Bơ động vật là gì? Ăn bơ động vật có hại sức khỏe không?

Có nhiều thông tin chỉ ra ăn bơ động vật làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch như xơ vữa động mạch, cholesterol cao hay bệnh tiểu đường, béo phì do hàm lượng chất béo cao. Sự thật là gì? Ăn bơ động vật có hại không? Ăn bơ động vật có béo không?

1. Giá trị dinh dưỡng trong bơ động vật

Một thìa 14 gam bơ động vật cung cấp khoảng 102 calo; 11,5 gam tổng lượng chất béo; 11% RDI vitamin A (lượng khuyến nghị hàng ngày); 2% RDI vitamin E; 1% RDI vitamin B12; 1% RDI vitamin K cùng một lượng rất nhỏ các chất dinh dưỡng khác gồm riboflavin, niacin, canxi và phốt pho.

Đọc thêm:

- Ăn nội tạng động vật bao lâu một lần? Ai không nên ăn nội tạng động vật?

- Chất béo từ dầu thực vật hay mỡ động vật tốt hơn cho sức khoẻ?

Có thể thấy, mặc dù có lượng calo lớn và chất béo cao nhưng trong bơ động vật cũng chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng tốt cho sức khỏe. Chẳng hạn như vitamin A - một loại vitamin tan trong chất béo cần thiết cho sức khỏe làn da, chức năng miễn dịch và thị lực khỏe mạnh. Hoặc như vitamin E trong bơ động vật có tác dụng hỗ trợ sức khỏe tim mạch nhờ cách thức hoạt động như một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ các tế bào khỏi tổn thương do stress oxy hóa gây ra.

2. Tác động khi ăn bơ động vật đối với sức khỏe

Dựa trên các bằng chứng từ một số nghiên cứu khoa học thì ăn bơ động vật có thể tác động tới sức khỏe như:

- Bơ động vật là nguồn axit linoleic liên hợp tốt (CLA): Axit linoleic liên hợp thường được tìm thấy trong thịt và sữa động vật, là loại axit béo không no có nhiều nối đôi. Theo Healthline, CLA có liên quan tới một số lợi ích sức khỏe ấn tượng. Chẳng hạn như đặc tính chống ung thư, có thể giúp làm chậm sự phát triển của ung thư vú, ung thư ruột kết, ung thư trực tràng, ung thư dạ dày, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư gan, theo nghiên cứu trong ống nghiệm năm 2007 trên NCBI.

Nghiên cứu khác cho thấy tiêu thụ 3,4 gam CLA mỗi ngày có tác dụng giảm mỡ cơ thể ở 134 người tham gia bị thừa cân cũng như tăng cường chức năng miễn dịch và giảm các dấu hiệu viêm trong máu, từ đó có lợi cho sức khỏe tổng thể.

Tuy nhiên các nghiên cứu này chưa đủ sâu rộng trên người nên chưa thể kết luận chắc chắn về cách CLA có thể tác động tới sức khỏe như thế nào khi tiêu thụ với lượng bình thường lấy từ thực phẩm như bơ động vật.

- Bơ động vật rất giàu butyrate: Đây là một loại axit béo chuỗi ngắn, được sản xuất bởi các lợi khuẩn trong ruột và được sử dụng như một nguồn năng lượng cho các tế bào trong ruột cũng như thúc đẩy sức khỏe hệ tiêu hóa bằng cách giảm tình trạng viêm nhiễm ruột, hỗ trợ hấp thụ chất lỏng và các chất điện giải có lợi.

Theo Healthline, nhờ đặc tính chống viêm mà một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng, butyrate có thể có lợi trong điều trị hội chứng ruột kích thích bệnh Crohn với đặc trưng bệnh như đau dạ dày, đầy hơi, táo bón và tiêu chảy. Hoặc cải thiện độ nhạy insulin, từ đó tăng cường trao đổi chất và giảm sự hình thành của tế bào mỡ - có lợi trong kiểm soát cân nặng.

Tuy vậy, hầu hết các nghiên cứu đều sử dụng liều butyrate cô đặc nên chưa rõ butyrate trong bơ động vật thông thường có đem lại các tác động tương tự không.

