Bệnh hoang tưởng là gì? Đó là những ý nghĩ sai lầm, không phù hợp với thực tế khách quan nhưng người bệnh cho là đúng. Hoang tưởng chỉ được cải thiện hay mất đi khi nào bệnh thuyên giảm hoặc điều trị triệt để.
- Suy nghĩ của người bệnh hoang tưởng có những đặc tính sau:
+ Tính lập luận sai lầm: hoang tưởng là gì tức là trong ý nghĩ của người bệnh, họ có lập luận nhưng cơ sở logic bị rối loạn, dựa trên các nguyên tắc sai, dẫn đến kết luận không đúng.
+ Sự tin tưởng vững chắc: mặc dù những ý tưởng, phán đoán không phù hợp với thực tế nhưng người bệnh lại có lòng tin vững chắc đối với suy nghĩ của mình.
Bệnh hoang tưởng là gì? Người bệnh có những ý nghĩ không phù hợp với thực tế khách quan (Ảnh: internet)
+ Sự chi phối: hoang tưởng là gì - Đó là những suy nghĩ chiếm toàn bộ ý thức người bệnh, chi phối mạnh mẽ các hành vi của họ.
- Qúa trình hình thành và phát triển bệnh hoang tưởng từ thấp đến cao như sau:
Vào giai đoạn khí sắc hoang tưởng người bệnh lo sợ có mối nguy hiểm đang đe doạ tính mạng mình (Ảnh: internet)
Có thể bạn quan tâm:
- Dấu hiệu nhận biết một người muốn tự tử và cách ngăn chặn
- 11 cách phòng tránh và khắc phục rối loạn lo âu
+ Khí sắc hoang tưởng: người bệnh lo lắng, chờ đợi một cái gì bất thường sẽ đến với mình, chẳng hạn như mối nguy hiểm đang đe doạ tính mạng và cuộc đời họ, mà họ không tự giải thích được.
+ Tri giác hoang tưởng: biểu hiện của bệnh đó là người bệnh nhìn thấy những sự vật, những người xung quanh có một cái gì đặc biệt khác thường liên quan đến số phận họ.
+ Suy đoán hoang tưởng: người bệnh tìm thấy cái gì đặc biệt khác thường và có ý nghĩa và họ giải thích nó theo suy đoán của mình.
+ Hoang tưởng kết tinh: hoang tưởng được hình thành và ngày càng được củng cố thành hệ thống vững vàng, cố định.
+ Hoang tưởng tan biến: chứng hoang tưởng có thể mất đi một cách tự nhiên hoặc do điều trị.
Bệnh hoang tưởng suy đoán kéo dài không chỉ làm biến đổi sâu sắc nhân cách của người bệnh mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Để hiểu rõ chứng hoang tưởng là gì bạn cũng nên tìm hiểu bệnh này có bao nhiêu loại, cách phân loại bệnh này ra sao?
Có hai cách phân loại chính: theo nguồn gốc phát sinh và theo phương thức kết cấu.
- Hoang tưởng tiên phát: bệnh phát sinh không liên quan đến rối loạn tri giác. Biểu hiện của loại hoang tưởng này rất đa dạng, thường là những hoang tưởng phát minh hay hoang tưởng cải cách.
- Hoang tưởng thứ phát: hoang tưởng xuất hiện trên cơ sở rối loạn tri giác, rối loạn cảm xúc hay rối loạn ý thức.
- Hoang tưởng suy đoán: là rối loạn về khả năng nhận thức các mối liên hệ bên trong của sự vật, hiện tượng. Hoang tưởng suy đoán bao gồm các loại sau:
+ Nhóm hoang tưởng bị truy hại, bị chi phối:
Người bệnh nghĩ thái độ, lời nói của người xung quanh đều đang ám chỉ mình (Ảnh: internet)
. Hoang tưởng liên hệ: người bệnh nghĩ rằng những thái độ, lời nói của người xung quanh, người bệnh đều suy diễn cho là ám chỉ mình, chẳng hạn như khi thấy hai người nói chuyện với nhau thì cho rằng đang bàn tán về mình, xem thường mình, chế diễu mình.
. Hoang tưởng bị hại: người bệnh khẳng định một người nào đó đang theo dõi và tìm cách ám hại mình như bỏ thuốc độc vào thức ăn, nước uống, ám sát,...
