung quanh của khối u, vùng di căn hạch chậu.

Nhưng với các trường hợp bị tổn thương có các yếu tố thuận lợi hay kháng nguyên PSA có giá trj nhỏ hơn 10 ng/ml thì việc chụp cắt lớp là điều không cần thiết do khả năng quan sát thấy hạch chậu không cao.

- Chụp cộng hưởng từ hạt nhân (MRI)

Phương pháp này có tác dụng giúp đánh giá được mức độ xâm lấn của những khối u vào tới các tổ chức xung quanh và tới hạch vùng.

- Chụp PET (Positron Emission Tomography)

Đây là phương pháp giúp chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt bằng hình ảnh nhờ việc sử dụng những chất được gắn đồng vị phóng xạ và mới chỉ được đưa vào ứng dụng tại một vài trung tâm lớn.

Nhưng theo những nghiên cứu mới đây cho biết thì PET không có một vai trò quan trọng lắm trong việc chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt.

- Sinh thiết

Sinh thiết kim đường tầng sinh môn hay thông qua thành trực tràng có hướng dẫn của siêu âm hoặc không có hướng dẫn của siêu âm thì đều có một giá trị chẩn đoán mô bệnh học chính xác. Khi làm sinh thiết thì cần làm với tất cả những điểm nghi ngờ khi quan sát thấy hay sờ được trên lâm sàng, ngoài ra thì bạn cũng cần sinh thiết số lần ít nhất là 6-12 vị trí khác nhau của tuyến tiền liệt để có được chẩn đoán chính xác.

- Xạ hình xương

Đánh giá được tình trạng tế bào ung thư tuyến tiền liệt đã di căn xương chính xác hơn so với chụp X quang thông thường.

Một vài xét nghiệm khác giúp đánh giá được tình trạng lan tràn của bệnh ung thư tuyến tiền liệt như siêu âm ở ổ bụng, chụp X quang phổi hay đánh giá chức năng của gan, thận và hệ tạo huyết.

2.3. Chẩn đoán phân biệt

Khi chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, muốn được chắc chắn bạn cần phải làm chẩn đoán phân biệt ung thư tuyến tiền liệt với bệnh phì đại lành tính tuyến tiền liệt, bệnh sỏi, bệnh nang tuyến tiền liệt, bệnh lao tuyến tiền liệt,...