Bệnh lây truyền qua muỗi và các mối nguy hại

Việt Nam là nơi có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, là điều kiện thích hợp để muỗi sinh sôi và phát triển mạnh. Không chỉ gây cảm giác ngứa ngáy, khó chịu, bị muỗi đốt còn tiềm ẩn nguy cơ mắc các loại bệnh truyền nhiễm do muỗi gây ra. 

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), trên thế giới, các loại bệnh lây truyền qua muỗi mỗi năm cướp đi sinh mạng của 1,5 triệu người và gây ra hàng trăm triệu ca mắc mới. Hơn nữa, một khi đã bùng phát thành dịch, việc kiểm soát tốc độ lây lan của các loại bệnh này là vô cùng khó khăn và tốn kém.

Vòng đời của muỗi (Ảnh: Internet)

Các bệnh lây truyền qua muỗi phổ biến:

1. Sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là loại bệnh lây truyền qua muỗi rất phổ biến, đặc biệt là ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt như châu Mỹ La tinh, quanh quần đảo Thái Bình Dương,  khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. 

Tác nhân chủ yếu gây sốt xuất huyết là virus Dengue, được lây truyền từ cơ thể loài muỗi vằn (muỗi Aedes aegypti) sang người. Bệnh lây truyền theo vòng tuần hoàn: Muỗi vằn cái hút máu bệnh nhân nhiễm virus Dengue, rồi tiếp tục đốt và truyền mầm bệnh sang người khoẻ mạnh. Vòng tuần hoàn này tiếp tục được lặp đi lặp lại, vì vậy nguy cơ bùng phát thành dịch là rất cao.

Thực tế, ở Việt Nam đã ghi nhận nhiều đợt dịch sốt xuất huyết lớn kéo dài liên tục suốt nhiều tháng. Triệu chứng ban đầu của bệnh thường là sốt cao (trên 39 độ) trong khoảng 1 tuần, kèm theo đau đầu, đau nhức hốc mắt, chán ăn, buồn nôn, đau vùng thượng vị, sốt loạn tiêu hoá,... Ngoài ra, bệnh còn có biểu hiện xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng hoặc lợi bất thường,...

2. Viêm não Nhật Bản

Viêm não Nhật Bản là một bệnh lây truyền qua muỗi gây ra nhiễm trùng cấp tính, có khả năng làm tổn thương hệ thần kinh trung ương. Bệnh do virus viêm não Nhật Bản gây ra, chim và lợn là khởi đầu các ổ chứa virus gây bệnh này. Muỗi hút máu của lợn nhiễm bệnh, sau đó đốt và truyền sang người virus sang người. 

Mọi đối tượng đều có nguy cơ mắc viêm não Nhật Bản, nhưng bệnh thường gặp nhất ở trẻ em dưới 15 tuổi. Đây cũng là độ tuổi mắc bệnh dễ xảy ra biến chứng nguy hiểm nhất. Viêm não Nhật Bản là bệnh khá phổ biến ở Trung và Nam Mỹ, châu Á, Tây Thái Bình Dương,...

Dấu hiệu viêm não Nhật Bản đầu tiên thường là sốt cao đột ngột (trên 38,5 độ) kèm theo đau đầu, nôn ói, sau đó có thể là co giật, co cứng cơ,... Ở các giai đoạn nặng hơn, bệnh thường gây ra các rối loạn vận động, rối loạn thần kinh thực vật dẫn tới nhiều triệu chứng nguy hiểm như tăng nhịp tim, dừng thở đột ngột, rối loạn ý thức, hôn mê sâu,...

3. Virus Zika

Virus Zika là nguyên nhân gây ra loại bệnh lây truyền qua muỗi cùng tên, xuất hiện đầu tiên ở Châu Phi rồi lan rộng sang nhiều châu lục và khu vực trên toàn thế giới. Muỗi lây truyền virus Zika là loài muỗi Aedes, sinh sống ở các vùng có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Thông thường, virus Zika chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ như sốt, đau khớp, phát ban, đau mắt đỏ và bệnh có thể tự khỏi sau 1 tuần mà không cần điều trị.

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn đang lo ngại nguy cơ mất an toàn cho phụ nữ mang thai và thai nhi nhiễm virus Zika. Cụ thể, loại virus này được cho là nguyên nhân dẫn tới một số dị tật bẩm sinh ở trẻ nhỏ như chứng đầu nhỏ (do não bị teo).

4. Sốt rét

Sốt rét là căn bệnh lây truyền qua muỗi gây ra hơn 600 ngàn ca tử vong mỗi năm trên khắp thế giới. Nguyên nhân gây bệnh là do ký sinh trùng Plasmodium được vào cơ thể người qua vết cắn của muỗi Anophen. Đây là loài muỗi ưa thích sống trong rừng rậm hoặc quanh các vùng núi, chủ yếu là đốt khỉ, vượn và chuyển sang tấn công người khi có cơ hội.

Có nhiều thể bệnh sốt rét. Ở các trường hợp nhẹ, bệnh gây sốt cao, ớn lạnh và có thể khỏi sau vài ngày điều trị. Đối với các trường hợp nặng, bệnh gây ra triệu chứng như cúm nặng, có thể gây tử vong nếu không được điều trị kip thời và đúng cách. 

5. Sốt virus Chikungunya

Đây là loại bệnh lây truyền qua muỗi xuất phát từ châu Á sau đó lan ra châu Mỹ và châu Âu. Bệnh do virus Chikungunya gây ra và lây truyền từ người sang người qua muỗi.

Bệnh gây ra các triệu chứng như sốt, mất nước, nhức đầu, đau nhức cơ thể, buồn nôn, nôn, phát ban da. Các triệu chứng này thường kéo dài một vài tuần. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần được nghỉ ngơi và liên tục bù nước cho tới khi các triệu chứng của bệnh biến mất.

Ngoài ra, các bệnh lây truyền qua muỗi còn bao gồm sốt vàng da, nhiễm virus West Nile. Các loại bệnh trên đều rất nguy hiểm nhưng có thể chủ động phòng tránh được. Cần áp dụng các biện pháp phòng chống muỗi và tiêm vacxin phòng bệnh để bảo vệ sức khoẻ của bản thân, gia đình và cộng đồng.