11 nguyên nhân khiến chân bị phù nề: Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Phù nề (sưng tấy) ở chân là tình trạng sưng tấy do tích tụ nhiều chất lỏng trong các mô. Phù nề ở chân có thể do những nguyên nhân không đáng lo ngại như đứng hoặc ngồi quá nhiều, mang thai,... Tuy nhiên, tình trạng này cũng là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Dưới đây là những nguyên nhân khiến chân bị phù nề.

1. Ngồi hoặc đứng trong thời gian dài

Ngồi hoặc đứng mà không di chuyển có thể khiến chất lỏng tích tụ trong các mô và dẫn tới phù nề ở chân. 

Đối với nguyên nhân này không nguy hiểm và tình trạng phù nề tự thuyên giảm khi bạn đi lại và vận động. Nếu bạn nhận thấy mình đã ngồi trong một thời gian dài, bạn có thể đứng dậy hoặc di chuyển cơ thể xung quanh; điều này sẽ làm giảm khả năng sưng tấy ở chân.

2. Bong gân

Chấn thương ở bàn chân hoặc mắt cá chân có thể gây sưng ở bàn chân, mắt cá chân hoặc cẳng chân. Chấn thương thường gặp ở vùng này là bong gân mắt cá chân.

Chấn thương này có thể do bạn tập thể dục hoặc vận động sai cách khiến dây chằng nối mắt cá chân với bàn chân và chân bị kéo lệch khỏi vị trí thẳng hàng. Mắt cá chân bị bong gân có thể gây đau và hạn chế khả năng vận động.

Cách điều trị

- Nghỉ ngơi: giúp ngăn ngừa tổn thương thêm.

- Chườm đá: Chườm đá giúp làm tê cơn đau và giảm sưng. Chườm trong 20 phút ít nhất 3 lần một ngày.

- Nén: Đeo băng nén giúp hạn chế sưng tấy.

- Độ cao: Nâng cao bàn chân hoặc mắt cá chân trên mức tim giúp giảm sưng.

Đọc thêm:

- Đau nhói ở ngón chân cái như bị kim châm là bệnh gì?

- Ngứa lòng bàn chân dữ dội là dấu hiệu của bệnh gì?

3. Suy tim

Chân phù nề là triệu chứng phổ biến của tình trạng suy tim. Nếu tim không thể bơm máu đi khắp cơ thể một cách hiệu quả, chất lỏng hoặc nước có thể tích tụ và gây sưng tấy, đặc biệt là ở chân.

Các triệu chứng khác của suy tim: khó thở khi hoạt động hoặc khi nằm xuống, mệt mỏi và suy nhược, nhịp tim nhanh hoặc không đều, giảm khả năng tập thể dục, thở khò khè, sưng vùng bụng, ho mãi không dứt.

Cách điều trị

Suy tim không có cách chữa trị, nhưng các chiến lược tự chăm sóc và điều trị liên tục có thể giúp kiểm soát tình trạng này như:

- Thay đổi lối sống, chẳng hạn như tăng mức độ hoạt động thể chất và có chế độ ăn ít natri

- Thuốc, chẳng hạn như thuốc chẹn beta

- Thủ tục phẫu thuật, chẳng hạn như bắc cầu động mạch vành

- Thiết bị cấy ghép, chẳng hạn như thiết bị hỗ trợ tâm thất trái

- Ghép tim

4. Tổn thương gan

Gan sản xuất albumin, một loại protein ngăn chất lỏng rò rỉ ra khỏi mạch máu và vào các mô xung quanh. Gan bị bệnh không sản xuất đủ albumin. Kết quả là chất lỏng có thể tích tụ ở chân, mắt cá chân và bàn chân.

Hầu hết những người mắc bệnh gan không có triệu chứng cho đến khi tổn thương gan nặng hoặc xơ gan phát triển.

Cách điều trị

Cách chữa trị duy nhất cho bệnh xơ gan do tổn thương gan nặng là ghép gan.

Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, các phương pháp điều trị khác có thể giúp kiểm soát tình trạng này. Các phương pháp điều trị giúp kiểm soát tình trạng sưng tấy do bệnh gan bao gồm:

- Bác sĩ có thể kê toa thuốc lợi tiểu, chẳng hạn như spironolactone (Aldactone) hoặc furosemide (Lasix)

- Chế độ ăn ít natri, có thể giúp giảm bớt tình trạng giữ nước

5. Bệnh thận

Vai trò chính của thận là điều chỉnh lượng nước trong cơ thể và cân bằng lượng muối và các khoáng chất khác trong máu.

