Nguyên nhân gây sỏi mật thông thường đến từ việc các thành phần cơ bản (muối mật, cholesterol, bilirubin) trong mật mất sự cân bằng. Thi thoảng, lượng cholesterol trong mật gia tăng làm ảnh hưởng tới khả năng hòa tan của muối mật sản sinh ra sỏi cholesterol. Sự giảm co bóp và túi mật rỗng cũng có thể tạo ra loại sỏi này.
Sỏi mật phổ biến không kém sỏi thận (Ảnh: Baomoi.com)
Dựa vào các đặc điểm hình thành và vị trí mà ta có thể phân loại được các loại sỏi mật.
- Sỏi sắc tố: chứa chủ yếu bởi Bilirubin và các muối canxi (cholesterol chiếm 30%). Loại sỏi này xuất hiện sau quá trình nhiễm ký ính trùng, trùng mãn tính đường mật hoặc các bệnh về máu gây nên.
- Sỏi cholesterol: do sự dư thừa cholesterol (chiếm 70% dịch mật) gây nên. Lượng cholesterol này không hòa tan được vì dịch mật nên kết tinh với các thành phần khác biến thành sỏi. Lượng sỏi này chiếm 60% các dạng sỏi mật hiện nay.
- Sỏi sắc tố: chứa chủ yếu bởi Bilirubin và các muối canxi (cholesterol chiếm 30%). Loại sỏi này xuất hiện sau quá trình nhiễm ký ính trùng, trùng mãn tính đường mật hoặc các bệnh về máu gây nên.
- Sỏi hỗn hợp: xuất hiện khi hàm lượng cholesterol chiếm 30% - 70% dịch mật.
- Sỏi ống mật chủ: nằm trong ống mật chủ.
- Sỏi túi mật: nằm trong túi mật.
- Sỏi gan: nằm gần cổ và gan của ống mật chủ.
Có nhiều loại sỏi mật khác nhau (Ảnh: Baomoi.com)
Để chữa trị bệnh triệt để, chúng ta phải nắm rõ nguyên nhân gây sỏi mật là gì. Từ đó, bác sĩ mới có thể đưa ra các phác đồ điều trị cho chúng ta.
Bên cạnh những nguyên nhân gây sỏi mật thông thường ở trên, căn bệnh này còn có thể tới từ nhiều lý do. Sỏi sắc tố mật thường do nhiễm trùng mạn tính ở đường mật gây nên. Tình trạng này hay phổ biến ở châu Á, nơi tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng đường mật khá cao.
Yếu tố tinh thần cũng là một nguyên nhân gây sỏi mật. Thông thường, vì nỗi lo cơm áo gạo tiền mà người lớn hay lo âu dẫn tới các bệnh về gan mật. Từ các bệnh về gan mật, bệnh nhân chuyển sang bệnh sỏi mật.
Việc ăn uống không đảm bảo cũng khiến bệnh nhân mắc bệnh. Nguồn thực phẩm không đảm bảo khiến quá trình chuyển hóa thực ăn và thanh lọc cơ thể gặp nhiều khó khăn. Các chất thải, cặn bã không được đào thải hết, ở lại cơ thể và gây bệnh.
Nguồn thực phẩm giàu cholesterol trong mỡ và nội tạng động vật hoặc nước ga, thực phẩm dởm làm cơ thể chúng ta chứa nhiều hóa chất. Gan gặp nhiều khó khăn khi đào thải. Tới khi không đào thải được nữa thì gan yếu, cơ thể chúng ta mắc bệnh. Sỏi mật chính là một bệnh từ đó mà ra.
Nguyên nhân gây sỏi mật có thể do khách quan hoặc chủ quan do bệnh nhân (Ảnh: Soimatnguoimuong.vn)
Trong quá trình gan sản sinh hàng ngày, dịch mật nhiễm độc nên kết tủa. Tình trạng này kéo dài khiến bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh polyp túi mật, sỏi túi mật, bùn mật, sỏi gan,…
Đáng chú ý, polyp và sỏi nằm trong lòng túi mật, ngăn chặn sự sản sinh dịch mật tinh khiết nên dạ dày chỉ có thể làm việc một mình. Lâu ngày, dạ dày làm việc quá sức rồi mắc các chứng bệnh như đau dạ dày, viêm dạ dày, rối loạn tiêu hóa,…
Chính vì điều này mà bệnh nhân sỏi mật thường đau dạ dày hay rối loạn tiêu hóa. Nhiều trường hợp còn xuất huyết dạ dày, viêm đại trạng mãn tính, trĩ,… Tình trạng này không chữa trị kịp thời sẽ dẫn tới tử vong.
Bên cạnh các nguyên nhân trên, một vài nguyên nhân gây sỏi mật khác như:
- Chức năng gan suy yếu.
- Béo phì, thừa cân, rối loạn mỡ máu.
- Ít uống nước, ăn sáng.
- Ít vận động.
- Dùng thuốc hạ cholesterol (hạ mỡ máu)
- Dùng thuốc tránh thai kéo dài.
- Hoạt động nhiều nên ra nhiều mồ hôi.
- Ăn khô quá nhiều, nằm viện dài ngày, loãng xương.