- Bơ động vật giàu chất béo bão hòa: Trên thực tế thì khoảng 63% chất béo trong bơ động vật là chất béo bão hòa, trong khi chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa lần lượt chiếm 26% và 4% trên tổng hàm lượng chất béo.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chế độ ăn tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim do nó có thể làm tăng nồng độ cholesterol xấu của bạn. Một thìa bơ nhạt có chứa tới 7,2 gam chất béo bão hòa và 31 mg cholesterol. Chỉ với 2 thìa bơ động vật đã cung cấp nhiều hơn tổng lượng chất béo bão hòa mà một người khỏe mạnh có thể tiêu thụ mỗi ngày, dựa trên chế độ ăn 2000 calo/ngày.

Điều này có nghĩa rằng, bạn vẫn có thể ăn bơ động vật nếu tiêu thụ ở lượng vừa phải và kết hợp với các chất béo lành mạnh khác từ hạt, dầu ô liu hay các loại cá béo. Hơn nữa, điểm bốc khói của bơ động vật tương đối cao nên có thể giúp ngăn ngừa sự tích tụ của các gốc tự do có hại khi nấu ăn.

- Bơ động vật nhiều calo: Nhiều người băn khoăn rằng ăn bơ động vật có béo không thì câu trả lời là có nếu lạm dụng bơ động vật vào chế đọ ăn hàng ngày. Mỗi thìa canh 14 gam bơ động vật cung cấp tới 102 calo.

- Bơ động vật có thể tốt cho xương: Bơ động vật chứa vitamin D, đây là chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và tăng trưởng của xương, cùng một lượng nhỏ canxi, mangan, kẽm, đồng và selen giúp ngăn ngừa các tình trạng liên quan tới suy giảm mật độ xương như loãng xương - vấn đề khiến xương yếu và giòn hơn.

3. Ăn bơ động vật hay bơ thực vật tốt hơn cho sức khỏe?

Bơ thực vật là gì? Bơ thực vật (Margarine) là thuật ngữ chỉ chung về những loại bơ có nguồn gốc từ thực vật bao gồm các loại hạt như cacao, hạnh nhân, hạt điều hay dừa,... Món ăn sử dụng bơ thực vật thường có mùi béo ngậy và thơm đặc trưng.

Ăn bơ động vật hay bơ thực vật tốt hơn cho sức khỏe? Một thìa bơ thực vật thường cung cấp 60 - 100 calo và 6 -11 gam chất béo. Trong khi đó, bơ động vật cung cấp 102 calo và 12 gam chất béo. Có thể thấy những con số này khá tương tự nhau. Bơ thực vật có hàm lượng chất béo thấp hơn so với bơ động vật nên có thể thích hợp với chế độ ăn cần kiểm soát chất béo tiêu thụ chẳng hạn như người bị cao huyết áp, bệnh tim mạch, người thừa cân, béo phì,...

Nói cách khác, nếu bạn mong muốn cải thiện nồng độ cholesterol hoặc đang cần thay thế chế độ ăn uống chứa quá nhiều chất béo bão hòa, hãy ưu tiên lựa chọn các sản phẩm làm từ thực vật. Tùy vào nhu cầu và chế độ ăn đang theo đuổi là gì mà bơ động vật hay bơ thực vật có thể tốt đối với người này nhưng lại có hại với người khác. Điều quan trọng là tiêu thụ bơ ở lượng vừa phải.

4. Ăn bơ động vật bao nhiêu là đủ?

Theo Healthline, dựa trên các khuyến nghị về lượng chất béo bão hòa nạp vào cơ thể dưới 10% tổng lượng calo hàng ngày ở người trưởng thành (2000 calo) thì 14 - 28 gam bơ mỗi ngày là vừa phải. Khi ăn cần kết hợp bơ động vật với các chất béo lành mạnh khác như dầu ô liu, các loại hạt, cá béo,...

Nhìn chung, bơ động vật tác động tới sức khỏe của một người theo hướng tích cực hay tiêu cực tùy thuộc vào cách sử dụng bơ động vật cũng như lượng bơ động vật mà bạn tiêu thụ mỗi ngày. Nếu đang sẵn có các tình trạng mãn tính, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để nhận lời khuyên cũng như các lưu ý về chế độ ăn bao gồm cả lượng tinh bột đường, lượng chất đạm, lượng chất béo,... phù hợp với thể trạng của bản thân.

Nguồn dịch tham khảo:

1. Is Butter Bad for You, or Good?

2. Is butter good or bad for cholesterol?

3. Butter: Are There Health Benefits?