Tổn thương nghiêm trọng ở thận có thể khiến thận không thể lọc máu hiệu quả và bài tiết chất lỏng cũng như chất thải khác qua nước tiểu. Bệnh thận tiến triển có thể dẫn đến sự tích tụ chất thải ở cẳng chân, bàn chân và mắt cá chân.

Một số triệu chứng khác cảnh báo vấn đề về thận như mệt mỏi, hụt hơi, buồn nôn, khát nước, bầm tím và chảy máu.

Cách điều trị

Việc điều trị bệnh thận phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

Các vấn đề thận có thể do tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như huyết áp cao hoặc tiểu đường. Các bác sĩ kê đơn thuốc để kiểm soát những tình trạng này và làm chậm tốc độ bệnh thận.

Trong một số trường hợp, bệnh thận mãn tính (CKD) tiến triển thành suy thận. Ở giai đoạn này, một người cần chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.

6. Viêm khớp

Viêm khớp cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến chân bị phù nề. Các nguyên nhân phổ biến gây phù nề do viêm khớp bao gồm:

- Bệnh gút: Đây là một dạng viêm khớp, gây đau và sưng ở các khớp do tinh thể axit uric trong khớp gây ra, thường xảy ra sau khi uống nhiều rượu hoặc ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo.

- Viêm bao hoạt dịch đầu gối: Đây là tình trạng sưng đau ở bao hoạt dịch - một trong những túi chứa đầy dịch có chức năng đệm khoảng trống giữa xương, cơ và các mô khác bên trong cơ thể.

- Viêm xương khớp: Loại viêm khớp xảy ra khi sụn lót khớp bị mòn và xương cọ xát vào nhau.

- Viêm khớp dạng thấp: Một căn bệnh mà hệ thống miễn dịch của bạn tấn công các mô trong khớp.

Cách điều trị

Tuỳ vào mỗi tình trạng mà cách điều trị sẽ khác nhau. Chẳng hạn:

- Điều trị bệnh gút thường là sự kết hợp giữa việc kiểm soát các triệu chứng trong thời gian bùng phát và giảm tần suất tiêu thụ thực phẩm và đồ uống có hàm lượng purin cao.

- Cách điều trị và biện pháp giảm triệu chứng bao hoạt dịch đầu gối bao gồm tiêm corticosteroid, hút dịch, phẫu thuật, để đầu gối nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm đau, chườm đá, nâng đầu gối lên.

- Cách điều trị viêm xương khớp bao gồm thuốc, liệu pháp như vật lí trị liệu, phẫu thuật.

- Các phương pháp điều trị viêm khớp dạng thấp bao gồm thay đổi lối sống, liệu pháp, thuốc men và phẫu thuật.

7. Phù bạch huyết

Phù bạch huyết liên quan đến việc chất lỏng dư thừa tích tụ trong các mô, gây sưng tấy. Tình trạng này xảy ra khi các hạch bạch huyết bị tổn thương hoặc đã bị cắt bỏ.

Các hạch bạch huyết là một phần của hệ thống miễn dịch và chúng giúp loại bỏ chất lỏng. Nếu các hạch bạch huyết ở xương chậu bị tổn thương hoặc không có, nó có thể khiến chất lỏng tích tụ ở chân.

Người bị phù bạch huyết có thể có cảm giác nặng nề hoặc sưng tấy ở chân hoặc các vùng bị ảnh hưởng khác.

Cách điều trị

- Băng bó chân bị ảnh hưởng

- Mang vớ nén

- Xoa bóp các hạch bạch huyết để khuyến khích thoát nước

- Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng để loại bỏ sự tích tụ của chất lỏng

- Chăm sóc da để giảm nguy cơ nhiễm trùng và phù bạch huyết liên quan

8. Suy tĩnh mạch

Các tĩnh mạch ở chân có van ngăn máu chảy ngược. Suy tĩnh mạch liên quan đến việc các van này không hoạt động hiệu quả. Kết quả là các tĩnh mạch không còn vận chuyển đủ máu về tim.

Khi một người bị suy tĩnh mạch, máu sẽ bị mắc kẹt trong các mô mềm ở cẳng chân, mắt cá chân và bàn chân, gây sưng tấy và kèm theo các triệu chứng khác như thay đổi màu da ở chân, da ở chân hoặc bàn chân bị bong tróc hoặc ngứa, chân đau nhức hoặc mỏi, Cảm giác nóng rát hoặc ngứa ran, tê bì ở chân.

