Các phương pháp hỗ trợ bệnh nhân sau điều trị ung thư vòm họng bị đau họng, khó nuốt?

1. Khó nuốt thường gặp ở bệnh nhân ung thư vùng cổ họng

Những bệnh nhân bị ung thư đặc biệt là ung thư vùng hầu họng, ung thư thực quản...thường xuyên phải trải qua cảm giác khó nuốt, đau khi nuốt, nuốt vướng...Kể cả trong quá trình điều trị hay điều trị, bệnh nhân phải trải qua cảm giác khó nuốt mức độ nặng nhẹ khác nhau.

Khó nuốt là hiện tượng gặp khó khăn khi truyền thức ăn hoặc chất lỏng xuống cổ họng. Có những người còn bị ho, nghẹn, ngạt thở khi cố nuốt và luôn có cảm giác vướng víu ở cổ họng.

Những bệnh nhân mắc ung thư vùng miệng, cổ họng hoặc thực quản thường xuyên phải trải qua cảm giác này do khối u chèn ép gây khó khăn cho việc nhai nuốt. 

Ngoài ra, khó nuốt còn là biến chứng của một số phương pháp điều trị:

- Xạ trị

- Phẫu thuật

- Hóa trị, ít phổ biến hơn

Các phương pháp điều trị ung thư cũng có thể gây ra một số vấn đề ở miệng và vùng cổ họng, cụ thể:

- Xơ hóa, sẹo ở cổ họng, thực quản hoặc miệng.

- Nhiễm trùng miệng hoặc thực quản- có thể xảy ra sau khi xạ trị hoặc hóa trị.

- Sưng, hẹp cổ họng hoặc thực quản- có thể xảy ra sau khi xạ trị hoặc phẫu thuật.

- Thay đổi vật lý ở miệng, hàm, cổ họng hoặc thực quản sau phẫu thuật.

- Đau nhức niêm mạc miệng, viêm họng, viêm thực quản, viêm vòm miệng...

- Xerostomia thường được gọi là khô miệng- có thể xảy ra từ xạ trị hoặc hóa trị.

2. Chăm sóc, hỗ trợ bệnh nhân nhai nuốt tốt hơn

Giảm tác dụng phụ là một phần quan trọng trong vấn đề chăm sóc và điều trị ung thư. Nhiều tài liệu y khoa gọi đây là liệu pháp giảm nhẹ hoặc chăm sóc hỗ trợ bệnh nhân. 

Để giảm tác dụng phụ của phương pháp điều trị ung thư, bệnh nhân hoặc người thân nên thường xuyên trao đổi với chuyên gia chăm sóc sức khỏe về bất kỳ triệu chứng nào bạn gặp phải để bác sĩ có những hướng xử lý kịp thời. 

Bệnh nhân ung thư vùng miệng, họng hay ung thư thực quản... không nên đợi đến khi có cảm giác khó nuốt mới điều trị. Nhiều trường hợp đạt kết quả tốt từ việc trị liệu khó nuốt trước khi bước vào hóa xạ trị. Phương pháp trị liệu này bao gồm:

- Trị liệu ngôn ngữ và chỉnh âm: Thông thường, ở liệu pháp này, bác sĩ của bạn sẽ giới thiệu cho bạn một chuyên gia trong lĩnh vực trị liệu ngôn ngữ. Chuyên gia này sẽ dạy bạn những cách để nuốt dễ dàng hơn, tránh bị nghẹn và đau miệng. Ngoài ra, bạn cũng có thể được học cách sử dụng các cơ ở miệng và cổ họng.

- Thuốc giảm đau, chống viêm: Bác sĩ có thể kê toa thuốc nếu như bạn bị đau khi nuốt. Các loại thuốc được kê thông thường là thuốc giảm đau, kháng viêm, trị viêm họng, viêm vòm miệng...Một số loại thuốc giảm đau được dùng trước bữa ăn như một loại nước súc miệng. 

- Cho ăn bằng ống: Liệu pháp này thích hợp đối với bệnh nhân ung thư vùng hầu họng, khoang miệng... Vấn đề ăn uống trong điều trị ung thư được coi là cách điều trị song song với thuốc và hóa chất. Nếu bệnh nhân không hấp thụ được chất dinh dưỡng thì rất khó phục hồi và có sức đề kháng chống lại bệnh tật. 

Vì vậy, bệnh nhân có thể được các bác sĩ đặt một ống qua mũi hoặc bụng vào dạ dày. Điều này giúp cung cấp thức ăn và chất lỏng cho đến khi việc nuốt trở nên dễ dàng hơn.

3. Mẹo ăn uống khi bị khó nuốt

Tùy vào mức độ nặng nhẹ mà cách chăm sóc cho bệnh nhân ung thư bị khó nuốt cũng khác nhau. Để chăm sóc bệnh nhân một cách tốt nhất, bạn nên cho bệnh nhân sử dụng các loại thực phẩm đa dạng và đổi mới cách ăn. Song song với chế độ ăn uống bổ dưỡng, bạn cũng nên chú ý lựa chọn thực phẩm đủ calo, protein, vitamin và khoáng chất. 

Nên làm:

- Ăn thức ăn mềm, mịn, chẳng hạn như sữa chua hoặc bánh bông lan mềm

- Xay hoặc nghiền nát thực phẩm, làm mềm các món ăn khô bằng nước dùng, nước sốt, bơ hoặc sữa.

- Có thể thêm gelatin, bột sắn, ngũ cốc gạo cho trẻ em... để món ăn có phần sánh mịn

- Sử dụng ống hút để uống chất lỏng và thức ăn mềm.

- Ăn thực phẩm lạnh hoặc nhiệt độ phòng để giảm đau.

- Ăn miếng nhỏ, nhai thật chậm và kỹ

- Ngồi thẳng khi ăn hoặc uống.

- Chia thành nhiều bữa nhỏ

Nên tránh:

- Tránh thức ăn khô, thô, hoặc cứng.

- Tránh những thực phẩm cần nhai nhiều.

- Thay thế đồ ăn bằng đồ uống

Ngoài ra để tìm hiểu thêm về cách chăm sóc bệnh nhân ung thư, đặc biệt là ung thư vùng hầu họng, khoang miệng, thực quản... bạn có thể tìm đến một số chuyên gia để nhận được sự tư vấn một cách tốt nhất. 

* Bài viết được dịch từ: 

https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/difficulty-swallowing-or-dysphagia