Người bệnh cho rằng có một quyền lực, đang chi phối toàn bộ hành vi, cảm xúc của mình (Ảnh: internet)
. Hoang tưởng bị chi phối: người bệnh cho rằng có người nào đó dùng quyền thế, phù phép... để chi phối toàn bộ tư tưởng, hành vi, cảm xúc của mình.
. Hoang tưởng ghen tuông: người bệnh dựa vào những hiện tượng vô lý hay những bằng chứng không rõ rệt, khẳng định vợ hay chồng mình có quan hệ bất chính với người khác, phản bội mình.
+ Nhóm hoang tưởng tự ty, tự phủ định:
. Hoang tưởng tự buộc tội: người bệnh tự cho mình phạm sai lầm lớn, có phẩm chất xấu, có nhiều tội lỗi... đáng bị trừng phạt. Hoang tưởng tự buộc tội thường thường dẫn đến hành vi tự sát.
Người bệnh tự cho mình đang bị lây nhiễm các bệnh, liên tục đi khám bệnh (Ảnh: internet)
. Hoang tưởng nghi bệnh: người bệnh tự cho mình bị bệnh lây nhiễm (giang mai, lao, HIV/AIDS...) bệnh ung thư... Họ liên tục đi khám bệnh, làm các xét nghiệm và thấy kết quả âm tính, họ lại không tin.
+ Nhóm hoang tưởng khuyếch đại:
. Hoang tưởng tự cao: người bệnh cho mình thông minh, tài giỏi...
. Hoang tưởng phát minh: người bệnh luôn luôn nghĩ ra những phát minh mới, độc đáo, kỳ lạ về khoa học, triết học, y học, cải cách xã hội.v.v đem trình bày với mọi người, tìm cách thuyết phục họ thừa nhận.
. Hoang tưởng được yêu: người bệnh cho rằng có nhiều người yêu mình say mê đắm đuối, tìm mọi cách để biểu lộ tình yêu với mình một cách tượng trưng, nhưng người bệnh không yêu ai.
- Hoang tưởng cảm thụ:
Không những nhận thức lý tính mà cả nhận thức cảm tính cũng bị rối loạn. Hoang tưởng xuất hiện sau các rối loạn tri giác, cảm xúc hay rối loạn ý thức. Nhân cách người bệnh không bị hoang tưởng làm biến đổi nhiều.
+ Hoang tưởng nhận nhầm: nhận người lạ là người thân hoặc người thân là người lạ.
+ Hoang tưởng gán ý: người bệnh gán cho sự vật hiện tượng tự nhiên một ý nghĩa riêng báo hiệu cho tương lai số phận của mình.
+ Hoang tưởng đóng kịch: người bệnh thấy xung quanh như những cảnh trên sân khấu, trong phim ảnh, đóng kịch ... những người xung quanh là những nhân vật luôn thay đổi vai.
Đây là hình ảnh người bệnh mắc chứng hoang tưởng biến hình bản thân (Ảnh: internet)
+ Hoang tưởng biến hình bản thân: người bệnh cảm thấy cơ thể mình đã biến thành hình chim, hình thú vật hay cây cỏ. Hoang tưởng này thường kèm theo rối loạn cảm giác bản thể, ảo giác giả.
+ Hoang tưởng kỳ quái: Người bệnh ở trạng thái cảm xúc hưng phấn, khí sắc vui vẻ. Người bệnh như đang sống với cuộc sống thần tiên, sống trong một thế giới giầu sang...
Những người bị bệnh ảo tưởng thường tin vào một chuyện và cho nó là sự thật, ngay cả khi chuyện đó không có thật hay không có bằng chứng rõ ràng. Ảo tưởng hoang tưởng thường bắt nguồn từ sự lo lắng và sợ hãi. Khi mắc bệnh, người bệnh thường có cảm giác:
- Ai đó đang theo dõi bạn
- Những người xung quanh như người thân, đối tác đang lừa dối bạn
- Một thế lực nào đó đang kiểm soát suy nghĩ và hành vi của bạn
- Những người hàng xóm hay đồng nghiệp đang cố đầu độc bạn
- Bạn có quyền lực tối cao, có thể thống trị thế giới
Người bệnh thường có một số phản ứng tùy theo nội dung hoang tưởng, ví dụ như người bệnh sẽ nghĩ mình là tổng thống, hoặc sẽ từ chối không ăn cơm chung với gia đình và tự nấu ăn để không ai có thể bỏ độc mình, hoặc giận dữ với những người xung quanh. Vì vậy, người bệnh có thể gặp rắc rối trong các mối quan hệ cá nhân, có thể cảm thấy cô độc và nghĩ rằng những người xung quanh sẽ làm tổn thương mình.
