Bệnh sởi và bệnh sốt phát ban: Phân biệt bằng cách nào?

Trong khi sốt phát ban khá lành tính thì sởi lại có nguy cơ gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Nhận biết đúng bệnh sởi và bệnh sốt phát ban là cơ sở để chăm sóc bệnh nhi đúng đắn. Nhờ đó, cha mẹ có thể góp phần hạn chế nguy cơ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng do sởi cũng như bảo vệ con trẻ được khỏe mạnh và mau lành bệnh hơn.

Theo các bác sĩ, hai căn bệnh sốt phát ban và sởi đều giống nhau ở thời điểm ủ bệnh. Biểu hiện chung thường thấy ở giai đoạn này là: Sốt nhẹ hoặc sốt cao 38 – 39 độ C. Người bệnh xuất hiện cảm giác mệt mỏi, lừ đừ, đau đầu, nhức mỏi các cơ bắp. Trẻ chán ăn, bỏ bú. Một số bệnh nhi có thể bị nôn ói hoặc tiêu chảy.

Chúng ta có thể phân biệt bệnh sởi và bệnh sốt phát ban dựa theo một vài tiêu chí dưới đây:

1. Nguyên nhân gây bệnh khác nhau

Nguyên nhân gây sốt phát ban là do nhóm siêu vi thông thường. Loại virus này lây từ người sang người, hầu hết trong số đó là nhóm virus đường hô hấp như virus Rubella, virus human herpes 6 hoặc 7.

Bệnh nhân nhiễm bệnh thông qua tiếp xúc cơ thể với người nhiễm bệnh trước đó, hoặc sử dụng chung vật dụng cá nhân với người bệnh h sốt phát ban. Ngoài ra chấy rận cũng là nguyên nhân gây sốt phát ban cổ điển.

Còn có một số nguyên nhân khác như: sốt phát ban do chuột, còn gọi là sốt phát ban địa phương, sốt phát ban do mò mạt , dân gian gọi là sốt phát ban bụi rậm.

Chính vì vậy, trẻ em trong độ tuổi đi nhà trẻ dễ lây bệnh nhất vì có sức đề kháng kém, lại thường xuyên tiếp xúc với trẻ khác có virus trong sinh hoạt hàng ngày.

Tác nhân gây bệnh sởi là virus cấp tính thuộc giống morbillivirus của họ Paramyxoviridae. Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm do loại virus này có tính lây lan cao, dễ tạo thành dịch. Các tia nước bọt bệnh nhân thải ra khi ho hoặc hắt hơi dễ lây truyền từ người bệnh sang người lành.

Bệnh sởi là bệnh lây qua đường hô hấp trực tiếp và thường xảy ra ở những người miễn dịch yếu, nên dịch bùng phát từ những nơi tập trung nhiều trẻ em như nhà trẻ, trường tiểu học...

2. Triệu chứng bệnh sởi và bệnh sốt phát ban

Sốt phát ban: Sau khi giảm sốt, trẻ sẽ bước vào giai đoạn phát ban kéo dài từ từ 1 - 5 ngày. Đặc điểm điển hình của sốt phát ban thông thường là: Nốt ban đỏ và sáng; ban mịn, ít sần sùi trên mặt da; ban nổi đồng loạt khắp cơ thể.

Sau khi ban lặn, thường không để lại sẹo hoặc vết thâm. Bệnh nhi bị nhiễm sốt phát ban thường có một trong ba triệu chứng phân biệt đi kèm là chảy nước mũi, ho; mắt đỏ.

Bệnh sởi diễn tiến qua 4 giai đoạn cụ thể, bao gồm ủ bệnh, khởi phát, phát ban sởi và phục hồi. Trong đó, những nốt ban xuất hiện do sởi có những dấu hiệu đặc trưng.

Ban xuất hiện theo trình tự: bắt đầu ở sau tai, sau đó lan đến mặt, dần xuống ngực, bụng và nổi kín khắp toàn thân. Tiếp đó, ban dạng sẩn, gồ lên mặt da, đôi khi gây ngứa, khó chịu cho người bệnh. Khi lặn, ban sẽ để lại những vết thâm, hay còn gọi là “vằn da hổ”.

3. Nhận biết mức độ nguy hiểm của bệnh

Sốt phát ban là căn bệnh khá lành tính và không nguy hiểm. Bệnh cũng không để lại bất kỳ biến chứng nguy hiểm nào cho trẻ.