Một số phương pháp chẩn đoán sỏi mật bao gồm:
- Chẩn đoán hình ảnh: chụp X-quang bụng, siêu âm bụng, chụp CT scanner vùng bụng
- Xét nghiệm máu: giúp đánh giá nồng độ cholesterol trong máu và giúp đánh giá chức năng gan
Sỏi sắc tố mật chủ yếu hình thành từ canxi bilirubinat, sỏi thường có màu sậm, thường phát triển thành đám sỏi, cản tia X nhiều nên có thể quan sát được trên phim X-quang.
Sỏi cholesterol thường hình thành đơn độc, có màu nhạt và không cản tia X, do đó loại sỏi này không thể nhìn thấy được trên phim X-quang mà chỉ được phát hiện khi siêu âm.
Cách làm giảm cơn đau sỏi mật tạm thời:
- Uống nước hoa quả: nước ép rau củ, nước chanh hoặc nước cam. Những thức uống này vừa tốt cho sức khỏe mà lại đem lại cảm giác ngon miệng, làm dịu cơn đau do sỏi mật và giúp làm tinh thần phấn chấn hơn.
- Chườm ấm vùng bụng: có thể chườm bụng bằng chai nước ấm hoặc bằng túi giữ nhiệt
Tùy thuộc vào loại sỏi và mức độ của bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị sỏi mật khác nhau. Một số phương pháp điều trị sỏi mật bao gồm:
- Thay đổi chế độ ăn
- Dùng sóng rung động tán sỏi ra ngoài cơ thể
- Dùng thuốc
- Phẫu thuật gắp sỏi
Lưu ý: Nếu sỏi đứng yên, không có triệu chứng thì không cần điều trị, chỉ điều trị khi sỏi có triệu chứng. Tuy nhiên, đối với sỏi ống mật thì cần phải được điều trị kể cả khi sỏi không có triệu chứng.
Do sỏi mật có rất nhiều dạng, với cấu trúc phức tạp, vị trí sỏi hình thành khác nhau nên hiện nay chưa có thuốc điều trị chung cho tất cả các loại sỏi.
Chỉ có sỏi cholesterol được bào mòn bằng các thuốc có thành phần tương tự như acid ở mật.
Khi nào người bệnh đủ điều kiện để dùng thuốc trị sỏi mật?
- Người bệnh đang không dùng thuốc dạ dày, thuốc giảm mỡ
- Ống dẫn mật không bị tắc nghẽn
- Túi mật vẫn còn chức năng hoạt động tốt
- Thể tích của tất cả sỏi trong túi mật không lớn hơn ⅓ thể tích túi mật
- Sỏi không lớn hơn 1 cm
Người bệnh nên uống thuốc vào buổi chiều vì buổi tối gan thường sản xuất ra dịch mật, thúc đẩy quá trình tạo sỏi.
Thời gian điều trị sỏi mật bằng thuốc có thể kéo dài từ 3 tháng đến 2 năm, tỷ lệ thành công từ 40-70%. Khi dùng thuốc, phụ nữ phải tránh việc có thai.
Tán sỏi mật được đưa vào sử dụng từ năm 1985. Đây là phương pháp làm giảm kích thước sỏi thận mà không cần can thiệp phẫu thuật. Phương pháp này dùng để điều trị sỏi kẹt trong ống mật mà không thể lấy ra bằng phương pháp nội soi hoặc sỏi mật đơn độc.
Người được chỉ định điều trị bằng phương pháp tán sỏi mật cần phải đáp ứng những điều kiện sau:
- Chức năng đông máu bình thường
- Sỏi đơn độc, không phải sỏi canxi, đường kính sỏi nhỏ hơn 2 cm
- Người bệnh không vị viêm tụy hoặc viêm túi mật
- Không áp dụng phương pháp này cho phụ nữ có thai
Sau khi tán sỏi, người bệnh có thể dùng thêm thuốc để hòa tan sỏi vụn. Sau vài tháng, người bệnh có thể khỏi hoàn toàn, tỷ lệ thành công rơi vào khoảng 60-90%.
Phẫu thuật điều trị sỏi mật là phương pháp phẫu thuật an toàn, tuy nhiên vẫn có thể để lại biến chứng (khoảng 25% bệnh nhân có biến chứng sau khi phẫu thuật). Do đó, chỉ khi các phẫu thuật chỉ được sử dụng khi các phương pháp điều trị bên trên không đem lại hiệu quả.
Ngày nay, sỏi mật có thể được lấy ra bằng phương pháp nội so, do đó tránh được cho người bệnh những cuộc phẫu thuật lớn và rút ngắn thời gian nằm viện cho người bệnh.
Người bị sỏi thận nên duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, điều này sẽ giúp giảm các triệu chứng sỏi mật như khó tiêu, đầy hơi, đồng thời ngăn ngừa một phần nguy cơ sỏi tăng kích thước.
- Người bệnh nên hạn chế ăn các loại thực phẩm chứa nhiều cholesterol như đồ ăn nhanh, thức ăn chiên rán, phủ tạng
- Nên uống đủ nước và ăn nhiều loại rau quả tươi
Bạn thường quan tâm đến các vấn đề sức khỏe gì dưới đây ?
Chia sẻ 