Về bản chất, người bị hoang tưởng thường không có bạo lực. Nhưng đôi khi, tình huống ảo giác hoang tưởng có thể khiến họ cảm thấy bị đe dọa và sẽ phản ứng lại.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn có bất cứ dấu hiệu nào của hoang tưởng, bạn cần đi gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để ngăn ngừa bệnh diễn tiến nặng hơn và tránh các tình huống phải cấp cứu.
Tùy theo dấu hiệu và triệu chứng bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra những tư vấn khác nhau.
Hiện tại, nguyên nhân gây bệnh tâm thần phân liệt hoang tưởng vẫn chưa được xác định rõ. Tuy vậy, theo các nghiên cứu gần đây cho rằng bệnh là sự kết hợp của các yếu tố: các chất trong não, di truyền học và môi trường. Các yếu tố này kết hợp với nhau hình thành sự phát triển của rối loạn.
Các chất trong não có thể xảy ra vấn đề một cách tự nhiên, chất dẫn truyền thần kinh glutamate và dopamine có thể dẫn đến bệnh tâm thần phân liệt. Các nghiên cứu hình ảnh cũng chỉ ra rằng, có một sự khác biệt trong hệ thần kinh và cấu trúc não của người bị tâm thần phân liệt so với người bình thường.
Một số chuyên gia cho rằng bệnh tâm thần phân liệt hoang tưởng là một bệnh lý ở não.
Các nghiên cứu cho rằng nguyên nhân gây bệnh hoang tưởng là sự kết hợp các chất trong não, di truyền học và yếu tố môi trường. (Nguồn ảnh: Internet)
Những yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần phân liệt hoang tưởng:
- Dùng thuốc hướng thần (tâm thần hoặc thần kinh) trong độ tuổi thiếu niên và thanh niên.
- Tiền sử gia đình có người bị tâm thần phân liệt
- Cha lớn tuổi
- Tăng kích hoạt hệ miễn dịch, ví dụ như bệnh tự miễn hoặc viêm
- Một số biến chứng khi sinh, ví dụ như tiếp xúc với chất độc hoặc virus, suy dinh dưỡng có thể ảnh hưởng tới sự phát triển của não
Nếu nghi ngờ bạn có dấu hiệu mắc bệnh hoang tưởng, các bác sĩ sẽ tiến hành khám và thực hiện một số xét nghiệm để giúp bạn loại trừ các tình trạng có dấu hiệu, triệu chứng tương tự như nghiện chất kích thích, ma túy và rượu. Bác sĩ cũng có thể chỉ định bạn làm một số xét nghiệm hình ảnh, chẳng hạn như chụp CT hoặc MRI.
Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tình trạng bệnh của bạn bằng cách quan hỏi những câu hỏi về tâm trạng, suy nghĩ, hoang tưởng, ảo giác; quan sát sự xuất hiện và thái độ; khả năng bạo lực hoặc tự tử. Bác sĩ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh của cá nhân bạn và các thành viên trong gia đình.
Nếu bạn mắc bệnh tâm thần phân liệt hoang tưởng, bạn sẽ được bác sĩ tâm thần có kinh nghiệm đưa ra lời khuyên và hướng dẫn điều trị. Các y tá và các nhà tâm lý học có thể phối hợp chăm sóc. Cách tiếp cận và chữa trị như này có thể có sẵn tại các phòng khám có chuyên môn trong điều trị tâm thần phân liệt.
Bạn cũng sẽ được chỉ định dùng một số loại thuốc điều trị tâm thần phân liệt, thường là các loại thuốc chống loạn thần. Việc dùng thuốc sẽ tác động đến dopamin - một chất dẫn truyền thần kinh của não, qua đó có thể kiểm soát được các triệu chứng bệnh. Trong trường hợp có triệu chứng bệnh nặng và nghiêm trọng, bạn cần phải nhập viện để đảm bảo an toàn, ngủ đủ, dinh dưỡng hợp lý và vệ sinh cơ bản.
Một số trường hợp người bệnh không đáp ứng với điều trị bằng thuốc, các bác sĩ có thể xem xét và áp dụng liệu pháp điều trị bằng xung điện.
Bạn thường quan tâm đến các vấn đề sức khỏe gì dưới đây ?
Chia sẻ 