Bệnh sởi ban đầu khá lành tính, tuy nhiên nếu tiến triển đến giai đoạn biến chứng nghiêm trọng thì có nguy cơ đe dọa tính mạng.

Bệnh sởi đến giai đoạn nặng được cho là nguy hiểm bởi nguy cơ xuất hiện bội nhiễm và để lại những biến chứng nặng nề như: tiêu chảy; suy dinh dưỡng, viêm tai giữa; viêm loét miệng, viêm loét giác mạc, viêm phổi và phế quản; viêm thanh quản và khí quản; viêm não, đôi khi dẫn đến tử vong.

Hầu hết những trường hợp tử vong đều bắt nguồn từ diễn tiến nghiêm trọng và khôn lường của bội nhiễm sởi.

4. Chế độ chăm sóc khác nhau như thế nào?

Đối với người bị sốt phát ban: bệnh sẽ tự khỏi sau 5 – 7 ngày nếu bệnh nhân giữ gìn vệ sinh thân thể, được chăm sóc y tế đúng cách và có chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Tuy nhiên cần chú ý đưa bệnh nhân đến đến bệnh viện để điều trị nếu sốt không kiểm soát được nhiệt độ dù đã dùng thuốc hạ sốt. Phát ban không chuyển biến tốt sau 3 ngày, trường hợp trẻ em dưới 6 tháng tuổi, trường hợp nghi ngờ mất nước do tiêu chảy.

Đối với những trường hợp mắc sởi, ở thể nhẹ: bệnh nhân không cần phải nhập viện. Thay vào đó bác sĩ sẽ hướng dẫn phụ huynh điều trị tại nhà bằng cách:

- Cho trẻ nằm nghỉ ngơi ở phòng cách ly, tránh gió lạnh.

- Uống thuốc hạ sốt khi sốt cao.

- Dùng thức ăn mềm để bảo vệ đường tiêu hóa.

- Thường xuyên đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc trực tiếp.

- Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng để cải thiện sức đề kháng.

- Tăng cường vitamin A nhằm hỗ trợ mắt cho trẻ.

- Chỉ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt tránh lạm dụng kháng sinh hoặc tin tưởng bài thuốc dân gian.

- Dọn dẹp phòng bệnh sạch sẽ, thông thoáng, không cần quá kiêng tắm, kiêng gió.

Trong quá trình chăm sóc tại nhà, cần thường xuyên theo dõi thân nhiệt và các biểu hiện bệnh. Cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được điều trị ngay nếu phát hiện sốt cao liên tục; ho nhiều và khó thở; tiêu chảy mất nước; ban sởi bay hết nhưng vẫn sốt; tai, phổi, tiêu hóa, mắt,... có dấu hiệu biến chứng.

5. Hướng dẫn phòng bệnh đúng cách

Hiện nay vẫn chưa có vaccine phòng sốt phát ban nên cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh là tránh tiếp xúc với người bệnh. Rửa tay sạch sẽ luôn là phương pháp hữu hiệu để phòng ngừa các bệnh có nguyên nhân do virus.

Vậy nên cần hướng dẫn các thành viên trong gia đình thường xuyên rửa tay thật sạch để tránh nguồn bệnh. Bổ sung trái cây giàu vitamin C để tăng cường sức đề kháng chống lại virus.

Biện pháp tốt nhất để phòng bệnh sởi là tiêm chủng vaccine ngừa bệnh. Lịch tiêm chủng mũi thứ 1 khi trẻ đủ 9 tháng tuổi, mũi thứ 2 nhắc lại khi trẻ đủ 18 tháng tuổi.

Cha mẹ cần lưu ý phải tiêm đầy đủ cả hai mũi vaccine thì mới đảm bảo khả năng phòng bệnh 99%. Nếu chỉ tiêm phòng một mũi vaccine duy nhất, khả năng phòng bệnh giảm còn 90% và cơ thể trẻ không thể tạo được miễn dịch bền vững. Đối với những bé đã quá lịch tiêm chủng mà vẫn chưa tiêm đầy đủ, kèm theo đó là chưa nhiễm bệnh sởi, phụ huynh cần đưa con đến cơ sở y tế để được tư vấn tiêm chủng.