Cách điều trị

Việc điều trị suy tĩnh mạch nhằm mục đích khôi phục lưu lượng máu khỏe mạnh. Điều này có thể liên quan đến các biện pháp như:

- Nâng cao chân

- Tập thể dục thường xuyên hơn

- Mang vớ nén

Bác sĩ cũng có thể đề nghị dùng thuốc. Loại bệnh sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng suy tĩnh mạch và sức khỏe tổng thể của người bệnh.

9. Cục máu đông

Cục máu đông ở chân có thể khiến mắt cá chân và chân bị sưng, phù nề. Có hai loại cục máu đông chính, cả hai đều có thể gây sưng tấy. 

- Viêm tĩnh mạch xảy ra do cục máu đông trong tĩnh mạch gần bề mặt da.

- Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) xảy ra ở tĩnh mạch sâu hơn trong cơ thể, thường là ở tĩnh mạch ở chân.

Một người cần được chăm sóc y tế ngay lập tức nếu họ có bất kỳ triệu chứng nào của cục máu đông:

- Sưng và đau ở một chân

- Đau nặng ở chân

- Một vùng da ấm ở chân

- Một vùng da đỏ hoặc ửng đỏ phía sau và dưới đầu gối

- Sự thay đổi màu sắc của chân

- Sốt nhẹ

Đôi khi, một mảnh cục máu đông vỡ ra và di chuyển đến tim, phổi hoặc não. Điều này có thể đe dọa tính mạng nếu không điều trị.

Cách điều trị

Thuốc chống đông máu đường uống là phương pháp điều trị chính cho cục máu đông. Những loại thuốc này giúp ngăn ngừa cục máu đông trở nên lớn hơn và giúp ngăn ngừa cục máu đông mới hình thành. Warfarin là thuốc chống đông máu đường uống phổ biến nhất.

10. Mang thai

Tình trạng phù nề ở chân thường xảy ra trong thai kỳ. Tuy nhiên, phù nề một cách đột ngột và nghiêm trọng có thể là dấu hiệu của tiền sản giật - huyết áp tăng đột ngột có thể gây nguy hiểm cho người mang thai và thai nhi.

Các dấu hiệu và triệu chứng khác của tiền sản giật bao gồm: sưng ở mặt và tay, thay đổi tầm nhìn, đau đầu, đi tiểu không thường xuyên, đau bụng, buồn nôn và nôn. Nếu nhận thấy các triệu chứng này, phụ sản cần được cấp cứu ngay lập tức.

Cách điều trị

Nhiều biện pháp khác nhau có thể giúp kiểm soát tình trạng sưng tấy khi mang thai như:

- Đi giày và tất không quá chật

- Vận động thường xuyên với cường độ nhẹ

- Để cho chân được nghỉ ngơi nhiều hơn

- Tránh đứng trong thời gian dài

11. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể khiến chân bị phù nề, chẳng hạn như:

- Liệu pháp hormone

- Thuốc tránh thai

- Steroid

- Thuốc điều trị huyết áp

- Thuốc chống trầm cảm

Cách điều trị

Liên hệ với bác sĩ về bất kỳ tác dụng phụ nào của thuốc. Xin lời khuyên từ bác sĩ để giảm liều lượng hoặc đề nghị một loại thuốc khác nếu có thể.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay nếu chân bị phù nề một cách đột ngột hoặc không rõ nguyên nhân ở một hoặc cả hai chân hoặc kèm theo các triệu chứng như hụt hơi, sốt, cơn đau.

Bác sĩ có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân và tư vấn các phương pháp điều trị phù hợp để giảm phù nề và giải quyết tình trạng cơ bản.

Có thể ngăn ngừa phù nề ở chân không?

Nhìn chung không thể ngăn ngừa hoàn toàn tình trạng phù nề ở chân do có liên quan đến nhiều bệnh lý khó kiểm soát hoàn toàn. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể giảm nguy cơ phù nề ở chân bằng một số biện pháp như:

- Vận động và tập thể dục thường xuyên

- Giữ chân cao khi nghỉ ngơi

- Mang giày thoải mái, không bị bó chân

- Tránh đứng trong thời gian dài

- Hạn chế nạp quá nhiều muối

Nguồn tham khảo: Causes of leg, ankle, and foot swelling and their treatments